تجارتنیوز گزارش میدهد:
همه ورزشگاه های ۱۰۰ ساله اروپا / چرا آزادی و تختی ۵۰ ساله از رده خارج شدند؟
قرار است یک ورزشگاه جدید در تهران ساخته شود که در نوع خود اتفاق خوبی است اما حالا این سوال نیز مطرح شده که چرا ورزشگاههای قدیمی ما با عمر حدود 50 سال، مانند ورزشگاه های 100 ساله اروپا، به طور اصولی بازسازی نمیشوند و قابل استفاده نیستند؟
به گزارش تجارتنیوز ، بر خلاف تعداد زیاد ورزشگاه های 100 ساله اروپا، در چند دهه اخیر ورزشگاههای زیادی در تهران به نوبت از رده خارج شدند؛ از ورزشگاه شیرودی گرفته تا تختی و حالا ظاهرا نوبت به ورزشگاه آزادی رسیده که به دوران بازنشستگی برسد و کمتر مورد استفاده قرار بگیرد؛ آن هم در حالی که ورزشگاه های اروپا با عمر بیش از صد سال هنوز فعالند.
اگرچه کیفیت پایین ورزشگاه آزادی و مشکلات عدیده اش بر کسی پوشیده نیست اما مشخص نیست چرا بعد از چند بار بازسازی و صرف هزینههای قابل توجه، مشکلات ورزشگاه حل نشده است.
با دستور ابراهیم رئیسی قرار است یک ورزشگاه مدرن در تهران ساخته شود که با توجه به ساخت ورزشگاههای مدرن در کشورهای مختلف قطعا اتفاق خوبی است چرا که در تمام استانهای کشور خصوصا شهرهای فوتبالخیز نیاز به ورزشگاههای پیشرفته داریم اما آیا با یک ورزشگاه مدرن، مشکلات تیم ملی و تیمهای باشگاهی تهران حل میشود؟
اگرچه آزادی ورزشگاهی قدیمی (سال ساخت: 1350) به شمار میرود اما در حال حاضر بسیاری از ورزشگاهها در اروپا با قدمتی بیشتر از آزادی (تا دو برابر) به طور کامل بازسازی شدهاند و از مسابقات مختلف میزبانی میکنند و از نظر کیفیت، تفاوت چندانی با ورزشگاههای تازه تاسیس ندارند. ضمن اینکه نباید فراموش کرد برخی ورزشگاهها به خاطر مسابقات مهمی که طی سالهای متمادی در آنها برگزار شده است، تبدیل به یک مکان تاریخی و ملی شدهاند و حفظ آنها اهمیت بالایی دارد. به همین دلیل است که به ندرت ورزشگاههای خاطرهساز قدیمی از رده خارج میشوند.
ورزشگاه تختی نیز که برای بازیهای آسیایی 1974 ساخته و در سال 1356 شمسی افتتاح شد، به عنوان یکی از زیباترین و تا حدی قدیمیترین ورزشگاههای ایران مدت زیادی است که مورد استفاده قرار نگرفته. در حالی که با توجه به ظاهر منحصر به فردی که دارد، میتواند گزینه مناسبی برای استفاده در سطح اول فوتبال ایران باشد. اما به نظر میرسد بیتوجهی به بازسازی اصولی، این ورزشگاههای خاطرهانگیز، آنها را یکی یکی از رده خارج میکند.
در ادامه به برخی از ورزشگاههای قدیمی در کشورهای مختلف اروپا که بعد از بازسازی همچنان در حال استفاده در سطح حرفهای هستند، اشاره میکنیم؛ ورزشگاههایی با قدمت صد سال! (برخی از آنها ممکن است کمی بیشتر یا کمتر از 100 سال عمر داشته باشند.)
برامال لین
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ برامال لین - انگلیس
عنوان قدیمیترین ورزشگاه جهان که هنوز در اختیار یک تیم حرفهای در سطح اول جهان است، به «برامال لین» اختصاص دارد که ورزشگاه تیم شفیلد یونایتد انگلیس به شمار میرود. یک ورزشگاه 33 هزار نفری که در سال 1855 ساخته شد و در حال حاضر 168 سال سن دارد و همچنان میزبان مسابقات حرفهای است.همین حالا بازیهای شفیلد در لیگ برتر انگلیس در این ورزشگاه برگزار میشود.
همه اینها در حالی است که با نگاهی به تصاویر این ورزشگاه امکان ندارد متوجه قدمت آن شوید! البته قدمت ورزشگاه سندی گیت (1804) بیشتر است اما اگرچه هنوز یک ورزشگاه فوتبال است اما با گنجایش 700 نفری، بیشتر یک زمین فوتبال محسوب میشود نه ورزشگاه و در اختیار تیم هالام اف.سی (دومین تیم قدیمی جهان بعد از شفیلد) قرار دارد، تیمی که در سال 1850 به طور حرفهای کارش را آغاز کرد و در حال حاضر در رده استانی فعال است.
ریس کورس گراند
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ ریس کورس گراند - ولز
قدیمیترین استادیوم بینالمللی فوتبال جهان که هنوز میزبان مسابقات بینالمللی است «ریس کورس گراند» نام دارد. زمین آن در ابتدا از سال 1807 برای مسابقات کریکت و اسب دوانی استفاده می شد اما در ادامه برای مسابقات فوتبال مورد استفاده قرار گرفت.
این ورزشگاه، اولین بازی خانگی ولز را در سال 1877 میزبانی کرده و بیش از هر زمین دیگری میزبان مسابقات بینالمللی ولز بوده است. از سال 1864 نیز بازیهای خانگی تیم راکسام در این ورزشگاه برگزار میشود. در سالهای 1978 و 1999 بخشهای جدیدی به ورزشگاه اضافه شد. در سال 2014 نیز بار دیگر مورد بازسازی قرار گرفت و به امکاناتی مثل سیستم آبپاش جدید، اتاقهای رختکن جدید برای بازیکنان و مسئولان، امکانات پزشکی و درمانی، همراه با صندلیهای نو شده برای حامیان معلول، نورافشانی بهتر و … مجهز شد.
رایان رینولدز و راب مکالنی دو ستاره هالیوود، راکسام را در ازای تنها دو میلیون پوند در سال 2020 خریدند و کمک کردند این تیم پس از 15 سال با قهرمانی در لیگ ملی، دوباره به لیگ حرفهای فوتبال انگلیس برگردد و به سطح چهارم صعود کند.
گفته میشود دولت ولز قرار است برای نوسازی و افزایش ظرفیت ورزشگاه «ریس کورس گراند» 17 میلیون پوند به این دو مالک هالیوودی کمک کند تا ظرفیت ورزشگاه به 16 هزار تماشاگر برسد و بار دیگر برخی از بازیهای تیم ملی ولز در آن برگزار شود.
فیلد میل
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ فیلد میل - انگلیس
در شهر منزفیلد انگلستان یک ورزشگاه قدیمی به نام فیلدمیل وجود دارد که نخستین بار در سال 1861 میزبان مسابقه رسمی فوتبال بود و البته در برخی منابع سال ساخت آن 1850 عنوان شده است.
نام این ورزشگاه برگرفته از یک کارخانه نساجی بزرگ در نزدیکی آن بود. این ورزشگاه 10 هزار نفری از سال 1919 تا الان در اختیار تیم منزفیلد است، تیمی که از سال 2012 تا 2016 یک مدافع دورگه ایرانی - انگلیسی به نام رایان تفضلی داشت.
بازسازی این ورزشگاه قدیمی از سال 1991 آغاز و برخی جایگاههای آن تخریب شد تا بخشهای جدیدی ساخته شود. در نهایت در سال 2001 افتتاح شد و همچنان میزبان مسابقات منزفیلد در لیگ دسته دوم انگلیس (سطح چهارم) است.
دیپ دایل
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ دیپ دایل - انگلیس
این ورزشگاه 23 هزار نفری در سال 1875 ساخته شد که ابتدا برای کریکت و راگبی مورد استفاده قرار گرفت اما از سال 1890 به عنوان ورزشگاه اختصاصی تیم فوتبال پرستون نورثاند مورد استفاده قرار گرفته است.
دیپ دایل یکی از اولین ورزشگاههای انگلستان بود که از چمن مصنوعی استفاده کرد و برخی میگویند قدیمیترین استادیوم فوتبال "مستمر استفاده شده" در جهان است. این ورزشگاه سه بار در سال های 1995, 1998 و 2001 مورد بازسازی قرار گرفت و در حال حاضر مسابقات تیم پرستون در سطح دوم فوتبال انگلیس (چمپیونشیب) در این ورزشگاه برگزار میشود.
استمفورد بریج
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ استمفورد بریج- انگلیس
یکی دیگر از ورزشگاههای قدیمی انگلیس مربوط به باشگاه چلسی است. ورزشگاهی 41 هزار نفری که عملیات ساخت آن در سال 1876 آغاز و در سال 1877 افتتاح شد.
این ورزشگاه 41 هزار نفری در سالهای 1905, 1973, 1984, 1990 و 1998 مورد بازسازی قرار گرفت و البته مرحله نهایی در 19 اوت 2001 تکمیل شد. قرار بود در سال 2017 ورزشگاه جدیدی جایگزین استمفوردبریج شود اما این طرح نهایی نشد با این حال از مدتی قبل طرح 2 میلیارد پوندی مالک جدید چلسی برای بازسازی و توسعه اساسی استمفورد بریج و افزایش ظرفیت آن به 60 هزار تماشاگر تا 2030 کلید خورد. البته موانعی هم سر راه است از جمله خطوط راه آهن، لولههای آب و گاز، یک سفره آب زیرزمینی، یک قبرستان و البته عمارتهای تاریخی سر اسوالد استول که در آن حدود 100 کهنه سرباز و بیوه جنگ زندگی میکنند و قصد تخلیه آن را ندارند!
آنفیلد
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ آنفیلد - انگلیس
همانطور که تا الان متوجه شدید، بیشتر ورزشگاههای قدیمی فوتبال در بریتانیا ساخته شدهاند. یکی از مشهورترین آنها آنفیلد است که بازیهای تیم مطرح لیورپول در آن انجام میشود. ورزشگاهی که در سال 1884 ساخته شد و ابتدا تا سال 1891 میزبان مسابقات اورتون بود اما از سال 1892 تاکنون در اختیار لیورپول است.
آنفیلد بارها تحت بازسازی قرار گرفت و در حال حاضر نیز مدیران باشگاه لیورپول به دنبال افزایش ظرفیت آن از 54 به 61 هزار صندلی هستند. در سال 2002 پیشنهاد شد که باشگاه به یک استادیوم جدید در استنلی پارک مجاور منتقل شود، اما مالکان جدید لیورپول که در سال 2010 این باشگاه را خریدند، تاکید کردند که این اتفاق نمیافتد چرا که حسی که آنفیلد به لیورپول و تماشاگرانش میدهد در جای دیگر وجود نخواهد داشت. در نتیجه تصمیم به گسترش آنفیلد گرفته شد. بخش اول بازسازی در سال 2016 انجام شد و قرار بود در 2020 فاز دوم شروع شود که به خاطر همهگیری کرونا متوقف و به 2021 موکول شد و تا امروز پروژه ادامه دارد.
سلتیک پارک
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ سلتیک پارک - اسکاتلند
باشگاه مطرح سلتیک اسکاتلند در سال 1887 تاسیس و یک سال بعد ورزشگاه این باشگاه به نام سلتیک پارک افتتاح شد هر چند که حضور رسمی سلتیک برای استفاده از این ورزشگاه مربوط به سال 1892 است.
این استادیوم با ظرفیت 60832، بزرگترین استادیوم فوتبال در اسکاتلند و هشتمین استادیوم بزرگ در بریتانیا است. سلتیک پارک به عنوان مکانی برای بازیهای بینالمللی اسکاتلند و فینالهای جام حذفی در زمانی که هامپدن پارک( افتتاح در سال 1903) در دسترس نبود، استفاده میشد و البته قبل از جنگ جهانی اول برای مسابقات دوومیدانی و دوچرخهسواری پیست نیز مورد استفاده قرار میگرفت.
این ورزشگاه 60 هزار نفری از سال 1994 در چند مقطع مورد بازسازی اساسی قرار گرفت و از فرمت ابتدایی بیضی به مستطیل تبدیل شد. مدیران سلتیک به دنبال ادامه بازسازیها و افزایش ظرفیت ورزشگاه به 75000 نفر هستند.
گودیسون پارک
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ گودیسون پارک - انگلیس
یکی از قدیمیترین ورزشگاههای انگلیس گودیسون پارک است که در مالکیت باشگاه اورتون قرار دارد. ورزشگاهی 40 هزار نفری که در سال 1892 افتتاح شده و هنوز هم در سطح اول فوتبال انگلیس( لیگ برتر) میزبان رقبای اورتون است.
انگلیسیها معتقدند این اولین زمین فوتبال واقعی بود که در این کشور ساخته شد و امکاناتی مانند گرمایش زیر زمینی در زمان ساخته شدن آن اتفاقی کاملا نو و بدیع بود. گودیسون پارک، اولین استادیوم بریتانیا به شمار میرود که در هر چهار طرف آن جایگاههای دو طبقه داشت. این ورزشگاه، میزبان پنج بازی از جام جهانی 1966 از جمله یکی از دو دیدار مرحله نیمه نهایی بود.
گودیسون پارک، اولین بار در سال 1931 مورد بازسازی قرار گرفت ولی جدیترین و البته آخرین بازسازی اساسی آن مربوط به سال 1994 است. شاید همین باعث شده مدیران اورتون به دنبال ساخت یک ورزشگاه جدید (حدود دو مایل دورتر از گودیسون پارک) بروند و احتمالا گودیسون پارک به زودی بازنشسته میشود.
جورجیوس کارایسکاکیس
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ جورجیوس کارایسکاکیس - یونان
ورزشگاه ملی یونانیها که میزبان بازیهای تیم ملی این کشور است، جورجیوس کارایسکاکیس نام دارد که ورزشگاه تیم سرشناس المپیاکوس نیز به شمار میرود.
این ورزشگاه که در سال 1895 ساخته شده با ظرفیت 33334 صندلی، دومین استادیوم بزرگ یونان پس از المپیک آتن (OAKA) است. این ورزشگاه قدیمی دو بار در سالهای 1953 و 1964 مورد بازسازی قرار گرفت اما بین سالهای 2003 تا 2004، در 14 ماه با بازسازی اساسی به یک ورزشگاه کاملا مدرن تبدیل شد.
پارک د پرنس
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ پارک د پرنس - فرانسه
قدیمیترین ورزشگاه شهر پاریس در سال 1897 ساخته شده و ظرفیت آن 49 هزار نفر است. پارک د پرنس که پیش از افتتاح استادیوم فرانس در سال 1998، استادیوم ملی فرانسه به شمار میرفت، محل برگزاری بازیهای خانگی تیم مطرح پاریسن ژرمن است.
این ورزشگاه تاکنون در چهار مقطع مورد بازسازی قرار گرفته و باشگاه پاری سن ژرمن قصد دارد، توسعه و ظرفیت آن را بعد از بازیهای المپیک و پارالمپیک تابستانی که در سال 2024 در پاریس برگزار میشود، به 60 هزار نفر افزایش دهد. البته ناصر الخلیفی، رئیس باشگاه پاری سن ژرمن در آگوست 2021 هنگام معرفی لیونل مسی، اعلام کرد که هدف این است که ظرفیت پارک د پرنس، 80 هزار تماشاگر را داشته باشد.
اولدترافورد
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ اولدترافورد - انگلیس
مدیران باشگاه تازه تاسیس منچستریونایتد در سال 1909 اقدام به ساخت ورزشگاه جدید خود با نام اولدترافورد کردند، ورزشگاهی زیبا که در سال 1910 با برگزاری بازی بین یونایتد و لیورپول افتتاح شد و تا امروز میزبان مسابقات تیم محبوب شهر منچستر در سطح اول فوتبال انگلیس است.
این ورزشگاه با گنجایش 75 هزار نفر دومین ورزشگاه بزرگ انگلیس به شمار میرود. اولدترافورد در دهههای 1990 و 2000 توسعههای متعددی را تجربه کرد، از جمله افزودن سطوح اضافی به سکوهای شمالی، غربی و شرقی، که تقریباً ظرفیت ورزشگاه را به 80 هزار نفر اولیه بازگرداند. در سال 2009، سازماندهی مجدد صندلیهای استادیوم منجر به کاهش ظرفیت به 75957 نفر شد با این حال توسعه آینده احتمالاً مستلزم افزودن یک ردیف دوم به جایگاه جنوبی است که ظرفیت را به حدود 88 هزار نفر افزایش میدهد.
در سال 2021، جوئل گلیزر، رئیس مشترک یونایتد، در جلسه انجمن هواداران گفت برنامهریزی اولیه برای بازسازی اولدترافورد و زمین تمرین باشگاه کارینگتون در حال انجام است. این به دنبال افزایش انتقادها در مورد عدم توسعه زمین از سال 2006 بود.
گازی اشتادیون و دیگر قدیمیهای آلمان
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ گازی اشتادیون - آلمان
قدیمیترین ورزشگاه آلمان که هنوز فوتبال در آن بازی میشود، گازی نام دارد و تیم فوتبال اشتوتگارت کیکرز از سال 1905، یعنی سال افتتاحیه، بازیهای خانگی خود را در این ورزشگاه انجام میدهد. در ژوئیه 1988، این ورزشگاه سرانجام به مالکیت شهر اشتوتگارت درآمد و به نام استادیوم والداو نامگذاری شد.
در سال 1982، اولین بازسازی استادیوم به مبلغ 3.3 میلیون مارک آلمان انجام شد. با تخریب جایگاه قدیمی مقابل و جایگزینی آن با یک ساختمان جدید، ظرفیت ورزشگاه به 15 هزار صندلی افزایش یافت. بازسازیهای دوباره نیز در سالهای 1997، 2000، 2009 و 2018 انجام شد.
از دیگر ورزشگاههای قدیمی آلمان با قدمت بیش از یکصد سال که همچنان فعال هستند میتوان به ورزشگاه 31 هزار نفری روهراشتادیون (1919) که میزبان مسابقات خانگی بوخوم است، ورزشگاه 42 هزار وزراشتادیون (1919) مربوط به تیم وردربرمن، ورزشگاه 50 هزار نفری فریتز والتر که در اختیار کایزرسلاترن است، ورزشگاه 50 هزار نفری فرانکن (1923) که به تیم نورنبرگ تعلق دارد و همچنین ورزشگاه 32 هزار نفری رادولف هاربیگ (1923) که برای بازیهای خانگی دینامودرسن استفاده میشود، اشاره کرد.
ورزشگاههای پیر اما پابرجای ایتالیا
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ لوئیجی فراریس - ایتالیا
تیمهای ایتالیایی عمدتا ورزشگاههایی قدیمی دارند که مهمترین آنها سن سیرو (1927)، المپیک رم (1952)، سن پائولو (1959) و المپیک تورین (1933) است. اما اگر بخواهیم سراغ ورزشگاههایی با قدمت بیش از یک صد سال برویم که همچنان در سطح حرفهای از مسابقات میزبانی میکنند، باید ابتدا به ورزشگاه 37 هزار نفری «لوئیجی فراریس» در شهر جنوا که در سال 1911 افتتاح شد و تیمهای جنوا و سامپدوریا در آن بازی میکنند، اشاره کنیم.
ورزشگاه 20 هزار نفری جیوانی زینی (1911) که در اختیار تیم کرمونزه است، ورزشگاه 15 هزار نفری رومئو آنکونتانی (1911) که بازیهای تیم پیزا در آن برگزار میشود، ورزشگاه 14 هزار نفری نیکولا کاراوولو (1911) که در اختیار تیم کاتانزارو قرار دارد، ورزشگاه 11 هزار نفری پیرلوییجی پنزو که محل انجام بازیهای خانگی تیم ونتزیا است، ورزشگاه 20 هزار نفری کارلو کاستلانی (1923) به عنوان میزبان مسابقات تیم امپولی و ورزشگاه 15 هزار نفری آرتمیو فرانکی (1923) که در اختیار تیم سیهنا قرار دارد، دیگر نمونههایی هستند که با نگهداری مناسب و بازسازیهای اصولی، همچنان در سری A یا سری B ایتالیا مورد استفاده قرار میگیرند.
صدسال به بالاها در اسپانیا
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ ال مونینون - اسپانیا
قدیمیترین ورزشگاه حرفهای در اسپانیا ال مونینون نام دارد که در سال 1908 ساخته شده است و بازیهای تیم اسپورتینگ خیخون در آن برگزار میشود. ورزشگاهی 29 هزار نفری که در سال 1997 بازسازی شد و در سال 2009 نیز توسعه یافت.
ورزشگاه معروف باشگاه والنسیا که مستایا نام دارد هم یکی از قدیمیترین ورزشگاههای اسپانیا به شمار میرود. مستایا با گنجایش 50 هزار تماشاگر در سال 1923 ساخته شد و در سه مقطع در سالهای 2005، 2007 و 2019 مورد بازسازی قرار گرفت.
«دلا سرامیکا» به عنوان ورزشگاه اختصاصی تیم ویارئال نیز در سال 1923 ساخته شده و 23 هزار نفر گنجایش دارد. این ورزشگاه، آخرین بار در سال 2022 مورد بازسازی قرار گرفته است.
دیگر قدیمیهای اروپا
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ رادنی پاراد - ولز
اروپا ورزشگاههای پیر زیادی دارد که شاید نتوان به نام همه آنها اشاره کرد. از «رادنی پاراد» در ولز که سال 1877 ساخته شده و محل انجام مسابقات تیم نیوپورت کانتی و البته تیم راگبی دراگونز است تا «ایوود پارک» ورزشگاه خانگی بلکبرن انگلیس که در سال 1882 ساخته شده و همچنین «تورف مور» مربوط به تیم برنلی به عنوان دومین زمین پر استفاده مداوم در فوتبال حرفهای انگلیس (ساخته 1883).
در این میان، قدیمیترین استادیوم فعال هلند «فان دونگه و دِ رو» نام دارد که در سال 1902 ساخته شده و محل برگزاری بازیهای خانگی تیم اکسلسیور روتردام در سطح اول فوتبال هلند است. از دیگر ورزشگاههای فعال هلند با قدمت بیش از یکصد سال میتوان به ورزشگاه 36 هزار نفری فیلیپس (1916) که محل انجام بازیهای خانگی تیم مطرح آیندهوون است، ورزشگاه یازده هزار نفری اسپارتا کاستل (1916) که به تیم اسپارتارتردام تعلق دارد و همینطور ورزشگاه 10 هزار نفری د آدلارشورست (1920) که میزبان مسابقات خانگی تیم گو اهد ایگلز است، اشاره کرد.
بیشتر ورزشگاههای ترکیه نوساز هستند اما یکی از قدیمیترین ورزشگاههای اروپا که همچنان فعال است، به تیم مطرح فنرباغچه اختصاص دارد. «شکری سراجاوغلو» که 50 هزار نفر گنجایش دارد، در سال 1908 افتتاح شد و بین سالهای 1929 و 1932، 1965 و 1982 و 1999 و 2006 بازسازی شد.
ورزشگاه های 100 ساله اروپا؛ سراجاوغلو - ترکیه
در بلژیک میتوان به موریس دوفراسن (1909) که ورزشگاه خانگی تیم قدیمی استانداردلیژ است، ورزشگاه لوتو پارک (1917) محل برگزاری بازیهای خانگی تیم اندرلشت، ورزشگاه بوسیل (1923) مربوط به تیم رویال آنتورپ و ورزشگاه المپیک آنتورپ (1920) که در اختیار برشوت است، اشاره کرد.
ورزشگاه بسا (1911) محل برگزاری بازیهای خانگی بوآویشتا که برای جام ملتهای اروپا ۲۰۰۴ تجدید بنا شد و ورزشگاه سائولوئیز (1923) مربوط به تیم فارنزه در پرتغال، ورزشگاههای آلبورگ (1920) و آرهوس(1920) در دانمارک، ورزشگاههای بالتیکا (1892)، دینامو(1920) و شینیک (1923) در روسیه و … از دیگر ورزشگاهها با قدمت صد سال به بالا در اروپا هستند که همچنان در رده حرفهای مورد استفاده قرار میگیرند.
نظرات