عاطفه محمودی 
«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:
باید شرمنده زنان زباله‌گرد باشیم/ زباله‌گردی نشانه مدیریت بد اقتصاد کشور است
حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران می‌گوید: «استخدام کودکان زباله‌گرد، غیرقانونی است. باید شرمنده زنان زباله‌گردی باشیم که برای تامین معاش خود و خانواده، سر خود را در سطل زباله فرو می‌برند. زباله‌گردی نشانه مدیریت بد اقتصاد کشور است.»
به گزارش تجارت‌نیوز، زباله‌گردی، تصویر دور و غریبی در تهران نیست. پیر، جوان و کودک در گوشه و کنار شهر مشغول می‌شوند و باری از زباله روی دوش خود می‌کشند.
در شهرهای دیگر هم، کم و بیش منبع درآمد برخی از افراد زباله‌گردی است. در تهران اما تعدادشان نسبت به شهرهای دیگر بیشتر است و آنطور که سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران اعلام کرده، قرار است با حقوق حدود 12 تا 15 میلیون تومان استخدام شوند.
بنا بر آخرین آمارهای مرکز پژوهش‌های مجلس، تعداد افراد زباله‌گرد در کشور تا سال 1399 بالغ بر 14 هزار نفر بود. از این میان حدود چهار هزار و 700 نفر از آنها در تهران هستند. آنطور که این مرکز اعلام کرد، اغلب زباله‌گردهای تهران را کودکان تشکیل می‌دهند. اخیرا نیز رضا محمدی، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری هم آمار زباله‌گردهای تهران را همین تعداد اعلام کرد.
تجارت‌نیوز در گفت‌وگو با حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، موضوع زباله‌گردی و استخدام زباله‌گردها در شهرداری تهران را بررسی کرد.
زباله‌گردی چگونه به عنوان یک شغل به رسمیت شناخته شد؟
در ابتدا درباره کار کودک بگویم. آیین‌نامه‌ای برای منع فوری اشکال کار کودک داریم. آیین‌نامه اجرایی تبصره 1 و 2 ماده واحده قانون تصویب کنوانسیون ممنوعیت و اقدام فوری برای محو بدترین اشکال کار کودک و توصیه‌نامه مکمل آن در سال 1383 تصویب شد. تصویب این آیین‌نامه بر اساس مقاوله‌نامه 182 سازمان جهانی کار که ایران هم آن را پذیرفته است، بود. در این آیین‌نامه فهرست کارهایی که برای افراد زیر 18 سال ممنوعیت وجود دارد، به صراحت تصویب و ابلاغ شد. در بند 4 ماده 1 به صراحت آمده است که کار در گنداب‌روها، جمع‌آوری، حمل و دفع زباله شهری برای کودکان زیر 18 سال ممنوع است.
بر اساس آمارهایی که مرکز پژوهش‌های مجلس داد، حدود چهار هزار و 700 زباله‌گرد در تهران داریم که اغلب آنها کودکان هستند. با این توضیح، شهرداری چگونه می‌خواهد زباله‌گردهای کودک را استخدام کنند؟
آمار دقیقی از تعداد زباله‌گردها نداریم. هیچ‌کدام از این آمارها بیانگر واقعیت وضعیت این گروه از کودکان نیستند. حالا اگر گزارش همین مرجع که به مجلس وابسته است را محور گفت‌وگو قرار دهیم، طبق آیین‌نامه‌ای که گفتم و اسناد قانونی، کار زباله‌گردی برای همه افراد کمتر از 18 ساله ممنوع است.
این مصوبه بر اساس معاهدات بین‌المللی است. به صراحت به مقاوله‌نامه 182 سازمان جهانی کار هم اشاره دارد. گرچه ما پیمان‌نامه جهانی حقوق کودکان را هم داریم و باید پاسخ‌گوی چگونگی اجرای این پیمان‌نامه هم باشیم.
وضعیت زباله‌گردی در کشور تغییری داشته است؟
آمار دقیقی از تعداد زباله‌گردها نداریم؛ چراکه انجمنی به صورت مستقل در این حوزه فعالیت ندارد. اما بر اساس شواهدی که وجود دارد، در یک دهه اخیر روند زباله‌گردی و کار در خیابان مشهودتر شده است. بخش عمده این وضعیت هم به شرایط اقتصادی کشور برمی‌گردد.
زباله‌گردی آسیب اجتماعی محسوب می‌شود یا اینکه می‌توان آن را به عنوان شغل در نظر گرفت؟
زباله‌گردی آسیب اجتماعی نیست و یکی از راه‌های کسب درآمد است. تعریفی که از آسیب اجتماعی داریم، متفاوت است. اما زباله‌گردی می‌تواند بستری باشد که افراد به‌ویژه کودکان در معرض اعتیاد و سوءاستفاده‌های دیگر قرار گیرند.
خیابان خطرات خود را دارد. کودکانی که درگیر کار مستمر در خیابان می‌شوند، تحت تاثیر فضاهایی که وجود دارد، ممکن است به سمت آسیب‌های اجتماعی هم گرایش پیدا کنند.
انسیه خزعلی، معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری گفت که در سیاستگذاری‌ها تلاش کردیم شرایطی برای کار شرافتمندانه و با عزت برای زنان زباله‌گرد فراهم شود. نظر شما در مورد این اظهارات چیست؟
اینکه فردی به جای تن‌فروشی، زباله‌گردی کند، کار شرافتمندانه‌تری است، اما به طور کلی شأن مردم ایران زباله‌گردی نیست، چه برسد به اینکه بخواهیم کار زباله‌گردی را شرافتمندانه کنیم.
اعتقادم این است که زباله‌گردی زنان در جامعه، نشانه مدیریت بد در حوزه اقتصادی کشور است. باید شرمنده این گروه از زنان باشیم که برای تامین معاش خود و خانواده مجبور می‌شوند که سر خود را در سطل زباله کنند. حداقل به عنوان یک مددکار اجتماعی می‌گویم، همه باید شرمنده این گروه از زنان باشیم.
مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری گفت که برای پیمانکاران الزام گذاشته‌اند که فقط از نیروی کار ایرانی در استخدام زباله‌گردها استفاده کنند. برخی از آمارهای غیررسمی نشان می‌دهد که تعدادی از زباله‌گردها اتباع هستند. با این تفاسیر، آنچه که شهرداری گفته، چقدر قابل اجراست؟
شهرداری اگر بخواهد در به راحتی می‌تواند این کار را انجام دهد، چون پیمانکاران زیر نظر خودشان است. این بخشنامه را پیش از این و در زمان مدیریت پیروز حناچی در شهرداری هم داشتیم.بدیهی است که وقتی کار با یک فرد مجاز نیست، دیگر نمی‌توانی با او قرارداد کار ببندید. فردی که مجوز اقامت ندارد، قرارداد کاری با او خلاف مقررات است.
اینکه عملیاتی است یا خیر، به عزم شهرداری و باور مدیران زیردست در اجرای این بخشنامه بستگی دارد. به نظرم شورای شهر هم باید به ماجرا ورود کند و با بررسی دقیق کارشناسی و بی‌طرفانه چگونگی اجرای استخدام زباله‌گردها را بررسی کند.
نظرات