رونمایی از «بازار باز» تا ساعاتی دیگر توسط روحانی / عملیات بازار باز بانکی چیست؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، تا ساعاتی دیگر در امروز، پنجشنبه 26 دی ماه سامانه معاملاتی بازار باز بانکی توسط رئیس جمهور رونمایی خواهد شد. اما عملیات بازار باز بانکی چیست و قرار است چه اتفاقات جدیدی رخ دهد؟

در پنجاه و نهمین مجمع عمومی سالانه بانک مرکزی در روز ۲۶ دی ماه، سیاست‌گذاری پولی با اجرایی شدن بازار باز، وارد مسیر جدیدی خواهد شد. تحت عملیات بازار باز، نرخ بهره بین بانکی و حجم نقدینگی با بازیگری جدید بانک مرکزی مدیریت می‌شود. علاوه بر این، امروز پس از بیش از پنج ماه تاخیر، مجمع عمومی سالانه بانک مرکزی نیز برگزار می‌شود تا ترازنامه این بانک مورد بررسی و تصویب قرار گیرد.

اخیرا در راستای اجرای چارچوب جدید سیاست‌گذاری پولی با هدف مدیریت نرخ سود در بازار بین بانکی و نهایتا کنترل نقدینگی و مهار تورم و فراهم کردن بستر لازم برای سیاست پولی مبتنی بر هدف‌گذاری تورم دستورالعمل انجام عملیات بازار باز و اعطای اعتبار در قبال اخذ وثیقه از سوی شورای پول و اعتبار تصویب شد.

استفاده از «عملیات بازار باز» و همچنین برقراری دامنه نرخ سود (کریدور نرخ سود) از جمله مهمترین مؤلفه‌های چارچوب جدید سیاست‌گذاری پولی محسوب می‌شوند. ابزارهای عملیاتی پیش‌بینی شده جهت جذب یا تزریق نقدینگی به بازار بین بانکی با هدف پی‌گیری موضع سیاست پولی بانک مرکزی در چارچوب جدید سیاستگذاری پولی، شامل خرید و فروش قطعی اوراق بهادار دولتی، توافق بازخرید منطبق با شریعت بر مبنای دارایی پایه اوراق بهادار دولتی و ارز، اعطای اعتبار در قبال وثیقه (اوراق بهادار دولتی، طلا و ارز) و همچنین سپرده‌پذیری بانک مرکزی از بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی (منطبق با شریعت) است.

دنیای اقتصاد هم در این مورد توضیح داده است: امروز در حضور رئیس‌جمهور، سامانه معاملاتی عملیات بازار به‌طور رسمی رونمایی خواهد شد تا از این پس، مدیریت نرخ سود در بازار بین بانکی و کنترل نقدینگی، در ایران نیز به شیوه‌ای مدرن پیگیری و از حالت سنتی خارج شود. بانک مرکزی با اجرای این عملیات به دنبال آن است که سیاست‌گذاری پولی را وارد ریل جدیدی کند و با هدف مدیریت سود در بازار بین بانکی، کنترل نقدینگی را به‌دست گیرد. بانک مرکزی با انجام این عملیات و حضور در بازار بدهی و اوراق دولتی، با خرید و فروش اوراق کریدور نرخ بهره را رهبری خواهد کرد. در این بازار بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز وثیقه‌دار می‌شود و در هنگام نبود نقدینگی، بانک مرکزی با خرید اوراق، پول به بازار تزریق و از افزایش نرخ بهره جلوگیری می‌کند. هنگامی هم که نرخ بهره از کف مورد نظر سیاست‌گذار در حال پایین رفتن باشد، بانک مرکزی با فروش اوراق و جمع‌آوری پول، از ارزان شدن پول و افت نرخ بهره ممانعت به‌عمل می‌آورد.

در مجموع به گفته رییس کل بانک مرکزی، این نهاد، با اجرای این عملیات تورم را مهار می‌کند و یکی از ابزارهای سیاست‌گذاری پولی است.

آن طور که اعلام شده، برنامه عملیات بازار باز اضافه برداشت بانک‌ها را از بانک مرکزی که منشأ خلق پول بی‌ضابطه بانک‌ها، پایین نیامدن نرخ سود بانکی، رشد نقدینگی و در نتیجه تورم است، هدف قرار می‌دهد. تاکنون، یکی از راه‌های تامین کسری منابع بانک‌ها، اضافه برداشت از بانک مرکزی بوده است که به طور خودکار انجام شده و نتیجه آن در صورت‌های مالی بانک‌ها و بانک مرکزی منعکس می‌شد. بر این اساس، نرخ سود اضافه برداشت بانک‌ها (به عنوان جریمه)، بسیار بالاتر از نرخ سود بانکی بود.

با این حال کارشناسانی چون پویا ناظران هشدار داده‌اند که این راهکار بانک مرکزی ممکن است منجر به تورم شود و در این مورد توصیه‌هایی به بانک مرکزی مطرح شده است.