کرونا، اشک‌ها و لبخندها از نگاه بنیان‌گذاران استارتاپ‌های فینتکی

پنجمین گردهم‌آیی فصلی ستارگان با حضور مدیران عامل 15 کسب‌وکار فینتکی عضو پورتفوی شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر مدیریت ثروت ستارگان در تیرماه سال جاری برگزار شد.

محور سخنرانی مدعوین این رویداد که هر فصل به همت شرکت ستارگان و به منظور افزایش تعامل و هم‌کاری بین کسب‌وکارهای فینتکی برگزار می‌شود، «کرونا و آسیب‌ها و فرصت‌های آن» برای کسب‌وکارها بود.

در ادامه می‌توانید گزیده‌ای از مطالب ارائه شده در این نشست فینتکی را به اختصار مطالعه بفرمایید.

کسب‌وکارها برای دوران پساکرونا نیز آماده باشند

علی اخوان مدیر عامل شرکت مدیریت ثروت ستارگان:

آثار کرونا واقعا بسیار فراگیر بود و هست و حتی در سطح کلان مانند سیاست و روابط بین‌الملل نیز قابل بررسی است. در سطح خرد اما تاثیرات آن خیلی بیشتر مشهود است. به عنوان مثال برگزار شدن یا چگونه برگزار شدن همین دورهمی نیز تحت تأثیر کرونا بود که نهایتاً تصمیم گرفتیم با رعایت پروتکل‌ها برگزارش کنیم و موضوع آن را به تأثیرات کرونا بر کسب‌وکارهای پورتفوی ستارگان اختصاص دهیم.

می‌دانم که این تأثیر برای برخی کسب‌وکارها بسیار مثبت و برای برخی در حد چالش برای بقا بوده است. اما بر این باورم که کسب‌وکارهایی که کرونا برای آن‌ها چالش‌های جدی ایجاد کرد، شاید به دلیل تلاش‌ها، تحمل سختی‌ها و یادگیری‌هایی که برای‌شان حاصل می‌شود، قوی‌تر شده و بهره‌مندی بیشتری از این دوران داشته باشند. از سوی دیگرکسب‌وکارهایی که بازار‌شان در این مقطع به دلیل کرونا رونق پیدا کرد، ضمن بهره‌مندی حداکثری از این فرصت باید مراقب گذر این شرایط نیز باشند که ممکن است رشد و رونق فعلی ادامه پیدا نکند و حتماً سناریوهای بدبینانه را نیز برای ادامه مسیر در نظر بگیرند.

کسب‌وکارها از یاد می‌روند، اما داستان‌های‌شان نه

وحید شامخی، عضو هیئت مدیره مدیریت ثروت ستارگان :

اصلی‌ترین محور صحبت‌های آقای شامخی، تاکید بر جدی‌ گرفتن فعالیت‌های مارکتینگ، روابط عمومی و برندینگ بود.

از نظر ایشان کسب‌وکارهای فینتکی در نگاه اول از جانب مخاطب عام، ممکن است پیچیده به نظر برسد، لذا لزوم تبلیغات، برندینگ و فعالیت‌های رسانه‌ای برای این دست از کسب‌وکارها بیشتر از سایر استارتاپ‌های اکوسیستم احساس می‌شود.

آقای شامخی در پایان صحبت‌های خود، تیم‌ها را تشویق به حرکت به سمت شناخت دقیق مخاطبان اصلی خود برای کاهش هزینه تبلیغات، استفاده از روایت‌گری و تلاش برای ایجاد حس در مشتریان به منظور ماندگاری بیشتر در بازار کرد.

شا‌کیلید آماده ارائه سرویس‌ به کسب‌و‌کارهای فینتکی است

علی حاجی‌زاده مقدم، مدیرعامل آدانیک :

آدانیک یک software house بانکی یا به عبارتی یک شرکت تولیدکننده‌ی نرم‌افزار با تمرکز بر مشتریان بانکی، بیمه‌ای و پرداختی است.

ما مجموعه‌ای از محصولات بانکی، مثل موبایل بانک کیلید را در بانک‌های مختلف فعال کرده‌ایم. هم‌چنین با ارائه محصولات زیرساختی‌تر، مثل توکن‌های مختلف مانند سیستم تشخیص تقلب بانکی به اسم گمانیک برای تشخیص تقلب‌های مرتبط با کارت و سپرده channel manager بانکی به نام کاریز، و مجموعه‌ای از محصولات متنوع دیگر در این حوزه فعال هستیم. چنان‌چه هر یک از تیم‌ها، نیازی مرتبط به حوزه‌ی بانکی داشته باشند، مثل برقراری ارتباط، اخذ یا فروش دیتا به بانک‌ها، می‌توانیم تجربه‌مان را در اختیارشان قرار بدهیم.

آقای مقدم در انتها به راه‌اندازی محصول شا‌کیلید با قابلیت احراز هویت الکترونیک و امضای دیجیتال در آینده‌ی نزدیک اشاره کردند و افزودند که کسب‌وکارها می‌توانند برای دریافت این سرویس‌ها از طریق همکاری با شاکیلید اقدام نمایند.

کارآفرینی یا شیرسواری؟! مسئله این است

مهدی برخورداری، مدیرعامل فون‌پی:

آقای برخورداری صحبت‌هایش را با یک مثال آغاز کرد. ایشان کارآفرین را به کسی تشبیه کرد که سوار بر یک شیر وحشی است و از مقابل دیدگان رهگذران عبور می‌کند. این تصویر باعث می‌شود هر کس قضاوتی داشته باشد. قضاوت‌های مثبت و منفی. اما اگر با خود شخصی که بر شیر سوار است صحبت کنیم، احتمالا پاسخی ندارد جز ابهام سرانجام ماجرا. شخص کارآفرین هم به نظر می‌رسد در چنین شرایطی است. او فارغ از آن‌چه از بیرون به نظر می‌رسد، بیشترین احساسی که دارد، احساس تردید و عدم وجود پایانی روشن است.

یکی از سوالاتی که از ابتدای ورود به حوزه‌ کارآفرینی برای ما به وجود می‌آید این است که چگونه یک استارتاپ شکست می‌خورد یا موفق می‌شود. آقای بیل گروس 5 عامل را در این موضوع دخیل می‌داند؛ ایده، تیم، مدل کسب‌و‌کار، سرمایه‌گذاری و زمان‌بندی که مهم‌ترین عامل زمان‌بندی شناخته شده ‌است. به عنوان مثال می‌توان به اوبر و ایربی‌اندبی اشاره کرد که در زمان رکود اقتصادی وارد بازار شدند.

امیدوارم تیم‌هایی که در این‌جا حضور دارند بتوانند دست به دست هم بدهند و گوشه‌ای از مشکلات اقتصادی کشور را حل کنند.

رشد سریع استارتاپ آسان‌بورس در پرتو رونق بازار سرمایه

محمد زنگنه، مدیرعامل آسان‌بورس:

کرونا، به طور مستقیم تاثیری روی ما نداشت، فعالان بازار بورس عمدتا به صورت آنلاین فعالیت‌های‌شان را انجام می‌دادند، اما اقبال عمومی در بورس، تاثیر بسیار خوبی روی ما گذاشت. فروش فروردین آسان‌بورس به اندازه‌ی فروش ۱۰ ماه گذشته پیش از آن بود.

نکته‌‌ای که می‌خواهم عرض کنم، راجع به مبحث نیروی انسانی است. فکر می‌کنم بزرگترین چالشی که کرونا در کسب‌وکارها ایجاد کرد در حوزه‌ی نیروی انسانی بود. به طور مثال، کنترل راندمان کارمندان در دورکاری و یا اطمینان بخشیدن به کارمندان حضوری، از جمله چالش‌های ایجاد شده در دوران کرونا بود.

نکته‌‌ دیگری که همیشه برای انگیزش و تعهد آدم‌ها در کار پررنگ است، رابطه‌ی کارمندان با شرکت و رابطه‌ی شرکت با کارمندان است.

شرایطی که کرونا ایجاد کرد، فرصت مناسبی بود برای بالا بردن اعتماد و اطمینان بین کارمند و کارفرما و همچنین افزایش تعهد در این روابط. این اتفاق در آسان‌بورس به خوبی شکل گرفت. در شرایط رکود کرونا میانگین افزایش حقوق‌ها بین ۱۵-۲۰٪ بود، ولی ما با برنامه‌ریزی مالی و به طور میانگین ۴۵٪ دست‌مزدها را بالا بردیم چراکه کارمندان ما برای ما بسیار از جایگاه ارزشمندی برخوردارند.

دورکاری چقدر بهتر است!

محمدرضا نورشید، مدیرعامل رده:

اتفاق‌های بدی که پارسال تجربه کردیم، از قطعی اینترنت تا ترور سردار سلیمانی و ماجرای هواپیما، آن‌چنان ضربه‌ای به میزان بازدید سایت ما زد که سابقه نداشت. ضمن اینکه فشار و افسردگی مضاعفی را برای شخص من هم به وجود آورد. از اسفند هم که جریان کرونا شروع شد، باز با افت بازدید مواجه شدیم. بعداز این مشکلات، ما باید تصمیم می‌گرفتیم که با بعضی از کارمندان‌مان خداحافظی کنیم یا هرطور هست آن‌ها را در سیستم حفظ کنیم. با همکارم صحبت کردیم و در نهایت تصمیم گرفتیم تا جایی که امکان دارد، کسی را تعدیل نکنیم. در نهایت با انتخاب گزینه دورکاری توانستیم همه افراد را نگه داریم.

نکته جالب توجه این بود که متوجه شدیم دورکاری چقدر بهتر است!

به جز چند نفر، هیچ کس به مشکل خاصی برنخورد. همه به این فکر می‌کردیم که چقدر بی‌دلیل در ترافیک می‌ماندیم. جلسه‌هایی که شاید نصف روز وقت می‌گرفت، در بیست دقیقه الی نیم ساعت برگزار می‌شد! از نظر زمانی، تماس تصویری چنان موثر بود که تصمیم گرفتیم حتی بعد از کرونا هم جلسات را به همین شکل ادامه دهیم.

اما راجع به رشد رده در دوران کرونا، آمارهای جذابی را خدمت شما عرض خواهم کرد. ما بعداز افت شدید بازدید، شروع به تولید محتوا در حوزه‌ روند‌های بورسی کردیم. مثلا محتوای ‌مربوط به صندوق‌های سهامی قابل معامله در بورس را قبل از اینکه حتی اعلام رسمی بشود، آماده کردیم. همچنین روی محتوای صفحات شبا که بازدید خوبی داشتند هم کار بیشتری انجام دادیم. در اردیبهشت و خردادماه، سایت "رده" در نتایج جستجوی کلمه‌ صندوق ETF در گوگل، جایگاه اول را به خودش اختصاص داد. همان‌طور که انتظار می‌رفت، خیلی از کارگزاری‌ها تلاش و هزینه‌ زیادی را صرف اول بودن روی این کلمه کردند، اما ما تا مدت زیادی اول بودیم. در حال حاضر نیز، همچنان در رده دوم قرار داریم و افت چشمگیری نداشته‌ایم.

بازدید ما در خردادماه امسال (99) حدود 6.5 برابر افزایش پیدا کرد.

ما قبل از اردیبهشت در سایت ثبت‌نام نداشتیم، و اواخر فروردین شروع کردیم. جالب است بدانید فقط تا آخر خردادماه ۴۵۰٫۰۰۰ کاربر در سایت رده ثبت نام انجام داده بودند و از این میزان، حدود 10.000‌ نفر از رده خرید انجام دادند. همچنین تا امروز در وبسایت رده، حدود ۵۰۵٫۰۰۰ عدد ثبت‌نام و تبدیل شبا انجام شده که درآمد قابل توجهی را نیز برای ما به همراه داشته است. در پایان هم اعلام می‌کنم که به‌زودی شاهد خدمات دیگری نیز از رده خواهید بود.

عملیاتی شدن تغییر و تحولات اساسی در پی‌پینگ در دوران کرونا

محمدمهدی باریده، مدیر توسعه کسب‌وکار پی‌پینگ:

حدودا ۵ سال است که در پی‌پینگ فعالیت می‌کنیم. همین جا اعلام می‌کنم که از ابتدای کرونا بزرگترین تغییر و تحولات را در پی‌پینگ عملیاتی کردیم. خبر این موضوع جایی اعلام نشده، اما اکنون اعلام می‌کنم که در ساختار پی‌پینگ تغییراتی اساسی ایجاد کردیم. تقریبا بعد از چهار سال ‌و نیم جرأت کردیم فردجدیدی را به عنوان مدیرعامل به پی‌پینگ اضافه کنیم و درحال حاضرهیچ‌کدام از بنیان‌گذاران به عنوان مدیر‌عامل در پی‌پینگ فعالیت نمی کنند. تصمیم گرفتیم که ساختارها را منظم‌تر کنیم، افراد و نیرو‌های جدید‌تری اضافه کنیم و تخصص‌ افراد را ارتقاء دهیم. همچنین برخلاف ساير تیم‌ها در این دوران، تیم پی‌پینگ نیروهایش را افزایش داد.

با توجه به تجربه‌هایی که در دو سال اول داشتیم و بین دو دفتر در مشهد و تهران ارتباط برقرار می‌کردیم، در دوران کرونا هم زمان رفت‌و‌آمد به کار‌کردن اختصاص داده شد. کرونا نه تنها به ما ضربه نزد، بلکه هم از لحاظ کیفی و هم در بخش پشتیبانی و مشتریان، رشد کردیم.

تمرکز ما در حوزه‌ی پرداخت آنلاین بود، و در این بازه‌ زمانی از لحاظ کاربران عادی با ریزش مواجه شدیم. اما تلاش مضاعفی در راستای معرفی سرویس‌ها داشتیم که نزدیک به ۲۰٪ رشد را برای ما به ارمغان آورد. همچنین با توجه به تغییر ساختار و فرایند در پی‌پینگ، توانستیم میزان تغییر یا از دست دادن کاربران را کاهش دهیم و تعداد کاربران فعال را نیز افزایش دهیم.

در آخر لازم به ذکر است که در این بازه‌ زمانی روی سرویس‌های بسیار زیادی تمرکز کردیم. به عنوان مثال اخیرا سرویس جدیدی را در حوزه‌ی donation معرفی کردیم که در هفته‌ اول راه‌اندازی بازخورد بسیار خوبی داشت.

از پدرخوانده تا پی‌پل

صابر صیادی، مشاور توسعه کسب‌وکار ستارگان :

قرار است که چند نکته در خصوص تجربیاتم در همکاری با تیم‌‌های ستارگان مطرح کنم که امیدوارم برای شما مفید باشد.

در خصوص ویروس کرونا و اثرات آن بر کسب‌وکارها واقعا نظر دادن سخت است؛ چرا که هنوز داریم با رفتار و اثرات این ویروس آشنا می‌شویم؛ در نتیجه فقط می‌توان گفت نمی دانم ولی بهتر است که آماده مواجهه با هر چیزی باشیم.

حدود 30 سال پیش، ارتش آمریکا برای توصیف شرایط دنیای جدید اصطلاحی را خلق کرد به نام VUCA که اشاره به شرایط پرنوسان، عدم قطعیت، پیچیده و پرابهام محیط برای تصمیم گیری داشت. ما در ایران در شرایطی هستیم که این اصطلاح به خوبی وضعیت ما را توصیف می‌کند و به ما یک چهارچوب ذهنی مناسب برای مواجهه با شرایط می دهد.

نکته بعدی بحث مدیریت هزینه‌هاست. به مانند یک اسکادران جنگنده که در منطقه عملیاتی ممکن است چند دور سوختگیری انجام دهد تا به اهداف مأموریتی خودش دست پیدا کند، شما هم باید مدیریت هزینه و جذب سرمایه داشته باشید. مدیریت هزینه‌ها در شرایط اقتصادی فعلی و تضعیف شرایط سرمایه گذاری خطرپذیر، بسیار کلیدی خواهد بود تا انشاالله کسب‌وکار به مقصد و هدف خودش دست پیدا کند.

نکته بعدی ساختن یک تیم برنده است. اگر بعد از دو سه ماه احساس کردید که حضور فردی در تیم غیر ضروری است، بهتر است که با او خداحافظی کنید. تیم پی‌پل (معروف به پی‌پل‌مافیا) مثال خوبی برای یک تیم حرفه‌ای و تمام‌عیار است.

مورد بعدی مراقبت از سلامت روان خود و تیم‌تان است. بنیان‌گذار یک استارتاپ ممکن است احساس تنهایی کند و یا در موارد مختلفی نیاز به هم‌فکری داشته باشد. شما مثل شخصیت فیلم پدرخوانده همیشه به یک یا چند مشاور امین نیاز دارید.

راه‌اندازی و مدیریت استارتاپ می تواند کار پراسترس و پرفشاری باشد. اگر بنیان‌گذار اصلی حالش خوب نباشد، بعید است حال استارتاپش هم تعریفی داشته باشد. پس به این مسأله توجه کنید و از مشاور، ورزش، متد ذهن آگاهی و یا هر چیزی که برای شما کار می کند استفاده کنید.

چند نکته درباره تناسب محصول و بازار

ناصر غانم‌زاده، مدیرعامل نیوُ:

در چندماه گذشته بیم و امید و فراز و فرود روحی زیادی برای همه وجود داشته، البته همیشه هست، اما این مدت، شدتش بیشتر شد. بعضی از کسب‌و‌کار‌ها خوب بودند، بد شدند. بعضی‌ها ناامید بودند و برعکس شد. در حوزه‌ فینتک هم اتفاق‌های خوبی درحال رخ دادن است.

در مواجهه با شرایط نامساعد کسب‌و‌کار، برای بسیاری از ما راه‌کار عملی و مهم شاید فکر کردن به پیوِت (چرخش) باشد. چرخش ممکن است حتی به معنای دوباره شروع کردن باشد. اما چیزی که در یک‌سال گذشته خیلی درباره‌ا‌ش مطالعه کرده‌ام، هم‌خوانی محصول و بازار یا پروداکت ‌ مارکت‌فیت است. تقریبا تجربه‌‌های ایران با تجربه‌های جهانی یک‌سان است. اگر استارتاپ ما به سمت پروداکت‌مارکت‌فیت نرفته، رو به نابودی است. برای فهمیدن آن، باید اول راهی برای اندازه‌گیری پیدا کنیم، و دوم تا قبل از رسیدن به تناسب محصول و بازار، حتما مارکتینگ پرهزینه نکنیم. به این فکر کنید که چرا به پروداکت‌مارکت‌‌فیت نرسیدید و راهی پیدا کنید که به آن برسید. روش‌های ساده‌ای برای اندازه‌گیری آن وجود دارد هرچند خیلی دقیق و قطعی نیست.در یکی از این روش‌ها، یک استانداردی وجود دارد که میزان تناسب را مشخص می‌کند؛ اگر ۴۰٪ از مشتریان شما بگویند بدون این محصول حال ما خیلی بد می‌شود، شما احتمالا به پروداکت‌مارکت‌فیت دست پیدا کرده‌اید. برای نیُو قبلاً این عدد ۲۲٪ بود. درحالی که محصول نیوُ ویتامین است و نه مسکن، ماه پیش این عدد به ۳۴٪ رسید. رسیدن به پروداکت‌مارکت‌فیت در پی‌اف‌ام (مدیریت مالی شخصی) خیلی سخت‌تر است.

در دوران کرونا 200% رشد کردیم

میثم میرزایی، مدیرعامل وامچی:

وقتی بهمن ماه، خبر کرونا را شنیدیم، حس خاصی نداشتیم. وقتی می‌خواستیم کسانی را در مجموعه استخدام کنیم، داوطلبین رنج سنی ۱۸ تا ۲۲ سال در اولویت ما بودند. به این خاطر که بتوانیم فرهنگ سازمانی درست مد ‌نظر خودمان را در آن‌ها نهادینه کنیم. یکی از این فرهنگ‌ها این بود که کارمندان ما دائما در تلاش برای رسیدن به اهداف مشخص ‌شده بودند و به همین خاطر آماده‌ بحران بودیم. اما این بحران کرونا را هیچ‌وقت پیش‌بینی نکرده بودیم. بعد از آن، همه‌ کمپین‌های تبلیغاتی را متوقف کردیم، چون از نتیجه‌ آن اطلاعی نداشتیم. و بیشترین تمرکز را صرف مارکتینگ از کانال گوگل یا همان سئو کردیم و از آن نتیجه گرفتیم. وقتی کرونا به ثبات نسبی رسید، ضریب نفوذ اینترنت حدودا 16% تا 17% بین مردم افرایش پیدا کرد و چون ما رتبه‌های گوگل مناسبی داشتیم، توانستیم خودمان را به تمام افرادی که به دلیل مشکلات مالی در حوزه‌ وام، ضمانت یا سرمایه‌گذاری به دنبال اطلاعات جدید بودند، نشان بدهیم.

ما توانستیم در اردیبهشت بالای ۲۰۰٪ رشد داشته باشیم.

از تیم وامچی به خاطر تلاش در این دوران تشکر می‌کنم. هم‌چنین از حمایت ستارگان و مشاوره‌ها‌ی نماینده محترم ستارگان هم نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.

یک شبکه اجتماعی ویژه کتاب متولد شد

حسام زاهدی، مدیرعامل همبودگاه:

از ابتدا که شروع کردیم، محصولی داشتیم در یک مارکت خیلی سخت، یعنی بازارکتاب، و با یک مدل کسب‌و‌کاری سخت، یعنی کرادفاندینگ. به‌همین خاطر پروداکت‌مارکت‌فیت خوبی نداشتیم.

ما از ابتدا می‌دانستیم که باید کامیونیتی (جامعه مخاطب) ایجاد کنیم تا این بیزینس‌مدل چرخ خودش را بچرخاند. اما این کار بسیار دشوار بود و ما راه‌حلی برایش نداشتیم. از اول امسال تصمیم گرفتیم ایده‌ای که از ابتدا داشتیم را به صورت جدی عملی کنیم. ما به سمت شبکه‌ اجتماعی در حرکتیم. همبودگاه قرار است که تبدیل به یک شبکه‌ اجتماعی شود که در آن کرادفاندینگ هم خواهیم داشت.

یکی از امکاناتی که شبکه‌ اجتماعی می‌تواند برای کسب‌و‌کار‌ها به وجود ‌آورد، پویش‌های فرهنگی مثل مسابقات کتابخوانی و … است. شبکه‌ی اجتماعی همبودگاه می‌تواند برای هر فعالیتی که به مشتریان شما ارتباط دارد و در حوزه‌ فرهنگ و‌ کتاب است، ابزار بسیار مناسبی باشد.

رده، برنده نشان درخش بهار 99

در انتهای رویداد نیز به رسم همیشه، برنده جدید "نشان درخش" معرفی شد.

نشان درخش جایزه‌ای است که هرفصل از طرف شرکت سرمایه گذاری مدیریت ثروت ستارگان به یکی از تیم‌های پورتفوی این شرکت که بیشترین رشد را در بعضی از شاخص‌های کلیدی عملکرد نسبت به دوره مشابه گذشته خود تجربه کرده باشند، اهدا می‌شود.

استارتاپ رده به دلیل ثبت چند رکورد فوق‌العاده در برخی از شاخص‌های کلیدی، برنده نشان درخش فصل بهار ثروت ستارگان شد.

برای کسب اطلاعات بیشتر به وب‌سایت ستارگان مراجعه فرمایید: www.stars-wm.com