عناصر کلیدی در انتخاب شهردار

فرآیند انتخاب شهردار تهران وارد مرحله نیمه‌نهایی- معرفی دو نفر از بین ۵ نامزد- شده و در این مقطع، دو نگاه به «رابطه شهردار آینده با مسوولان دولتی و میزان وابستگی فکری و سیاسی او به دولت» مطرح است.

به گزارش تجارت‌نیوز، یک گروه، ضامن اداره موفقیت‌آمیز تهران را همسویی کامل شهردار با دولت می‌دانند؛ اما کارشناسان شهری در مقابل این دیدگاه، سبک شهردار مستقل را مطرح می‌کنند و در عین حال از تجربه‌‌های جهانی اداره کلان‌شهرهای موفق توسط شهرداران خارج از حزب حاکم در دولت مرکزی می‌گویند.

دو نامزد مرحله نهایی انتخاب هجدهمین شهردار پایتخت فردا مشخص خواهند شد. برای انتخاب دو گزینه مرحله نهایی انتخاب شهردار تهران، پنج گزینه مطرح شده شامل عباس آخوندی، پیروز حناچی، کامل تقوی‌نژاد، غلامرضا انصاری و رسول کشت‌پور فردا برنامه‌های خود را در صحن شورای شهر تهران ارائه خواهند کرد.

در جریان طرح و بررسی دیدگاه‌های مختلف نامزدهای این دوره از انتخابات شهرداری تهران، یکی از مهم‌ترین دیدگاه‌های قابل توجه مطرح شده تاکید بر «همراستایی و همسویی خط فکری شهردار آتی تهران با جریان دولت مرکزی است» به‌طوری که طراحان این دیدگاه معتقدند یکی از پیش‌شرط‌های اساسی پیشبرد امور اداره پایتخت توسط مدیریت شهری همسویی شهردار پایتخت با دولت مرکزی است اما برخی دیگر از کارشناسان و صاحبنظران حوزه شهری در مقابل این دیدگاه، با اشاره به کارنامه موفق شهرداران مستقل در شهرهای بزرگ دنیا آن را مفهومی متفاوت و قابل تفکیک از شهردار در ستیز با دولت مرکزی می‌دانند و عناصر کلیدی برای سکانداری پایتخت را معرفی می‌کنند. در این رابطه بررسی‌ کارنامه شهرداران برخی شهرهای مهم جهان حکایت از آن دارد که عملکرد روسای شهرها عمدتا مستقل از حزب سیاسی اوست، و آنچه اهمیت دارد دانش و اراده شهردار است.

این واقعیت را می‌توان در مقایسه تمایلات سیاسی و عملکرد دو شهردار اخیر لندن دید. بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۶، بوریس جانسون به‌عنوان فردی محافظه‌کار (اصولگرا) در سمت شهردار این شهر فعالیت می‌کرد. در این دوره و تا سال‌ ۲۰۱۰ دولتی از حزب کارگر بر سر کار بود و از سال ۲۰۱۰ (تاکنون) نیز حزب محافظه‌کار در این کشور حکمرانی می‌کند. به عبارتی دیگر، عمده فعالیت بوریس جانسون به‌عنوان شهردار لندن در زمان دولتی سپری‌شده که از لحاظ سیاسی موافق او بوده است.

از دید صاحب‌نظران اما عملکرد او به‌عنوان شهردار می‌توانست بهتر از آنچه باشد که صورت گرفت. در این باره روزنامه «گاردین» در گزارشی به بررسی عملکرد دوره ۸ ساله شهرداری او پرداخته است. بر اساس این گزارش، بودجه هنگفتی که در دوره مدیریت او هزینه شد فراتر از دستاوردهایی بود که در زمینه برنامه‌ریزی شهری، حمل‌ونقل عمومی، کاهش آلودگی هوا، امنیت و کاهش جرم و جنایت حاصل شد، حتی اگر بحران مسکن این شهر را به او نسبت ندهیم. پس از جانسون و از سال ۲۰۱۶ تاکنون صادق خان به‌عنوان شهردار لندن انتخاب شد.

تمایلات سیاسی او به‌عنوان نماینده حزب کارگر چندان با دیدگاه‌های سیاسی دولت «ترزا می» که از حزب محافظه‌کار است مطابقت ندارد. به عقیده کارشناسان شهری و حتی عموم مردم اما صادق خان تاکنون عملکردی مثبت داشته است، گرچه انتقاداتی نیز متوجه مدیریت اوست که عمدتا به موضوعات امنیتی و حملات تروریستی برمی‌گردد. بر این اساس در مارس ۲۰۱۷، دانشگاه کوئین مری یک نظرسنجی صورت داد که در آن حدود ۶۰درصد از مشارکت‌کنندگان از عملکرد صادق‌خان رضایت داشتند.

در نهایت نتایج یک مطالعه که در مجله معتبر دانشگاه آکسفورد به چاپ رسیده است نشان می‌دهد حزب سیاسی شهردار نقشی در عملکرد دولت محلی - همچون اندازه شهرداری، چگونگی تخصیص منابع، نرخ جرم‌ و جنایت و… - ندارد. در این رابطه با نگاهی به تجربه موفق اداره شهرهای بزرگ جهان، حسین ایمانی جاجرمی، جامعه‌شناس شهری نیز تاکید می‌کند سیاست‌‌‌گذاری در حوزه محلی الزاما تابعی از سیاست‌گذاری در حوزه ملی نیست و باید میان این دو تفکیک قائل شد.

وی معتقد است: انتخاب یک شهردار همسو با جریان فکری دولت الزاما به معنای حل مشکلات و مسائل تهران نخواهد بود چراکه بخش عمده مسائل شهر تهران از جنس سیاسی نیست بلکه تهران هم‌اکنون از چالش‌های فقر منابع، ناکارآمدی در حوزه اداره شهر و فساد رنج می‌برد. به گفته وی شهردار تهران باید فردی باشد که ضمن داشتن درک ملی بالا، در حوزه مسائل و چالش‌های شهر تهران دارای راهبرد و استراتژی باشد به تعبیر دیگر تهران در مقطع کنونی به «سکاندار» نیاز دارد نه «پارو زن».

جاجرمی در توضیح این دیدگاه خود می‌گوید: ممکن است طی سال‌های گذشته تصور شهروندان از مدیریت شهری، فردی قوی در حوزه امور اجرایی همچون آسفالت‌کشی یا جدول‌کشی خیابان‌ها بود؛ تفکری که تداوم مزمن شدن و کهنگی مسائل تهران نشان می‌دهد نتوانسته به توسعه پایدار شهر تهران کمک کند. از این رو به نظر می‌رسد نیاز فوری شهر تهران به یک سکاندار قوی به معنای فردی که بتواند دارای ایده، نظریه و استراتژی در اداره امور شهر باشد، است.

وی به عناصر کلیدی و مهم برای انتخاب شهردار اشاره می‌کند و می‌گوید: شهردار تهران علاوه بر داشتن درک صحیح از مسائل ملی، باید رابطه تهران با محیط پیرامونی‌اش را حل کند، دید روشنی نسبت به حل مساله حمل و نقل عمومی داشته باشد و همین‌طور مساله جایگاه تهران در منطقه، در توسعه کشور و ارتباط آن با مسائل آمایش سرزمین، تمرکززدایی و عدالت سرزمین را حل کند.

به گفته وی شهردار پایتخت باید به درستی مشخص کند که منابع محدود شهر در کدام حوزه‌ها با بالاترین کارآیی هزینه شود و چگونه می‌تواند خلق منابع جدید کند. وی در عین حال تاکید می‌کند: حل ریشه‌ای مسائل و چالش‌های شهر تهران مهم‌ترین عنصری است که می‌تواند کارآیی مجموعه مدیریت شهری را ارتقا دهد.

وی با رد فرضیه دوگانه مقابله دولت محلی و ملی با سکانداری پایتخت از سوی یک شهردار مستقل، عنوان می‌کند: یک شهردار مستقل علاوه بر داشتن توان اجرایی، می‌تواند امتیاز استراتژیست بودن را نیز داشته باشد به این معنا که در مورد مسائل مختلف شهر تهران فکر کند و درخصوص آن راهکار ارائه دهد.

به گفته این صاحبنظر حوزه شهری دوگانه مطرح شده میان دولت ملی و محلی در صورت انتخاب یکی از گزینه‌های مطرح شده برای شهرداری پایتخت و مشابه‌سازی آن با اختلافات دوره گذشته صحیح نیست چراکه اساسا ستیزی در کار نیست. در همین راستا نیز عباس آخوندی یکی از پنج نامزد اصلی برای شهرداری تهران، روز گذشته با انتشار مجدد مطلبی دیدگاه‌های خود را درخصوص ویژگی‌های شهردار تهران ارائه کرد.

وی در این مطلب (زمان نخست انتشار این مطلب به اردیبهشت ماه سال جاری که اعضای شورای شهر در گیرودار انتخاب شهردار هفدهم پایتخت بودند و از وی در مورد ویژگی‌های شهردار آینده سوال کرده بودند، بازمی‌گردد) با طرح این پرسش که «از شهردار چه می‌خواهیم؟» مهم‌ترین ویژگی‌های شهردار پایتخت را اینچنین برشمرده است: شهر یک سازمان اجتماعی است نه یک کارگاه ساختمانی از این رو بازگشت به اصالت شهر تهران باید مورد توجه قرار گیرد.

از دیدگاه آخوندی مبارزه با فساد و ایجاد شفافیت اطلاعاتی، ایجاد حس تعلق به شهر، توسعه حمل و نقل عمومی ریل پایه، رفع بی‌عدالتی شهری، اداره اقتصادی شهر و دارا بودن اندیشه برای مدیریت بحران از جمله مهم‌ترین عناصر کلیدی است که یک شهردار برای اداره پایتخت و اصلاح مسیر مدیریت شهرداری به جاده اصلی و افتادن بر ریل درست باید داشته باشد.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد