برجام در کما/احیای برجام فقط با مذاکره مستقیم ممکن است

به گزارش تجارت‌نیوز ، سفرهای اخیر حسین امیرعبداللهیان به کشورهای منطقه و مواضع برخی از مقامات ایرانی در قبال پرونده اتمی باعث شده تا گروهی از تحلیلگران احیای برجام را محتمل‌تر از هر زمان دیگری در سه ماه اخیر بدانند.

سفر اخیر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به عمان و همچنین دیدار هفته قبل وی با جوزپ بورل باعث شده تا برخی از تحلیلگران از افزایش احتمال احیای برجام سخن بگویند. البته این دست تحلیل‌های خوشبینانه از زمانی آغاز شد که کمال خرازی، وزیر اسبق امور خارجه از وجود اراده‌ای برای پذیرش تعهدات برجامی از سوی جمهوری اسلامی خبر داده بود.

علی ماجدی، سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در آلمان، برزیل و ژاپن در گفتگو با تجارت‌نیوز احیای برجام را مشروط به تغییر مواضع جدی از سوی ایران در زمینه مواجهه با پرونده اتمی دانست. وی معتقد است دولت دموکرات در ایالات متحده در مقایسه با جمهوری‌خواهان توانایی بیشتری برای اجماع‌سازی در مجامع بین‌المللی دارند. از همین رو شاهد همسویی اروپایی‌ها با کاخ سفید در قبال پرونده ایران است.

برجام در کما

ماجدی درباره وضعیت کنونی پرونده اتمی ایران عنوان کرد: اگر بخواهیم دقیق صحبت کنیم باید گفت که برجام در کماست. اینکه بگوییم برجام به طور کلی مرده، درست نیست.

وی افزود: البته این به معنای احیای برجام در هر شرایطی نیست. بلکه مفهوم آن وجود احتمالی بسیار اندک برای احیای توافق هسته‌ای است. البته فرصت‌های زیادی در این زمینه از دست رفته است اما هنوز نمی‌توان گفت که برجام به طور کامل مرده است.

یک خطای استراتژیک

سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در آلمان، برزیل و ژاپن با اشتباه دانستن روگردانی کامل از کشورهای غربی بیان کرد: رویکردی که در حال حاضر وجود دارد نگاه کامل به شرق است. این در حالیست که نگاه درست، در نظر گرفتن شرق و غرب به صورت همزمان و در کنار یکدیگر است.

دلایل عدم احیای برجام تاکنون

این دیپلمات اسبق جمهوری اسلامی ایران با اشاره به عوامل شکست مذاکرات به تجارت‌نیوز گفت: در شرایط فعلی ۳ فاکتور اصلی وجود داشته که باعث شده اروپایی‌ها از ما به شدت دور شوند و شانس توافق نیز کاهش پیدا کند.

وی ادامه داد: اولین فاکتور قدرت اجماع‌سازی بالای دموکرات‌ها در واشنگتن است. در حقیقت آمدن بایدن موجب شد تا دولت امریکا بتواند با اتکا به همان قدرت اجماع‌سازی و با استفاده از ابزارهای دیپلماتیک اروپا را با خود همسو کند. البته زمانی که بایدن گفت خروج ترامپ از برجام یک اشتباه بزرگ بود، باید هرچه سریعتر در راستای احیای برجام برمی‌آمدیم. چه در دولت قبل و چه در این دولت تعللی که در زمینه احیای برجام اتفاق افتاد یک فرصت‌سوزی بزرگ بود.

این تحلیلگر روابط بین‌الملل با اشاره به تلاش اسرائیل برای موانع‌تراشی در روند مذاکرات، گفت: البته اسرائیل هم قطعا نمی‌خواهد که برجام احیا شود، در این مورد هیچ شکی نیست. از همین رو اگر علائمی از گشایش دیپلماتیک مشاهده کند بلافاصله شروع به تخریب خواهد کرد. اما اگر ایران واقعا بخواهد که مذاکره به نتیجه برسد قطعا از دست اسرائیل کار زیادی ساخته نیست.

مصائب یک طرفداری غیرضروری

ماجدی با اشاره به تاثیر تحولات مربوط به جنگ اوکراین در پرونده اتمی ایران، اظهار کرد: دو اتفاق دیگر نیز رخ داد که باعث شد روزبه‌روز از توافق فاصله بگیریم. یکی وقوع جنگ اوکراین و حمله روسیه به خاک این کشور بود. این جنگ می‌توانست به ما هیچ ارتباطی نداشته باشد اما وضعیت به گونه دیگری رقم خورد. درستش این بود که ایران نیز مانند چین که سیاست بی‌طرفی اعلام کرده بود، بی‌طرف می‌بودیم.

وی اضافه کرد: دلیلی هم نداشت که وارد گود شویم و به یک طرف کمک کنیم. این جنگ به اروپایی‌ها آسیب زده است. البته این آسیب‌ها به اندازه‌ای جدی نبوده که آنها را زمین‌گیر و درمانده کند، اما نمی‌توان منکر دردسرها و هزینه‌هایی شد که جنگ اوکراین روی دست اروپا گذاشته است.

تحولات داخلی ایران

معاون اسبق وزیر نفت عنوان کرد: سومین عاملی که به عنوان فاکتور بازدارنده در این بین عمل کرد اتفاقاتی است که در سه ماه اخیر در داخل کشور رخ داده است. این تحولات با توجه به حساسیت اروپایی‌ها نسبت به مسائل حقوق بشری باعث شد تا اتحادیه اروپا از ما فاصله بیشتری بگیرد و کار دشوارتر شود.

احیای توافق در چه شرایطی ممکن است؟

ماجدی با اشاره به اهمیت مذاکره مستقیم ایران با امریکا، به تجارت‌نیوز گفت: برای احیای برجام نیاز است که زمینه برای مذاکره مستقیم با امریکا فراهم شود. همانطور که در توافق ۲۰۱۵ چنین اجازه‌ای وجود داشت در حال حاضر نیز در صورت وجود اراده‌ای برای احیای توافق، مذاکره مستقیم ضروری است.

این تحلیلگر روابط بین‌الملل افزود: اگر چنین رویکردی وجود داشته باشد می‌توان گفت کورسوی امیدی برای احیای برجام وجود خواهد داشت. در غیر این‌صورت چندان امیدی به احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ وجود ندارد.

وی ادامه داد: البته این امر در صورتی میسر می‌شود که امریکایی‌ها نیز تمایلی به مذاکره مستقیم داشته باشند. البته امریکا نیز به این نتیجه رسیده که توافق کم هزینه‌ترین راه در مواجهه با پرونده اتمی ایران است. از همین رو می‌توان به احیای برجام در صورت برقراری مذاکرات مستقیم بین تهران و واشنگتن امیدوار بود.

حالا چه باید کرد؟

سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در آلمان، برزیل و ژاپن ضمن تاکید بر اهمیت احیای توافق به تجارت‌نیوز گفت: فرصت‌های بسیار زیادی را از دست داده‌ایم. اما اگر قرار باشد در این زمینه کاری کنیم باید به فکر احیای برجام و به موازات آن پذیرش FATF باشیم. چون این دو بدون دیگری عملا برای کشور بی‌فایده و بدون کارایی خواهد بود.

وی توضیح داد: برای مثال در آلمان حزب سبزها قدرت گرفته است. این حزب هم گرایشات محیط زیستی گسترده دارد و هم اینکه مسائل حقوق بشری برای این حزب از اهمیت بسزایی برخوردار است. از همین رو گفته می‌شود حساسیت اروپایی‌ها به مسائل حقوق بشری به مراتب بیشتر از امریکایی‌ها است.

ماجدی در پایان خاطرنشان کرد: هرچند برای احیای برجام به یک تیم قوی نیاز داریم. تیم مذاکره کننده فعلی توانایی پیش بردن چنین برنامه‌ای را ندارد.