مدیریت سیل در جنوب کشور با انجام عملیات آبخیزداری

به گزارش تجارت‌نیوز، حوزه آبخیز عرصه‌ای است که روان‌آب ناشی از بارش روی آن توسط آبراهه‌ها جمع‌آوری و به یک خروجی نظیر رودخانه، آب انباشت، تالاب، در یاچه و دریا هدایت می‌شود. به عبارتی دیگر حوزه آبخیز تمامی سطحی را در بر می‌گیرد که آب‌های سطحی در آن منطقه به سمت نقطه یا محل مشخصی جریان می‌یابد.

آبخیزداری (Watershed Management) علم و هنر برنامه‌ریزی مستمر و اجرای اقدامات لازم برای مدیریت منابع حوزه‌های آبخیز اعم از طبیعی، کشاورزی، اقتصادی و انسانی بدون ایجاد اثرات منفی در منابع آب و خاک است. به عبارت دیگر آبخیزداری طراحی و مدیریت حوزه به منظور حفاظت و استفاده صحیح و پایدار از منابع طبیعی با توجه ویژه به منابع آب و خاک است.

عرصه حوزه‌های آبخیز کشور شامل شش ابرحوزه برابر با مساحت کل کشور است که هر یک از این حوزه‌ها خود به حوزه‌های کوچک و تا چندین رده نیز کوچکتر تقسیم می‌شوند. این شش ابر حوزه عبارتند از: حوزه آبخیز دریای خزر، حوزه آبخیز خلیج فارس و دریای عمان، حوزه آبخیز دریاچه ارومیه، حوزه آبخیز فلات مرکزی، حوزه آبخیز مرزی شرق و حوزه آبخیز قره‌قوم.

بر اساس تقسیمات آبخیزداری، عرصه حوزه‌های آبخیزداری حدود ۱۲۵ میلیون هکتار از مساحت کشور را در بر می‌گیرد. حدود ۳۹ میلیون هکتار باقیمانده از سطح کشور را مناطق بیابانی، کویری، باتلاق‌ها، دریاچه‌ها، شهرها و . . . تشکیل داده است.

 مجموع حوزه‌های آبخیز مرزی و ساحلی ۷۴ میلیون هکتار است که از این مقدار مجموع حوزه‌های آبخیز خلیج فارس و دریای عمان ۲۶ میلیون و ۶۱۹ هزار هکتار است. مساحت حوزه‌های آبخیز مرزی شرق ۱۴ میلیون ۶۷۴ هزار هکتار و مرزی غرب ۱۵ میلیون و ۷۳۴ هزار هکتار ثبت شده است.

 مساحت حوزه‌های آبخیز ساحلی دریای خزر ۱۰ میلیون و  ۷۷۱هزار هکتار، اترک ۲ میلیون و ۶۷۰ هزار هکتار، ارس سه میلیون  و ۹۸۰ هزار هکتار و مجموع حوزه‌های آبخیز دریای خزر ۱۷ میلیون و ۴۲۲ هزار هکتار است.

مجموع مطالعات حوزه‌های آبخیز مرزی و ساحلی ۲۳ میلیون و ۱۰۳ هزار هکتار و مجموع اجرای عملیات آبخیزداری ۱۷ میلیون و ۶۲۹ هزار هکتار است. تاکنون ۷ میلیون و ۴۵۰ هزار هکتار از حوزه آبخیز ساحلی خلیج فارس مطالعه و آبخیزداری در ۵ میلیون و ۳۵۹ هزار هکتار انجام شده است. در حوزه‌های مرزی شرق ۳ میلیون و ۱۲۵ هزار هکتار مطالعه و ۲ میلیون و ۵۸۲ هزار هکتار عملیات آبخیزداری اجرا شده است. در حوزه‌های آبخیز غرب نیز ۵ میلیون و ۵۳۴ هزار هکتار مطالعه و ۴ میلیون و ۶۲۶ هزار هکتار آبخیزداری عملیاتی شده است.

حوزه آبخیز دریای خزر شامل سه بخش می‌شود. مطالعات آبخیزداری ۴ میلیون و ۳۸۰ هزار هکتار از حوزه دریای خزر انجام و عملیات آبخیزداری در ۳ میلیون و ۵۲۵ هزار هکتار از آن اجرا شده است. حوزه رود اترک که به دریای خزر می‌ریزد، ۹۲۶ هزار هکتار از آن مطالعه و در ۷۱۰ هزار هکتار از این حوزه آبخیزداری انجام شده است. رود ارس نیز دارای  یک میلیون و ۳۸۷ هزار هکتار حوزه آبخیز مطالعه شده است که در ۸۲۵ هزار هکتار آن آبخیزداری اجرا شده است.

به گفته حسن وحید - رییس سازمان منابع طبیعی- یکی از عرصه‌هایی که باید خیلی از لحاظ آبخیزداری روی آن کار کنیم ، حوزه‌های مرزی و ساحلی است.

او درباره دلیل این موضوع می‌گوید: با مسایل زیادی در اراضی ساحلی جنوب کشور از جمله چابهار و دشتیاری، استان بوشهر، هرمزگان و خوزستان مواجه هستیم. در این محدوده وسیع در حوزه خلیج فارس و دریای عمان روان‌آب ایجاد شده پس از بارش به این دو پهنه آبی وارد و از دسترس خارج می‌شوند این در حالیست که این مناطق مشکل آب دارند.

یکی از راهکارهای مدیریت منابع، کنترل و مدیریت رواناب و فرسایش خاک و رسوب با استفاده از پروژه‌های آبخیزداری است.  در این شرایط وحید  از تلاش برای افزایش عملیات آبخیزداری در حوزه‌های مرزی و ساحلی خبر می‌دهد و می‌گوید: مجموع اعتبارات آبخیزداری کشور در سال جاری که شامل حوزه‌های سد، اترک، گلستان و ... می‌شود، ۱.۶ هزار میلیارد تومان است علاوه بر  از آن بخشی از عملیات آبخیزداری از طریق مشارکت مردم و دستگاه‌ها محقق می‌شود و در حال تدوین دستورالعمل‌های آن هستیم.