تاثیر افزایش قیمت نفت بر گروه پالایشی بازار سرمایه / تنور بازار سهام داغ می‌شود؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، بدیهی است قیمت نفت به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخصه‌ها همچون قیمت طلای جهانی و شاخص دلار (DXY) تاثیر زیادی بر بازارهای سهام کشورها داشته باشد. در ایران اما این موضوع به دلیل اتکای 70 درصدی اقتصاد به درآمد‌های نفتی جدی‌تر است. بنابراین مطابق با نوسانات قیمت نفت، درآمد ارزی دولت نیز دچار تغییراتی می‌شود. با این حال کارشناسان معتقدند با افزایش قیمت نفت، اگرچه درآمد ارزی دولت نیز افزایش می‌یابد، سیاست‌های پولی غلط، باعث افزایش پایه پولی و در نتیجه تورم می‌شود. این افزایش تورم در نهایت منجر به رشد شاخص کل نیز خواهد شد.

از سوی دیگر نوسانات قیمت خود، گاهی علت افزایش تورم در کشور می‌شود. به این شکل که با افزایش قیمت نفت، دولت مخارج خود را با آن قیمت هماهنگ می‌کند و در صورت کاهش قیمت نفت در ادامه مسیر، امکان کاهش مخارج وجود ندارد. در چنین مقطعی دولت برای جبران کسری بودجه موجود، دست به چاپ پول می‌زند که مساوی است با رشد پایه پولی و افزایش تورم.

قیمت نفت خام چگونه سودآوری شرکت‌‎ها را تغییر می‌دهد؟

از یک سو دو صنعت پتروشیمی و پالایشگاهی به شکل سنتی جزو گروه‌های لیدر بازار سرمایه هستند که می‌توانند روی سنتیمنت کلیت بازار تاثیر زیادی داشته باشند. گروه پتروشیمی‌ها به تنهایی 25 درصد ارزش بازار بورس تهران را در اختیار دارد. همچنین گروه پالایشی‌ها نیز 9 درصد از کل بازار را تشکیل می‌دهد.

جدا از تاثیر غیرمستقیم قیمت نفت بر بورس تهران، گروه پالایشی‌ها و پتروشیمی‌ها به علت ارتباط نزدیکی که با نفت دارند، تاثیر مستقیمی از نوسانات قیمت نفت می‌گیرند.

کارکرد اصلی پالایشگاه‌ها، تبدیل نفت خام (crude oil) به محصولات فرآوری شده‌ای مانند گاز مایع، نفت سفید، بنزین، گازوئیل، نفت کوره، آسفالت و قیر است. به این معنی که نفت خام را خریداری کرده و مواد نهایی را تولید و می‌فروشد.

در این صنعت، تفاوت ارزش میان ماده اولیه (نفت خام) و فرآورده‌های تولیدی را کرک اسپرد می‌نامند. از این رو رشد سودآوری شرکت‌های پالایشی رابطه مستقیمی با این شاخص (کرک اسپرد) دارد.

در سوی دیگر شرکت‌های پتروشیمی قرار دارند. این شرکت‌ها نیز الگوی مشابهی را تکرار می‌کنند. با این تفاوت که شرکت‌های پتروشیمی به جای نفت، محصول نهایی شرکت‌های پالایشی را طی پروسه‌ای به محصولات متفاوت نظیر متانول، پی.وی.سی، کود و سموم شیمیایی و… تبدیل می‌کنند.

آیا افزایش قیمت نفت باعث افزایش قطعی سودآوری پتروپالایشی‌ها خواهد شد؟

در جستجوی تاثیر نوسانات قیمت نفت بر سودآوری شرکت‌های پتروشیمی و پالایشی، باید ردپای فرمول قیمت گذاری وزارت نفت را دنبال کرد. گفته شد که شرکت‌های پالایشی از نفت به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کنند. نفت مورد نیاز این شرکت‌ها از کجا تامین می‌شود؟ شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، فروشنده اصلی نفت خام به شرکت‌های پالایشی کشور است. این شرکت با فرمول قیمت‌گذاری خاصی نفت را به شرکت‌های پالایشی می‌فروشد. بر این اساس، قیمت‌گذاری نفت داخلی با فرمول 95 درصد میانگین قیمت نفت برنت، دبی و عمان محاسبه می‌شود. همچنین این قیمت می‌تواند بر اساس درصدی از قیمت فوب خلیج فارس تعیین شود.

فاکتورهای زیادی در تعیین سودآوری شرکت‌های پالایشی تاثیرگذار است. از این رو نمی‌توان به شکل قطعی بیان کرد افزایش قیمت نفت به افزایش سودآوری این شرکت‌ها منجر خواهد شد. به طور مثال اگر قیمت نفت افزایش یابد ولی در کشور رکود اقتصادی حاکم باشد، در این صورت تنها قیمت مواد اولیه افزایش یافته در حالی که به علت تقاضای کمتر، محصولات فرآوری شده کاهش قیمت را تجربه کردند. بنابراین نگاه یک‌طرفه به سودآوری شرکت‌های پالایشی و پتروشیمی عموما به خطای تحلیلی منجر خواهد شد.

با این حال به طور کلی، میزان تخفیف نفت از سوی دولت مهم‌ترین فاکتور تاثیرگذاری قیمت نفت بر سودآوری شرکت‌های پالایشی است. اگر به طور مثال فرمول محاسبه نرخ 95 درصدی را برای تعیین قیمت نفت داخلی در نظر بگیریم، افزایش قیمت نفت به افزایش مقدار تخفیف منجر خواهد شد. بنابراین سودآوری شرکت نیز افزایش می‌یابد.

در شرکت‌های پتروشیمی نیز موضوع از این قرار است که افزایش قیمت نفت، افزایش قیمت فرآورده‌های پتروشیمی را در خارج از کشور در پی خواهد داشت. بسیاری از شرکت‌های پتروشیمی صادرات محور هستند که این موضوع به افزایش سودآوری آن‌ها کمک خواهد کرد. البته بسته به نوع خوراک شرکت‌های پتروشیمی ( گازی یا نفتی) موضوع می‌تواند کاملا متفاوت باشد.

به طور مثال در شرکت‌های پتروشیمی نوری و بوعلی که خوراک آن‌ها «نفتا» است این موضوع صادق است. با این حال سایر پتروشیمی‌هایی که خوراک آن‌ها گازی است تاثیر مستقیمی از افزایش قیمت نفت نمی‌گیرند.

گزارش‌های بیشتر را در صفحه بازار سرمایه بخوانید.