اثر آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده بر بازار ارز چیست؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، در سال‌های اخیر، بحث آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران نزد کره جنوبی هر چند وقت یکبار مطرح می‌شود. این خبر در ماه‌های اخیر به قدری پُرتکرار شد که شاید به جرات می‌توان گفت دیگر کمتر کسی آن را جدی می‌گرفت. با این حال، اخیرا زمزمه‌هایی پیرامون این منابع مسدود شده به گوش می‌رسد که بر اساس آنها، روند آزادسازی این منابع آغاز شده و تنها تصمیم‌گیری درباره جزئیات انتقال آن به ایران باقی مانده است.

با این وجود، نکته حائز اهمیت آن است که برخلاف برخی ادعاها، به نظر می‌رسد این منابع چه به صورت نقدی وارد کشور شوند و چه از آنها برای وارد کردن کالای اساسی استفاده شود، نمی‌توانند نقش ابزاری برای کنترل بازار ارز را ایفا کنند و در بهترین حالت، می‌توانند به‌عنوان سیگنالی از بهبود روابط ایران و آمریکا در این بازار اثر بگذارند.

آزادسازی منابع بلوکه شده چگونه جدی شد؟

اواخر هفته گذشته بود که برخی منابع خبری معتبر آمریکایی از توافق ایران و آمریکا بر سر تبادل زندانیان بین خود خبر دادند. بر اساس این ادعاها، تهران و واشنگتن توافق کرده‌اند که علاوه بر تبادل این زندانیان، دولت آمریکا 6 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی بلوکه شده ایران در کره جنوبی را آزاد کند.

در ادامه مقامات رسمی دو کشور نیز این اخبار را تایید کردند. علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد ایران با اعلام خبر آغاز ‌فرایند آزادسازی چند میلیارد دلار از دارایی‌های ایران، تاکید کرد که تضامین لازم برای پایبندی آمریکا به تعهدات دریافت شده است. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا نیز خبر تبادل زندانیان و آزادسازی منابع بلوکه شده ایران را تایید و خاطرنشان کرد که تحریم‌های آمریکا علیه ایران کاهش نخواهد یافت.

راه پر پیچ و خم پول‌های بلوکه شده برای رسیدن به ایران

یکی از مهم‌ترین موضوعات پیرامون آزادسازی منابع بلوکه شده، چگونگی دسترسی ایران به این منابع است. آنگونه که دو طرف اعلام کرده‌اند، این پول از کره جنوبی به بانک‌های سوئیس منتقل شده و قرار است پس از تبدیل از وون به یورو، به بانک‌های قطر منتقل شود تا در دسترس ایران قرار گیرد. آنگونه که خبرگزاری‌های داخلی اعلام کرده‌اند، چند بانک ایرانی در بانک‌های قطری حساب باز کرده‌اند و این پول در واحدهای مختلف با حساب این بانک‌ها واریز خواهد شد.

با این حال ابهاماتی درباره نحوه استفاده از این منابع وجود دارد. برخی منابع ادعا می‌کنند که ایران دارای اختیار تمام و کمال استفاده از این منابع است اما برخی دیگر ادعا می‌کنند که این پول تنها می‌تواند برای واردات کالاهای اساسی مثل غذا، دارو و برخی اقلام پزشکی استفاده شود.

اثرات قرارگیری ایران در لیست سیاه FATF

در این میان نباید از قرارگیری ایران در لیست سیاه FATF و تحریم‌های آمریکا و اثر آن بر نحوه آزادسازی این منابع غافل شد. این موضوعات در وهله اول باعث شده‌اند که امکان استفاده از دلار به عنوان ارز واسط این مبادله وجود نداشته باشد. همچنین فرآیند تبدیل معادل 6 میلیارد دلار ارز وون به یورو، قطعا چند هفته‌ای طول خواهد کشید و در این فرآیند، احتمال کاهش ارزش پول‌های بلوکه شده ایران نیز وجود دارد. این در حالیست که اگر مشکلات مربوط به FATF وجود نداشت، به طبع چنین موضوعاتی هم مطرح نبود.

عبدالناصر همتی، رئیس کل سابق بانک مرکزی نیز به با انتشار توئیتی در صفحه رسمی خود به این موضوع پرداخت و نوشت: «می‌گویند: ‌۶ میلیارد دلار را «بدون برجام و بدون FATF» آزاد کردیم. الان باید خوشحال باشیم که با مجوز آمریکا از منابع خود برای غذا و دارو استفاده خواهیم کرد؟ این نوعی خنثی‌سازی تحریم‌هاست؟»

دلارهای آزاد شده قیمت ارز را کنترل می‌کنند؟

نکته قابل توجه این است که برخی ادعا می‌کنند که با آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده، این ارزها می‌توانند به بازار ارز تزریق و باعث کاهش قیمت‌ها در این بازار شوند. شاید بتوان گفت این ادعا با این هدف مطرح می‌شود که این اشخاص و جریان‌ها قصد دارند همین منابع ارزی را نیز صرف ارزپاشی در بازار و سرکوب نرخ ارز در کوتاه‌مدت کنند و آن را به باد دهند.

از سوی دیگر به عقیده کارشناسان و منابع مطلع، دولت قبلا معادل ریالی این منابع را از بانک مرکزی دریافت کرده و حالا ارزهای آزادشده باید در ذخایر بانک مرکزی قرار گیرند. بنابراین آزادسازی این منابع ارزی به طور مستقیم اثری بر بازار ارز نخواهد داشت و تنها می‌تواند آثار روانی به دنبال داشته باشد.