«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:
کاهش هدر رفت غذا با پرتو‌های هسته‌ای/ تلفات غذا در ایران و جهان چقدر است؟
بحران غذا به چالشی جدی در سطح جهان تبدیل شده است که برخی تحولات مانند جنگ روسیه و اوکراین به من آن دامن می‌زند. البته مساله فقط تولید و حمل و نقل مواد غذایی نیست و هدررفت بسیاری از محصولات تولیدی نیز ابعاد موضوع را گسترده کرده است. اما تکنولوژی‌هایی برای کاهش این چالش عرضه شده‌اند که از جمله می‌توان به فناوری هسته‌ای اشاره کرد.
امیرحسین جعفری/ به گزارش تجارت‌نیوز، مسئله غدا به عنوان موضوعی استراتژیک برای همه کشورها، به بحرانی در سطح جهان تبدیل شده است. چالشی که تحولات بین‌المللی از جمله وقوع جنگ‌های و ناآرامی‌ها و همچنین تغییرات اقلیمی و آب و هوایی، تاثیر فراوانی بر کم و کاست آنها می‌گذارد. اما دلایل این موضوع، تنها به تولید کم و زیاد غذا یا چالش‌های حمل و نقل محصولات خلاصه نمی‌شود؛ بلکه مسئله هدررفت مواد غذایی نیز در این بین نقش بسیار مهمی در کمبود غذا دارد. عدم استفاده بهینه از محصولات و تلفات آنها در سال‌های اخیر تبدیل به چالشی بزرگتر از تولید غذا شده است. حالا پرتو‌های هسته‌ای به میدان آمده‌اند تا به حفظ مواد غذایی و کاهش چالش گرسنگی کمک کنند.
تلفات غذا در جهان چقدر است؟
تولید محصولات کشاورزی در ایران به طور متوسط سالانه نزدیک ۱۲۰ میلیون تن است. طبق اعلام جهاد کشاورزی هر ساله ۳۰ درصد از این تولیدات از بین می‌رود که در مقیاس هر نفر، شامل غذای حدود ۱۵ الی ۲۰ میلیون نفر می‌شود. البته این میزان از تولید نیز تمامی نیاز کشور را تامین نمی‌کند و طبق اعلام رئیس سامان آموزش و ترویج کشاورزی سالانه ۱۰ تا ۱۵ میلیاد دلار از بابت کمبود‌های کشاورزی از کشور خارج می‌شود.
آمار‌های جهانی در مورد تلفات کشاورزی نیز شرایط نگران‌کننده‌ای دارد و به حدود یک میلیارد تن در سال می‌رسد. این رقم ۲۵ درصد از کل غذای جهان را شامل می‌شود. نقطه قابل توجه در این میان، نقش ایران در رده‌های نخست تلفات غذایی جهان است. ایران با دارا بودن دو تا سه درصد از تلفات غذایی جهان که شامل ۱۷ درصد حبوبات و ۴۵ درصد از میوه‌جات می‌شود، آمار بالایی در تلفات غذایی دارد. طبق گزارش فائو ۱۳۴ کیلوکالری به ازای هر نفر ایرانی، غذا از بین می‌رود.
پرتودهی غذایی دقیقا به چه معناست؟
رادوریزاسیون و راداپرتیزاسیون، نام علمی اقداماتی هستند که با پرتودهی هسته‌ای به موادغذایی از جمله میوه، سبزی، حبوبات و غلات، کیفیت آنها را افزایش می‌دهد و باعث می‌شوند، کالای غذایی در مقابل آلودگی، قارچ و فرسودگی مقاومت بیشتری از خود نشان دهد. این مسئله در نهایت با افزایش طول عمر غذا، تاثیر قابل توجه خود را در کاهش تلفات می‌گذارد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از سال ۱۳۶۰ اعلام کرد که پرتو دهی گاما برای افزایش طول عمر کالا‌های غذایی تا حد ۱۰ کیلوگری مجاز است و نگرانی‌های مرسوم نسبت به خطرات فعالیت هسته‌ای بر غذا نیز در این بین وجود ندارد.
یکی دیگر از نگرانی‌های پرتودهی غذایی، مسئله از بین رفتن فواید کالا‌های غذایی است که طبق تجربه برخی کشور‌های پیشرفته از جمله آمریکا و فرانسه در این زمینه، پرتودهی نتیجه منفی در کاهش ارزش غذایی نداشته است.
آمریکا به عنوان یکی از متجرب‌ترین کشورها در پرتو دهی، از سال ۱۹۸۰ اقدامات خود را در این زمینه آغاز کرده است. از سال ۱۹۸۶ نیز طبق دستور فائو، تمامی مواد غذایی پرتودیده باید دارای برچسب «در معرض پرتو» را داشته باشند. کشور‌های الجزایر، آلمان، نروژ، سوریه، آرژانتین، دانمارک، اکراین، برزیل، فنلاند، هند، انگلستان، بلغارستان، فرانسه، ایتالیا و تعداد دیگری از کشورها، پرتودهی غذایی را از دهه 80 به این سو پذیرفته‌اند.
در این میان، سیدپژمان شیرمردی معاون سازمان انرژی اتمی و مدیرعامل شرکت توسعه کاربرد پرتوها ایران خرداد امسال در نشست خبری درباره پرتودهی گفته بود: «یکی از اقداماتی که در دو بعد امنیت و ایمنی غذایی برای انسان، طیور، دام و آبزیان در کشور می‌توان انجام داد از بین بردن آفت‌های موجود است؛ استفاده از پرتو‌های هسته‌ای برای حذف آفات در محصولات کشاورزی می‌تواند ضایعات غذایی را تا سالانه ۳۰ درصد کاهش دهد؛ همچنین این پرتودهی‌ها با حذف میکروارگانیسم‌ها و باکتری‌های مضر، صنعت غذایی کشور را ارتقا می‌دهد؛ از سوی دیگر پرتودهی به نهاده‌های دامی نیز به سلامت چرخه غذایی کمک بسیاری می‌کند.»
ضرورت بهینه‌سازی مصرف غذا
اگرچه پیشرفت تکنولوژی در پرتودهی موادغذایی می‌تواند موجب کاهش هدررفت غذا شود؛ اما غذا نیز مانند انرژی فقط در بعد تولید خلاصه نمی‌شود و شیوه صحیح مصرف نیز باید در میان مردم گسترش یابد. اصلاح الگوهای خرید و مصرف و شیوه نگهداری غذا در یخچال و محیط باز، بخشی از اقداماتی است که می‌تواند میزان تلفات غذا در کشور را کاهش دهد.
این مسئله تنها به بحث میزان تولید و اقتصاد غذا مرتبط نیست، بلکه موضوع امنیت غذایی کشور نیز در این بین اهمیت دارد. می‌توان با اصلاح روش‌ها و الگوهای تولید، توزیع و مصرف مواد غذایی نگرانی در این زمینه را کاهش داد. اگرچه باید به این نکته نیز توجه داشت که اصلاح الگو غذایی نباید منجر به کاهش مصرف مواد اساسی شود. با سخت‌تر شدن شرایط معیشتی، بخش قابل توجهی از جامعه از مصرف کافی موادی چون گوشت و میوه‌جات عقب مانده است که موجب افزایش بیماری‌ها و ضعف جسمانی در کودکان، نوجوانان و میانسالان می‌شود. در واقع اصلاح مصرف نباید با جیره‌بندی مصرف اشتباه گرفته شود.
نظرات