چگونه مدرسه غیرانتفاعی راه‌اندازی کنیم؟
راه‌اندازی مدرسه بر خلاف تصور نیاز به سرمایه بسیار زیادی دارد. از آنجایی که تجهیزات مورد نیاز این کسبوکار بسیار پراکنده و خرد هستند، نیاز به یک برنامه‌ریزی دقیق برای مدیریت هزینه‌ها وجود دارد.
فهيمه اكبري صحت: سال‌هاست که دیگر خانواده‌ها اولویت‌های آموزشی فرزندان خود را تغییر داده و سبدکالایی فرزندان خود را گسترده‌تر کرده‌اند. در حال حاضر کمتر خانواده متوسطی پیدا می‌شود که راضی به ادامه تحصیل فرزند خود در مدارس دولتی شود. همین موضوع کسب‌وکارهای قدرتمندی به نام مدارس غیرانتفاعی را شکل داده است. گزارش پیش رو تلاش می‌کند تا مراحل مختلف این کسبوکار را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.
به گزارش تجارت‌نیوز ، راه‌اندازی هر کسب‌وکاری در مرحله اول نیاز به دریافت مجوز از مبادی قانونی دارد. سال گذشته مجلس شورای اسلامی قوانین مربوط به تاسیس مدارس غیر انتفاعی را به روز رسانی کرد.
بر این اساس مجموعه‌ای از شرایط شامل حال متقاضیان تاسیس مدارس غیرانتفاعی و مراکز آموزشی غیردولتی می‌شود.
دارای تابعیت جمهوری اسلامی ایران و اعتقاد و التزام عملی به مبانی و احکام اسلام و برخورداری از حسن شهرت از شرایط اصلی متقاضیان است.
همچنین التزام عملی به قانون اساسی و ولایت فقیه، نداشتن وابستگی به رژیم گذشته یا گروه‌های منحرف و غیرقانونی، نداشتن پیشینه کیفری موثر از دیگر شرایط است.
متقاضیان باید دارای مدرک کارشناسی و یا معادل آن بوده و حداقل 30 سال سن داشته باشند. البته شرط تاهل برای آقایان الزامی است.
در یکی از تبصره‌های این قانون در رابطه با اقلیت‌های دینی آمده است: اقلیت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران باید معتقد و ملتزم به مبانی و احکام دین خود و برخوردار از حسن شهرت باشند.
پس از آن باید مراحل زیر گام به گام اجرا شود:
1-دریافت مجوز رسمی از وزارت آموزش و پرورش جهت تاسیس مدرسه یا مرکز
2- تضمین منابع مالی لازم جهت تامین هزینه‌های مدرسه یا مرکز، حداقل برای یک سال
3- تامین منابع انسانی، فضا و امکانات مورد نیاز طبق ضوابط وزارت آموزش و پرورش
4- تنظیم بودجه و اداره امور مالی مدرسه یا مرکز
5- پیشنهاد دو فرد واجد شرایط برای مدیریت مدرسه یا مرکز به آموزش و پرورش
6- نظارت بر امور آموزشی، پرورشی، اداری و مالی مدارس و مراکز تحت پوشش و پاسخ‌گویی به مراجع ذیربط
دریافت مجوز یک مدرسه غیر انتفاعی از زمان تقاضا تا بررسی شرایط حدود یک تا یک و نیم سال طول می‌کشد. پس از آن باید به فکر مراحل بعدی کسبوکار بود. در این مرحله باید میزان سرمایه اولیه مورد نیاز و روش‌های تخصیص اعتبار برای آغاز رسمی کسبوکار بررسی و تحلیل شود.
سرمایه اولیه
بررسی میزان سرمایه اولیه برای راه‌اندازی کسبوکار؟ اين سرمايه در چه بخش‌هایی هزينه می‌شود؟ تجهيزات موردنیاز اين کسبوکار چه ميزان از سرمايه را از آن خود می‌کنند؟
راه‌اندازی مدرسه بر خلاف تصور، به سرمایه بسیار زیادی نیاز دارد. از آنجایی که تجهیزات مورد نیاز این کسبوکار بسیار پراکنده و خرد هستند، نیاز به یک برنامه‌ریزی دقیق برای مدیریت هزینه‌ها وجود دارد.
بر اساس قانون بانک‌های کشور موظفند طبق قانون عملیات بانکی بدون ربا با معرفی وزارت آموزش و پرورش از سی و پنج درصد (۳۵%) تا پنجاه درصد (۵۰%) از نیاز مالی موسسان مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی را که از کارکنان دولت و دارای سابقه آموزشی است، جهت تهیه و یا توسعه فضای آموزشی و پرورشی و تامین تجهیزات و امکانات مورد نیاز به صورت وام قرض الحسنه و برای سایر اشخاص از دیگر منابع اعتبارات بانکی تامین کنند.
این موضوع به خودی خود بخشی از سرمایه مورد نیاز اولیه را تامین می‌کند. اما برای راه‌اندازی یک مدرسه یک ملک مناسب با مساحت نسبتا بالا نیاز است. یک مدرسه در کمترین حالت نیاز به شش کلاس دارد.
اگر مقطع تحصیلی دانش‌آموزان بالاتر باشد تعداد این کلاس‌ها به 9 و 12 عدد می‌رسد.
کمترین میزان برای تجهیز یک مدرسه حدود 150 تا 200 میلیون تومان است. البته این رقم در مدارس شهرک غرب و یا نیاوران به یک میلیارد تومان هم می‌رسد.
به عبارتی باید یک ساختمان سه یا چهار طبقه که هر کدام از این طبقات در کمترین حالت 100 متری هستند تهیه شود. کمترین اجاره این ملک‌ها در نقاط پایین شهر مانند نازی‌آباد (در این منطقه بیش از ده مدرسه غیر انتفاعی شناخته شده وجود دارد.) ماهیانه 8 تا 10 میلیون تومان است. برای اجاره چنین ملکی در کمترین حالت باید 100 تا 120 میلیون تومان ودیعه پرداخت کرد.
مدارس 9 کلاسی حدود 150 دانش‌آموز دارند که کمترین میزان شهریه‌ها در مقطع ابتدایی بین 3 تا 5 میلیون و در مقطع دبیرستان و راهنمایی 5 تا 12 میلیون تومان است. البته آموزش و پرورش نسبت به میزان ظرفیت ملک مورد نظر برای جذب دانش‌آموزان حدنصاب قائل می‌شود.
با تمامی این تفاسیر یک مدرسه برای رسیدن به سوددهی نیاز 150 تا 200 دانش آموز دارد. البته برخی مدارس در شهر تهران وجود دارند که استراتژی خود را بر روی جذب کمتر دانش‌آموزان گذاشته و تلاش می‌کنند همراه با ایجاد محیطی آرام برای تحصیل دانش‌آموزان خدمات گسترده‌تری را ارائه کنند.
این مدارس که بیشتر در مناطق بالای شهر هستند. دقیقا به اندازه مقدار تعیین شده آموزش و پرورش شهریه ثابت دریافت می‌کنند اما بخش مهم درآمدزایی آنها از خدمات جانبی است که به دانش‌آموزان ارائه می‌شود.
میانگین شهریه در این مدارس 15 تا 25 میلیون تومان است. برای تجهیز مدارس علاوه بر ملک، به میز و صندلی به تعداد دانش آموزان (حدود 12 میلیون تومان برای یک مدرسه 200 نفری)، تابلو و تجهیزات آموزشی (حدود 4تا5 میلیون تومان برای مدرسه 12 کلاسه)، رایانه برای تجهیز اتاق کامپیوتر (3 تا 4 عدد با میانگین قیمتی یک میلیون و 700 هزار تومان)، تهیه تجهیزات ورزشی و لوازم بازی (14 تا 20 میلیون تومان)، تجهیز کتابخانه (5 تا 7 میلیون تومان)، تجهیز آزمایشگاه برای رشته‌های فیزیک، شیمی و زیست شناسی (25 تا 100 میلیون تومان)، نیاز است.
بسیاری تصور می‌کنند به راحتی می‌توان یک مدرسه با هزینه 200 میلیونی راه‌اندازی کرد و با جذب 150 تا 200 دانش‌آموز با میانگین شهریه 5 میلیون تومانی صاحب درآمد یک میلیاردی شد، اما این نگاه بسیار ساده‌انگارانه است.
آزمایشگاه هم بسیار مهم است. هرچه آزمایشگاه‌ها مجهزتر باشد جذب دانش‌آموز آسان‌تر و دریافت شهریه برای خدمات مختلف بیشتر می‌شود. تجهیز دفتر مدیران (3 تا 4 میلیون تومان)، تجهیز سرویس‌های بهداشتی (سه تا چهارمیلیون تومان) است که در مجموع کمترین میزان برای تجهیز یک مدرسه حدود 150 تا 200 میلیون تومان است.
البته این رقم در مدارس شهرک غرب و یا نیاوران به یک میلیارد تومان هم می‌رسد. در برخی مدارس برای دانش‌آموزان تخت‌های استراحت در ساعت‌های زنگ تفریح تدارک دیده شده است.
همچنین برخی مدارس مجهز به استخر و سونا و یا محل بازی مجهز هستند. در حال حاضر شناخته‌ترین مدارس غیرانتفاعی تهران در مناطقی مانند شهرک غرب، ونک، خیابان ایران و میدان شهدا و … هستند.
البته رشد مدارس غیر انتفاعی در ده سال اخیر به اندازه‌ای بود که تعداد زیادی از آنها اقدام به گسترش فعالیت خود کرده و همزمان با پوشش تمام مقاطع تحصیلی شعبه های متعددی را در سرتا سر شهر افتتاح کرده‌اند.
تمرکز ثروت در این مناطق باعث ایجاد یک بازار مناسب برای تاسیس مدارس غیرانتفاعی شده است. منطقه شش تهران به دلیل بالا بودن سطح فرهنگی منطقه تمرکز بیشتری بر روی تاسیس مدارس علمی کرده است.
بیشتر این مدارس با کمترین میزان شهریه و ارائه خدمات رفاهی متوسط برای دانش‌آموزان فعالیت می‌کنند. پس از تامین تجهیزات و تخصیص اعتبار به تمامی بخش‌ها باید چالش‌های پیش روی کسب و کار را شناسایی کرد.
چالش‌ها و ریسک‌ها
کسبوکار با چه چالش‌ها و مشکلاتی روبه‌رو است؟ صاحب کسبوکار چه ریسک‌هایی را باید به جان بخرد؟ این ریسک‌ها چگونه برطرف می‌شود؟
این کسبوکار در نقطه‌ای میان تجارت و آموزش ایستاده است. درحالیکه آموزش تفاوت‌های بسیاری با تجارت دارد. بسیاری تصور می‌کنند به راحتی می‌توان یک مدرسه با هزینه 200 میلیونی راه‌اندازی کرد و با جذب 150 تا 200 دانش‌آموز با میانگین شهریه 5 میلیون تومانی صاحب درآمد یک میلیاردی شد، اما این نگاه بسیار ساده‌انگارانه است.
مدیریت سطح بالا و مدیریت بر رضایتمندی دانش‌آموزان و والدین بسیاری از مدارس را به چالش کشیده و تا مرز تعطیلی برده است.
یک مدرسه 12 کلاسه در مقطع دبیرستان با داشتن حدود 150 دانش‌آموز می‌تواند برای 30 تا 40 نفر اشتغال‌زایی کند.
نحوه کنترل دانش‌آموزان وقتی به عنوان مشتری محسوب می‌شوند تفاوت‌های بسیاری دارد. نظام مدیریتی در مدارس غیرانتفاعی بسیار دشوارتر از مدارس دولتی است.
برای کنترل وضعیت علاوه بر داشتن مهارت‌های آموزشی باید مهارت‌های مدیریت کسبوکار را هم آموخت. چالش بزرگ دیگر این است که حفاظت زیادی باید از نام و محیط مدرسه به عمل آورد.
کوچکترین شایعه در مورد محیط آموزشی، محیط اخلاقی، سطح آموزش و نوع خدمات‌دهی می‌تواند یک آموزشگاه را برای همیشه تعطیل کند.
دستورالعمل‌های توسعه‌ای بدون رعایت اصول توسعه و برنامه‌ریزی لازم باعث ایجاد رقابت‌های کاذب و وجود صندلی‌های خالی در مدارس شده است. در سال‌های گذشته وقتی صحبت از رشد درآمدی بسیاری از مدارس شناخته شده غیر انتفاعی می‌شد، تعداد زیادی از مدارس کوچک به دلیل همین دستورالعمل‌ها تعطیل شدند.
توسعه غیر کارشناسی مدارس تیز هوشان در مناطق مختلف کشور و جذب کاذب دانش آموزان در قالب تیز هوش، باعث می‌شود، تا حجم دانش‌آموزان این مدارس بیشتر و از فعالیت سایر مدارس کاسته شود.
بررسی چالس‌ها به صاحب کسبوکار این کمک را می‌کند تا به سمت رفع آنها و توسعه برود. با توسعه کسبوکار علاوه بر درآمدزایی اشتغال‌زایی هم رسما کلید می‌خورد.
اشتغال‌زایی
میزان اشتغال‌زایی این کسبوکار چقدر است؟ این کسبوکار برای چند نفر و چگونه اشتغال‌زایی می‌کند؟ حاشيه سود آن چقدر است؟
از آنجایی که بیشتر معلمان تمایل فراوانی به تدریس در این مدرسه‌ها دارند، شرایط آنچنان هم که به نظر می‌رسد، دشوار نیست. یک مدرسه 12 کلاسه در مقطع دبیرستان با داشتن حدود 150 دانش‌آموز می‌تواند برای 30 تا 40 نفر اشتغال‌زایی کند.
در تمامی رشته‌ها دبیران مشغول فعالیت بوده و هر کلاس یک مشاور به عنوان پشتیبان و یا مشاور پایه کلاس دارد. همچنین نیروهای خدماتی دو نفر، دفتر دار یک نفر، ناظم دو نفر، مدیر آموزش یک نفر، مدیر اجرایی یک نفر، مدیر مدرسه یک نفر، مشاوران سه تا چهار نفر، حسابدار دو نفر، بوفه دار یک تا دو نفر و … مجموع افرادی هستند که برای آنها در مدارس غیرانتفاعی اشتغال‌زایی می‌شود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که یک مدرسه حدود 35 درصد از درآمد خود را صرف حقوق و دستمزد کرده و خدمات‌دهی و امکانات رفاهی حدود 20 درصد از درآمدهای موسسه را به خود اختصاص می‌دهد. در کمترین حالت حاشیه سود مدارس 35 تا 40 درصد است. البته در مدارسی که شهریه ثابت آنها از میانگین 15 میلیون آغاز و تا 25 میلیون ادامه پیدا می‌کند حاشیه سود بیش از 50 درصد است.
حقوق و دستمزد این افراد بر اساس قرادادها متفاوت است. معلمان و مشاوران در بیشتر اوقات به صورت ساعتی قرارداد می‌بندند اما سایر نیروها از حقوق ثابت برخوردار هستند.
البته بوفه مدرسه در بیشتر مواقع اجاره داده شده و 10 تا 15 درصد از درآمد آن عاید مدرسه می‌شود. بر اساس قوانین منابع درآمدی مدرسه باید از محل دریافت شهریه، سرمایه‌گذاری هیات موسسان، کمک‌های دریافتی از وزارت آموزش و پرورش و کمک‌های دریافتی از سازمان‌ها و نهادهای غیردولتی با هماهنگی وزارت آموزش و پرورش باشد.
البته بر این مدارس از محل خدمات جانبی درآمدهای بسیار بالایی را کسب می‌کنند. برای مثال برگزاری سمینارهای یک روزه در روزهای جمعه و یا پنجشنبه یکی از راه‌های درآمدزایی است.
این سمینارها در بخش‌های مختلفی مانند علمی، پژوهشی و یا مشاوره برگزار می‌شود. بیشتر دانش‌آموزان با حضور در این دوره‌ها یک شهریه جداگانه واریز کرده و در آن شرکت می‌کنند.
کلاس‌ها و دوره‌های مشاوره تحصیلی و انتخاب رشته یکی دیگر را رویدادهایی است که مدارس از آن درآمدهای قابل توجهی به دست می‌آورند. همچنین برگزاری دوره‌های آزمایشگاهی و آشنایی بیشتر با علم شیمی، فیزیک و … یکی دیگر از برنامه‌هایی است که دانش‌آموزان بابت آن هزینه‌هایی را پرداخت می‌کنند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که یک مدرسه حدود 35 درصد از درآمد خود را صرف حقوق و دستمزد کرده و خدمات‌دهی و امکانات رفاهی حدود 20 درصد از درآمدهای موسسه را به خود اختصاص می‌دهد.
در کمترین حالت حاشیه سود مدارس 35 تا 40 درصد است. البته در مدارسی که شهریه ثابت آنها از میانگین 15 میلیون آغاز و تا 25 میلیون ادامه پیدا می‌کند حاشیه سود بیش از 50 درصد است.
نظرات