۱۸۰ میلیون تومان؛ ارزش روزانه زباله های تهران

بیانیه برنامه اسکان بشر ملل متحد (هبیتات) به مناسبت روز اسکان بشر دیروز طی مراسمی توسط سیامک مقدم،‌ نماینده و رئیس دفتر هبیتات در ایران قرائت شد. رسالت هبیتات ترویج و ارتقای توسعه اجتماعی و زیست‌محیطی اسکان بشر و دستیابی به هدف مسکن درخور برای عموم است. محور بیانیه امسال هبیتات توجه به مدیریت پسماند جامد شهری و حرکت در مسیر ایجاد «شهرهایی با مدیریت هوشمندانه پسماند» است. متن کامل این بیانیه به شرح زیر است:

به گزارش تجارت‌نیوز، موضوع امسال روز جهانی هبیتات، مدیریت پسماند جامد شهری است. مدیریت پسماند جامد یعنی کاهش میزان پسماندی که تولید می‌کنیم و تضمین اینکه آن زباله‌ای که تولید می‌کنیم به صورتی مسئولانه دفع شود. سالانه افراد، جوامع، مشاغل، نهادها، بازارها و کارخانه ها انبوهی از زباله و پسماند را تولید می‌کنند. در جاهایی که زباله را به‌طور منظم جمع نمی‌کنند، این زباله‌ها را در خیابان‌ها، جوی‌ها و رودخانه‌ها می‌ریزند یا در زمین‌های بی‌سامان رها می‌کنند و می‌سوزانند.

این کار باعث می‌شود تا شهرهای ما برای گردشگران و سرمایه‌گذاران زشت و نازیبا به نظر آید و به آبگرفتگی معابر و آلودگی آب و هوا می‌انجامد و اغلب سلامت ما را به خاطر می‌اندازد. به دلیل افزایش مصرف و راهبردهای مدیریتی غیرموثر پیش‌بینی می شود که میزان کل پسماند تولید شده تا سال ۲۰۲۵ به ۵.۹ میلیارد تن در سال افزایش یابد.

شهرها بخش عمده‌ای از بودجه خود را صرف مدیریت پسماند جامد شهری می‌کنند که باید در اولویت دستورکار شهرها، شهروندان و دولت‌ها در سطوح مختلف ملی و محلی باشد. در این راستا لازم است تا شهرها به «شهرهایی با مدیریت هوشمندانه پسماند» تبدیل شوند و دستور کار جدید شهری به «مدیریت زیست محیطی قوی و به حداقل رساندن انواع پسماندها» متعهد شود.

در بسیاری از کشورهای در حال توسعه به دلیل فقدان تامین مالی، آگاهی پایین و کاربرد نامناسب راه حل‌های فنی، سیستم‌های مدیریت پسماند مناسبی وجود ندارند. جمع‌آوری و دفع ضعیف پسماند جامد شهری موجب ایجاد آلودگی‌های مختلف می‌شود. پسماندهای انباشته شده موجب پرورش موجودات و حشرات بیماری‌زا می‌شوند و پسماندهای تخلیه شده در بستر دریاها و فرسایش محل‌های دفع پسماند ساحلی در نهایت منجر به آلودگی دریا می‌شود. شهرداری‌ها در سراسر دنیا بودجه قابل توجهی را برای مدیریت پسماندها صرف می‌کنند.

با این حال، سرمایه‌گذاری دولتی در مدیریت پسماندهای جامد نسبت به بخش‌های دیگر مانند آب و فاضلاب بسیار پایین است.چرخه تولید و مصرف، مدیریت شهری و تامین مالی همه بخشی از سیستم مدیریت پسماندهای جامد هستند. علاوه بر این، مشارکت تمام ذینفعان از جمله تولید کنندگان پسماندها، بخش بازیافت پسماند و کارکنان بخش مدیریت پسماند بسیار اهمیت دارد. ادغام بخش غیررسمی بازیافت پسماند در اقتصاد سازمان یافته و مقررات بهداشتی و ایمنی مناسب برای کارگران می‌تواند مشاغل فعلی غیررسمی و خطرناک جمع‌آوری پسماند را تغییر دهد.

براساس اطلاعات کلانشهر تهران، هر فرد تهرانی به طور متوسط سالانه 6 برابر وزن خود زباله تولید می‌کند. این اطلاعات نشان می‌دهد که متوسط سرانه زباله تولید شده در تهران ۳۲۰ کیلوگرم و ارزش روزانه زباله تولید شده در تهران ۱۸۰ میلیون تومان است. سرانه تولید روزانه زباله در جهان ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم است که در ایران این عدد برابر با ۶۰۰ گرم است. زباله تولید شده در شمال شهر تهران طبق مطالعات انجام شده حداقل 2 برابر میانگین آن در سطح کشور و 4 برابر استاندارد جهانی است. تعداد دفعات جمع‌آوری زباله در تهران 2 تا 3 بار در روز است که این مقدار در کشورهای جهان ۲ تا ۳ بار در هفته است.

مساله مدیریت پسماند در ایران با مسائلی مواجه است که از مهمترین آن می‌توان به این موارد اشاره کرد: عدم تفکیک زباله‌ها،عدم محدودیت در تولید زباله،محدود بودن قوانین و مقررات مشوق - بازدارنده در زمینه مدیریت پسماند و اطلاع رسانی، آموزش و فرهنگ سازی نابسنده.

با توجه به اینکه نیازها و رویکردهای مدیریت پسماند شهری از شهری به شهر دیگر متفاوت است، برنامه اسکان بشر ملل متحد توصیه می‌کند که راهکارها براساس سرمایه‌ها و نقاط قوت شهرها توسط سیستم مدیریت پسماند رسمی، غیررسمی و یا بخش‌های سرمایه‌گذاری کوچک اتخاذ شوند. ایجاد شبکه‌ای برای به اشتراک گذاشتن تجارب و بهترین عملکردها به شهرها فرصت یادگیری از یکدیگر را می‌دهد. به عنوان مثال، می‌توان به الگوی اقدام نوآورانه شهرداری منطقه دو تهران در زمینه جمع‌آوری پسماند از طریق ایجاد اپلیکیشن اشاره کرد.

برنامه اسکان بشر ملل متحد با به رسمیت شناختن نقش بخش‌های سرمایه‌گذاری کوچک در افزایش بازیافت «چارچوب منسجم مدیریت پسماند جامد» را ترویج می‌کند که خدمات مناسب جمع‌آوری پسماند و حفاظت از محیط زیست را به ارمغان آورد.

فعالیت‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی نقش مهمی در این خصوص ایفا می‌کنند و شهرداری‌ها می‌توانند با تمرکز ویژه بر مشارکت با گروه‌های مدنی و جوامع محلی، آگاهی عمومی را افزایش دهند. اصلاح و وضع قوانین جدید از دیگر اقدامات در این زمینه است.همچنین در راستای مدیریت پسماند شهری، هبیتات فراخوان اقدام برای تبدیل شهرها به «شهرهایی با مدیریت هوشمندانه پسماند» را مطرح می‌کند.

مدیریت ضعیف پسماندهای جامد و اثرات منفی ناشی از آن زمانی که با شهرنشینی، رشد اقتصادی و مهاجرت افراد همراه می‌شود، تبعات جبران ناپذیری به بار خواهد آورد. اگر به این مسائل رسیدگی نشود، دولت‌ها در هر سطحی از توسعه علاوه بر هزینه‌های هنگفت، اثرات قابل توجه آنها بر سلامت انسان و محیط زیست را احساس خواهند کرد.

شهرها صرف‌نظر از اندازه و ظرفیت مالی خود می‌توانند همزمان با کاهش هزینه‌های عملیاتی و به حداقل رساندن اثرات منفی مدیریت پسماندهای جامد را بهبود بخشیده و به «شهرهایی با مدیریت هوشمندانه پسماند» تبدیل شوند. شهرها و دولت‌های ملی باید جامعه مدنی و سازمان‌های غیردولتی را توانمند و با آنها کار کنند. شهرها باید از الگوهای شهرهای دیگر بیاموزند و راهکارهای فنی اعمال شده در مکان‌های دیگر را به دقت بررسی کنند. شهرها باید برنامه راهبردی بلندمدتی برای شهرنشینی در نظر بگیرد.

و بالاخره، بیایید جایگزین دیگری برای بطری پلاستیکی و فنجان یکبار مصرف بیابیم. می‌توانیم پسماند را بازیافت و آن را به کود تبدیل کنیم. چرا آنچه می‌توانیم تعمیر کنیم، دور اندازیم؟ پیوسته شاهد تبدیل پسماند به آثار هنری یا فرآورده‌های سودمند بیشتری هستیم. سه حرف R یعنی سه عامل کاهش (Reduce)، استفاده دوباره (Reuse) و بازیافت (Recycle) باید اصل راهنمای در زندگی هم افراد و هم کل جامعه باشد.

منبع: روزنامه تعادل