چراغ سبز به قاچاق دخانیات/ مصرف سالانه ۶۰ میلیارد نخ سیگار در ایران

به گزارش تجارت‌نیوز ، سالانه 60 میلیارد نخ سیگار در ایران مصرف می‌شود. بخشی از مصرف‌کنندگان جوانان هستند که سالانه تعداد آنها بیشتر می‌شود. اخیرا محمدرضا مسجدی، دبیرکل جهانی مبارزه با دخانیت گفت، بیش از 60 میلیارد تومان سالانه صرف درمان بیماری‌های مرتبط با بخش سلامت می‌شود.

روند صعودی افزایش مصرف دخانیات به چالشی میان دولت و تولیدکنندگان تبدیل شده است. راهکار دولت در این ماجرا گران کردن محصولات دخانی است تا شاید به واسطه آن برخی قید مصرف را بزنند یا حداقل مصرف دخانیات را کاهش دهند.

دولت از طریق افزایش مالیات می‌خواهد برنامه خود را برای کاهش مصرف دخانیات اعمال کند. البته این گزاره را هم داشته باشیم که حوزه دخانیات بسیار سودده است و دولت بدش نمی‌آید درآمدش را از این حوزه بیشتر کند. راهکار دولت یعنی افزایش مالیات چندان مورد قبول تولیدکنندگان نیست. برخی از تولیدکنندگان می‌گویند این رویه باعث می‌شود که قاچاق محصولات دخانی با قیمت ارزان‌تر به کشور بیشتر شود که خود دردسرهای دیگری به بار می‌آورد.

گران شدن سیگار برای کاهش مصرف

پیام مجرد، عضو سابق هیات مدیره شرکت دخانیات ایران در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «یکی از مشکلاتی که در قانون‌گذاری و بودجه داریم، این است که متولیان، غیرکارشناسی پیش می‌روند. اگر قانون‌گذار نسبت به جوانب یک موضوع مطالعه می‌کرد، بدون شک بسیاری از اشتباهاتی که اکنون در قوانین مختلف داریم، حذف می‌شد. قانون‌گذار باید با اطلاعات جامعی نسبت به یک موضوع تصمیم‌گیری کند، اما متاسفانه اینطور پیش نمی‌رود.»

او توضیح می‌دهد: «در بودجه سال 1402، تکالیف مالیاتی برای تولیدکنندگان محصولات دخانی تعیین شده است. صنایع دخانی هم شامل سیگار و تنباکوی قلیان می‌شود. به پیشنهاد حوزه بهداشت و درمان تعیین شد که از تولیدکنندگان سیگار و تنباکو مالیات‌هایی گرفته شود که باعث افزایش قیمت محصولات دخانی می‌شود. به این منظور که افزایش قیمت باعث کاهش مصرف دخانیات شود.»

بنا بر قانون بودجه سال 1402، از ابتدای سال به قیمت خرده‌فروشی هر نخ سیگار تولید با نشان ایرانی 50 تومان، تولید داخل با نشان بین‌المللی (برند) 100 تومان، هر بسته پنجاه گرمی تنباکوی قلیان داخلی 20 هزار تومان به عنوان مالیات و نخ سیگار وارداتی مبلغ 800 تومان و هر بسته 50 گرمی تنباکوی قلیان وارداتی 35 هزار تومان حقوق ورودی دریافت می‌شود تا مطابق ردیف‌های این قانون برای بخش سلامت، ورزش همگانی و ورزش زنان هزینه شود.

چراغ سبز به قاچاق دخانیات

عضو سابق هیات مدیره شرکت دخانیات ایران می‌گوید: «در سال‌های گذشته رشد تولید محصولات دخانی را شاهد بودیم، اما قانون بودجه امسال، باعث افت تولید این محصولات شده است. افت تولید هم یعنی چراغ سبز غیررسمی به قاچاق محصولات داخلی در ایران.»

مجرد ادامه می‌دهد: «این موضوع باعث شد که صنعت دخانیات ضرر بسیار سنگینی را متحمل شود. محصولات دخانی ارزش افزوده بالایی دارد و ارزش افزوده آن هر سال نسبت به سال قبل آن افزایش پنج درصدی دارد. به عبارتی تولیدکنندگان محصولات دخانی، درآمد سرشاری را با مالیات به دولت می‌دهند. اما با مالیات‌های جدید در سال جاری، به قاچاق کالا چراغ سبز نشان دادند. یعنی تولیدکنندگان دیگر نمی‌توانند محصول باکیفیتی را تولید کنند که بر آن نظارت وجود دارد.»

او می‌گوید: «وقتی نظارت نباشد، محصول بی‌کیفیت هم به دست مردم می‌رسد. اگر قرار است مصرف دخانیات مردم کاهش یابد، چرا باید زمینه ورود محصولات قاچاق به کشور فراهم شود؟ چه بسا این محصولات که نظارتی بر تولید آن نمی‌شود، بسیار مضرتر از محصول رسمی باشد.»

عضو سابق هیات مدیره شرکت دخانیات ایران توضیح می‌دهد: «از سوی دیگر با مالیات‌های امسال، تولید هم کاهش یافته و به دنبال آن درآمد دولت هم کم می‌شود. همه اینها به دلیل قانونی است که غیرکارشناسی تصویب شده است.»

وزارت بهداشت برای کاهش مصرف دخانیات چه کرد؟

پیام مجرد می‌گوید: «قرار است از مالیات تولیدکنندگان در حوزه بهداشت و درمان استفاده شود. تنها به این فکر کردند که درآمدی از دخانیات کسب و به بودجه سلامت تزریق می‌کنیم.»

او ادامه می‌دهد: «اکنون به جای آنکه مصرف کم شود، نظارت کاهش یافته و ورود محصولات قاچاقی افزایش داشته است. ضمن آنکه دولت نمی‌تواند از این محصولات درآمدزایی کند.»

مجرد می‌گوید: «امسال 50 درصد کاهش تولید محصولات دخانی در حوزه تنباکو داشتیم. وزارت بهداشت همیشه اعلام می‌کند که خواهان و تامین‌کننده سلامت مردم است. اما حفظ سلامت با جلوگیری از تولید تحت نظارت، متفاوت است.»

عضو سابق هیات مدیره شرکت دخانیات ایران در پایان می‌گوید: «سوال اینجاست که با این درآمدی که از محصولات دخانی کسب کرده‌اند، چه اقداماتی برای فرهنگسازی کاهش مصرف مردم داشته‌اند؟ آیا در مدارس، دانشگاه‌ها و صداوسیما برنامه‌ای برای فرهنگ‌سازی اجرا کردند؟»

هزینه 30 هزار میلیارد تومانی برای خرید سیگار

پیش از این محمدرضا مسجدی، دبیرکل جهانی مبارزه با دخانیات درباره مصرف این محصولات در ایران گفته بود: «بیش از 30 هزار میلیارد تومان برای خرید سیگار و تنباکو در کشور هزینه می‌شود و ضرر اقتصادی آن سالانه بیش از 110 میلیارد تومان به بخش‌های تولیدی و توسعه‌ای کشور به دلیل مرگ زودهنگام افراد مصرف‌کننده دخانیات و در مواجهه با دود، غیبت از کار، ناتوانی و آتش‌سوزی است.»

به گزارش ایرنا، این فوق تخصص ریه گفت: وضعیت شیوع مصرف دخانیات در سال 1400 در مردان حدود 26 درصد و در زنان 4.4 درصد بود. به طور کلی مصرف دخانیات در گروه سنی بالای 18 سال روند افزایشی داشته است.