بحران منابع طبیعی، جز ۵ ریسک مهم اقتصاد کشور شد / ایران ۱۵ سال بعد آب ندارد؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، مجمع جهانی اقتصاد، بحران منابع طبیعی را یکی از پنج ریسک اصلی و مهم اقتصاد ایران می‌داند. این مجمع، گزارشی از ریسک‌های اصلی کشورهای مختلف منتشر کرد. در این گزارش ابتدا نگرانی‌های عمده جهان را عنوان می‌کند، سپس به ریسک‌های کشورها می‌پردازد.

این گزارش، بحران اشتغال و معیشت، سرخوردگی گسترده جوانان، رکود اقتصادی طولانی مدت، بحران منابع طبیعی و از دست دادن تنوع زیستی و فروپاشی اکوسیستم را پنج ریسک مهم اقتصاد ایران می‌داند.

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران با انتشار گزارشی به این موضوع پرداخت و به صورت جداگانه به راستی‌آزمایی هر کدام از موارد بالا پرداخت. اما بحران منابع طبیعی در ایران چقدر جدی است؟

سال ۱۴۱۵، ایران با کمبود جدی آب مواجه است

بیش از ۹۰ درصد تولیدات گیاهی در ایران با آبیاری حاصل می‌شود. در شرایط متعارف حداکثر ۱۰ درصد تولیدات کشاورزی از دیم حاصل می‌شود. در حالی که در جهان به ترتیب ۳۵ و ۶۵ است.

میزان منابع آب تجدیدپذیر ایران در گذشته حدود ۱۳۰ میلیارد متر مکعب بود. اما حالا می‌توان گفت که ظرفیت منابع آبی کشور ۱۰۰ میلیارد مترمکعب است.

از سوی دیگر سرانه مصرف آب در ایران ۲۵۰ و در جهان ۱۵۰ لیتر نفر در روز است. ایران از سال ۱۳۸۵ وارد تنش آبی شد. پیش‌بینی می‌شود که در سال ۱۴۱۵ ایران به حد کم آبی (کمبود جدی آب) خواهد رسید. (دومیـن گـزارش ارزیابـی راهبـردی در راسـتای نظـارت بـر حسـن اجـرای سیاسـت کلـی محیـط زیسـت ایـران، کمیتـه محیـط زیسـت کمیسـیون زیربنایـی و تولیـدی مجمـع تشـخیص مصلحـت نظـام، ۱۳۹۹)

به عبارتی تا اینجا و بررسی موارد بالا، بحران منابع طبیعی به عنوان یکی از پنج ریسک اصلی اقتصاد ایران را تائید می‌کند.

پیش از این نیز احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی به تجارت‌نیوز گفت: «سال آبی ۱۴۰۰ با خشکسالی گذشت. در حال حاضر ۵۰ درصد مجموع ذخایر سدهای کشور خالی است. در همین حال احتمالا سال آبی جدید نیز با خشکسالی مواجه باشیم.» ضمن اینکه سال آبی گذشته نیز با خشکسالی تمام شد. البته این تنها فقط وضعیت خشکسالی و بارندگی ایران برای اخیرا بود.

آلودگی، ۲۳ درصد تولید ناخالص ملی را از بین می‌برد

اما بحران منابع طبیعی در ایران به اینجا ختم نمی‌شود. به گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران ، سال ۹۵ رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گزارشی به مجلس ارائه کرد که بر اساس آن در ایران ۲۳ درصد تولید ناخالص ملی به دلیل آلودگی در بخش بهداشت از بین می‌رود.

ایران جز ۱۰ کشور اول گازهای گلخانه‌ای است. به این معنا که هم از آثار تغییرات اقلیمی رنج می‌برد، هم جز کشورهای تولید گازهای گلخانه‌ایست.

فرسایش خاک در ایران ۳ برابر میانگین جهانی

وضعیت خاک نیز از یکی از موارد مورد ارزیابی برای بررسی وضعیت منابع طبیعی است. ایران حدود ۶۵ میلیون هکتار وسعت دارد. ۸۹ میلیارد از این وسعت فاقد خاک و ۷۶ میلیون هکتار دارای خاک است.

به گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، بیش از ۸۸ درصد مساحت کشور در معرض بیابان‌زایی قرار دارد. این در حالی است که برای تشکیل هر سانتی‌متر خاک در ایران ۷۰۰ تا هزار سال زمان نیاز دارد.

از سوی دیگر میزان فرسایش خاک به طور متوسط سالانه حدود ۱۶/۴ تن در هکتار است. به عبارتی فرسایش خاک در ایران تفریبا سه برابر میانگین جهانی است. حفظ خاک به دلیل امنیت غذایی، ذخیره بزرگ ژنتیکی است. در چنین شرایطی بارها فروش خاک در ایران خبرساز شد.

روز دوشنبه نیز شهروند در گزارشی از فروش خاک جنگل‌های هیرکانی خبر داد. بر اساس این گزارش هر ۱۰ کیلوگرم خاک جنگل‌های هیرکانی تا ۴۰ هزار تومان هم خرید و فروش می‌شود.