آمار هشدارآمیز معدل امتحانات نهایی در ۱۷ استان/ افت معدل دانش‌آموزان منطبق با نقشه فقر در ایران است

به گزارش تجارت‌نیوز، اخیرا وزارت آموزش‌وپرورش گزارشی از وضعیت معدل امتحانات نهایی خردادماه 1402 منتشر کرد که نشان می‌دهد با نقشه فقر کشور منطبق است. 

چالش‌های آموزش‌وپرورش تمامی ندارد. گاهی صحبت از آمار بالای بازماندگان از تحصیل می‌شود و گاهی صحبت از کمبود کلاس درس. کمبود معلم و استخدام کسانی که آموزش‌های تخصصی لازم را ندیده‌اند هم از دیگر چالش‌های این وزارتخانه است. مجموع این‌ها زخمی می‌شود که هر چند وقت یکبار در گوشه‌ای از پیکر آموزش عمومی کشور سر باز می‌کند.

یکی از بارزترین تاثیراتی که از چالش‌های این وزارتخانه برآمده، افت نمرات دانش‌آموزان است؛ از امتحانات داخلی گرفته تا آزمون‌های بین‌المللی مانند پرلز.

میانگین نمرات امتحان نهایی خرداد امسال

روز گذشته رضا امیدی، جامعه‌شناس با انتشار نقشه معدل امتحانات نهایی خردادماه در کانال تلگرامی خود نوشت: «تقریبا در دهه اخیر، معدل امتحانات نهایی در محدوده 11.5 تا 12.5 بود. در رشته‌های تجربی و ریاضی کمی بالاتر و در رشته‌های علوم انسانی و معارف کمی پایین‌تر. روند افت کیفیت آموزش عمومی در جزئیات نتایج کنکور و در آزمون‌های بین‌المللی هم مشاهده می‌شود.» 

آنطور که این نقشه نشان می‌دهد میانگین نمرات امتحانات نهایی در استان سیستان و بلوچستان 7.74 بود. به عبارتی وضعیت این استان از سایر استان‌ها به مراتب بدتر است.

بیشترین بازماندگان از تحصیل در سیستان و بلوچستان

بد نیست نگاهی به داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس برای آمار بازماندگان از تحصیل و ترک تحصیل در استان سیستان و بلوچستان داشته باشیم. بنا بر گزارش این مرکز، استان سیستان و بلوچستان در سال تحصیلی 1395-1394 و سال تحصیلی 1401-1400 مبتنی بر دو مؤلفه فراوانی مطلق و نسبی در رتبه نخست بیشترین بازماندگی از تحصیل قرار دارد. به عبارتی طی بازه زمانی 6 ساله، این استان در صدر بیشترین تعداد بازماندگان از تحصیل در کشور قرار داشت.

بنا بر داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، طی بازه زمانی 1394-1393 تا سال 1401-1400 استان سیستان و بلوچستان بیشترین فراوان نسبی دانش‌آموزانی که ترک تحصیل کرده را داشت.

وضعیت خطرناک آموزش در استان سیستان و بلوچستان

حالا داده‌های بررسی‌شده در کنار وضعیت معدل نمرات امتحان نهایی خرداد امسال تصویر شفاف‌تری از وضعیت آموزش عمومی در این استان می‌دهد. استانی که به گفته نماینده این استان در شورای عالی استان‌ها سالانه 30 درصد از دانش‌آموزان آن به دلیل مشکلاتی مانند کمبود و هزینه سرویس مدارس مجبور به ترک تحصیل می‌شوند. 

اخیرا فاروق اعظمی نماینده سیستان و بلوچستان در شورای عالی استان‌ها به ایلنا گفت که این تعداد دانش‌آموز هم به 150 هزار بازمانده از تحصیل اضافه می‌شوند. این می‌تواند یک هشدار جدی و بسیار خطرناک برای استان باشد.

معدل پایین منطبق با نقشه فقر در کشور

رضا امیدی، جامعه‌شناس در ادامه یادداشت کوتاه خود در کانال تلگرامی‌اش نوشته است که در سال‌های اخیر، هم در محتوای امتحانات نهایی و هم در فرم سوالات و نحوه تصحیح برگه‌های آزمون تغییرات زیادی اعمال شده است. برای مثال امسال در برخی درس‌ها 80 سوال با بارم ۰.۲۵ طراحی شده بود و هر برگه را چند آموزگار از مدارس و شهرهای مختلف در سامانه تصحیح می‌کردند.»

او در ادامه نوشت که شواهدی هم از سوی آموزگاران ارائه می‌شود که بعضا اختلال‌هایی در فرایند تصحیح وجود داشته که چه بسا بر نمره دانش‌آموز هم تاثیرگذار بوده است.

امیدی در این مورد گفته که به نظر می‌رسد خود نهاد آموزشی با این تغییرات منطبق نشده است.

نکته مهم دیگری که رضا امیدی به آن اشاره کرده، نقشه فقر کشور است. او نوشت نقشه وضعیت معدل استان‌ها تا حد زیادی منطبق با نقشه فقر کشور است.

زنگ هشدار معدل امتحانات نهایی در 17 استان

میانگین معدل امتحانات نهایی خرداد امسال در استان‌های هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، آذربایجان غربی 8 تا 9 بود. در استان‌های خراسان شمالی، گلستان، اردبیل، ایلام، کردستان، لرستان، کرمانشاه، فارس، کرمان، گیلان، بوشهر و چهارمحال و بختیاری نیز استان‌هایی هستند که میانگین 9 تا 10 را ثبت کردند. یعنی معدل دانش‌آموزان این استان‌های نیز کم و هشدارآمیز است. 

با این حساب در مجموع 17 استان میانگین معدل امتحانات نهایی خرداد امسال هشت تا 10 بود که در وضعیت قرمز هستند. 

اما این نمرات با وضعیت بازماندگان از تحصیل و ترک تحصیل در استان‌ها چقدر نزدیک است؟ بنا بر داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، بعد از سیستان و بلوچستان،  استان‌های آذربایجان غربی، گلستان، خراسان شمالی و خراسان رضوی طی سال‌های تحصیلی 1395-1394 تا 1401-1400 بیشترین فراوانی نسبی بازماندگان از تحصیل را داشتند.

فقر و بازماندگی از تحصیل

آنطور که امیدی گفته نقشه توزیع معدل امتحانات نهایی خرداد امسال با نقشه فقر منطبق است. پیش‌تر نیز بازوی پژوهشی مجلس نیز نوشت، خانوارهایی که در دهک‌های پایین، فاقد بیمه، فقیر، فاقد درآمد ثابت و... هستند، بیشتر در معرض بازماندگی از تحصیل قرار دادند. به طور کلی می‌توان گفت که بازماندگی از تحصیل با وضعیت رفاه خانوار مرتبط است.

ناگفته نماند که وزارت کار نیز در سال 1399 گزارشی درباره وضعیت رفاه خانوارها و ترک تحصیل در کشور منتشر کرد. در این گزارش آمده که حدود 70 درصد از کودکان بازمانده از تحصیل در دهک‌های یک تا پنج قرار دارند. دهک دوم با 22 درصد بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است.

در ادامه گزارش این وزاتخانه آمده بود که استان سیستان و بلوچستان با 73/16 درصد دارای بیشترین نرخ فقر کودکان بازمانده از تحصیل و استان یزد با 22/20 درصد کمترین درصد فقر در بین خانوار دارای کودک بازمانده از تحصیل هستند.

مجموع داده‌های بالا نشان از وضعیت هشدارآمیز آموزش عمومی در کشور می‌دهد. با این حال به نظر می‌رسد زنگ این هشدار به گوش مقامات مرتبط یا نمی‌رسد یا اگر رسیده آن را به حال خود رها کرده‌اند. چراکه آمار بازماندگان از تحصیل در سال‌های اخیر نه‌تنها کاهشی نبوده، بلکه بر تعداد آن اضافه هم شده است. از سوی دیگر روند نمرات دانش‌آموزان نیز امیدوارکننده نیست.