قراردادهای هوشمند و آینده صنعت مالی کشور

پرسش روز:

قراردادهوشمند چیست و چه تاثیری بر صنعت مالی کشور دارد؟

پاسخ کارشناس:

از دلایلی که باعث شده است قرارداد‌‌‌های هوشمند (Smart contract) طی سال‌های اخیر گسترش‌‌‌ یابند، امکان استفاده از تکنولوژی‌‌‌‌‌‌های جدید مانند فناوری بلاک‌چین است. در چند سال اخیر با ظهور انواع شبکه‌‌‌‌‌‌های بلاک‌چین، امکان ثبت قرارداد‌‌‌های هوشمند در بعضی از آنها فراهم ‌‌‌شده است. بلاک‌چین را باید پایه‌‌‌گذار عصری نوین در تاریخ تکنولوژی دانست که رمزپول‌ها نیز از این فناوری استفاده می‌کنند. بیت‌کوین به‌عنوان مشهورترین رمزارز اولین کاربرد این فناوری در سال ۲۰۰۹ بوده است

قرارداد هوشمند یکی از کاربردهای فناوری بلاک‌چین و یک‌پروتکل رایانه‌‌‌ای است که برای تسهیل، تایید یا اجرای یک قرارداد به‌‌‌صورت دیجیتالی در نظر گرفته ‌‌‌شده است. قرارداد هوشمند یک‌پروتکل تراکنش کامپیوتری برای اجرای مفاد قرارداد است. به‌‌‌طورکلی می‌‌‌توان قراردادهای هوشمند را کدهای دیجیتالی‌‌‌ دانست که با الگوریتم کار می‌کنند. این قراردادها، به‌‌‌صورت خودکار پیش می‌‌‌روند و در صورت عدم‌اجرای یک‌بند آن، قرارداد ادامه پیدا نخواهد کرد. قرارداد هوشمند امکان ایجاد تراکنش‌‌‌های معتبر بدون واسطه را فراهم می‌کند. این تراکنش‌‌‌ها قابل‌‌‌پیگیری و غیرقابل برگشت هستند. قراردادهای هوشمند تمام اطلاعات مربوط به شرایط قرارداد و اجرای تمام اقدامات هدف‌‌‌گذاری‌شده را به‌‌‌طور خودکار شامل می‌‌‌شوند. استفاده از قراردادهای هوشمند در تراکنش‌‌‌های تجاری می‌‌‌‎تواند صحت انتقال اطلاعات را تضمین و تمام طرفین را به انجام تعهدات وادار و فرآیندها را تسریع و ساده کند.

از آنجا که شرایط به‌‌‌طور کامل برای تمام طرفین واضح است و قراردادهای هوشمند طوری طراحی شده‌‌‌اند که دقیقا همان‌طور که تنظیم شده‌‌‌اند به اجرا درآیند، امکان بروز خطا در تراکنش‌‌‌های مالی بسیار کاهش می‌‌‌یابد. بسیاری از بانک‌های بزرگ در حال حاضر مشغول هدایت پروژه‌‌‌های بلاک‌چین به امید ساده‌‌‌سازی پرداخت‌‌‌های برون‌‌‌مرزی، افزایش شفافیت و بهبود مدیریت هویت آنلاین هستند. با استفاده از قراردادهای هوشمند وام‌‌‌ها، ضمانت‌‌‌نامه‌‌‌ها و بیمه‌‌‌نامه‌‌‌ها، همراه با فرآیندهای ساده‌‌‌تر که عاری از بسیاری از دردسرهای تجربه مشتری امروزی است انجام می‌شوند.

از آنجا ‌‌‌که انتقال پول همیشه مورد توجه تجارت است، قراردادهای هوشمند به دلیل کاهش هزینه تراکنش با خودتنظیمی و ثبت سوابق و کاهش یا حذف مداخلات دستی، سودمند هستند. بررسی دستی شرایط یک‌قرارداد و سپس تایید ادعا می‌‌‌تواند زمان‌بر باشد؛ اما این تکنولوژی پردازش ادعای افراد را بدون خطا و به‌‌‌سرعت ارزیابی می‌کند. قراردادهای سنتی شامل فرآیندهای اداری و کاغذبازی قابل‌‌‌توجهی است و ثبت سوابق مناسب برای حسابرسی مالی ضروری است، اما قراردادهای هوشمند حسابرسی را شفاف می‌کنند. این سبک قراردادها می‌‌‌توانند از راه‌‌‌حل‌‌‌های حسابداری پیشرفته پشتیبانی کنند؛ زیرا کدهای شبکه بلاک‌چین قابل‌‌‌نفوذ نیستند.

قراردادهای هوشمند دارای انطباق و کنترل داخلی با استقلال و خوداجرا هستند. در خرید و فروش‌های سنتی، حضور طرفین و عقد ‌قرارداد کتبی مورد نیاز است و در آن به‌‌‌طور کامل ذکر شده که محصول یا کالای مبادله‌شده چیست و چه مبلغی در ازای آن از خریدار به فروشنده پرداخت شده است، همچنین دو طرف باید به یکدیگر اعتماد کنند. علاوه بر این‌‌‌، همیشه پای یک‌واسطه مثل بانک یا بنگاه‌‌‌های معاملاتی یا طرف سوم در میان است. حضور یک واسطه، باعث افزایش هزینه‌‌‌ها می‌شود که با استفاده از این نوع قراردادها امکان حذف واسطه فراهم شده است.

قرارداد هوشمند در زمینه‌‌‌های مختلف به‌‌‌سرعت رو به پیشرفت است و از مزایای بسیاری مثل سرعت، شفافیت، دقت، امنیت، کارآمدی، ذخیره داده و صرفه‌‌‌جویی برخوردار است. این قراردادها می‌‌‌توانند از داده‌‌‌های خارجی منبع بگیرند تا خود تایید شوند و نیازی به انسان برای تایید مراحل آن وجود نداشته باشد. شفافیت قراردادهای هوشمند بسیاری از مسائل مربوط به اعتماد را از بین می‌‌‌برد. آنها وضوح فوری را با تایید سریع ارائه می‌دهند و هر دو طرف در وقت صرفه‌‌‌جویی می‌کنند. همچنین بدون واسطه، ایمن‌‌‌تر هستند و مقاومت بیشتری در برابر دستکاری دارند. امضای دیجیتال رمزگذاری‌شده مشارکت در قرارداد را تایید می‌کند و آنها را برای قراردادهای سطح بالا ایده‌‌‌آل می‌کند که انجام این فرآیندها تقریبا رایگان است و فقط برای راه‌‌‌اندازی هزینه می‌شود.

بیشتر بخش‌‌‌های اقتصاد شاهد تغییرات سرعت و شفافیت قراردادهای هوشمند هستند. خدمات پولی و مالی نیز از این قاعده مستثنی نیست و به رهبر نوآوری بلاک‌چین تبدیل‌‌‌شده است. بانک‌ها می‌‌‌توانند هزینه‌‌‌های خود را کاهش داده و فرآیندهای خود را ساده‌‌‌تر کنند که انطباق با مقررات را تضمین می‌کند. بانک‌هایی که قراردادهای هوشمند اتخاذ می‌کنند می‌‌‌توانند هزینه‌‌‌های عملیاتی، ریسک و خطاهای خود را به حداقل برسانند. این کاهش‌‌‌ها که با شفافیت قراردادهای هوشمند امکان ایجاد رابطه را فراهم می‌کند، می‌‌‌تواند ثبات لازم برای روابط طولانی را ایجاد کند. مشتریان با استفاده از این خدمات از تراکنش‌‌‌های ساده، ایمن و کم‌‌‌هزینه سود می‌‌‌برند. قراردادهای هوشمند نیاز به واسطه قابل اعتماد را از بین می‌‌‌برد که همین امر می‌‌‌تواند زمینه‌‌‌ساز حذف بانک به‌‌‌عنوان واسطه مالی در آینده باشد.

استفاده از این ابزار چالش‌‌‌های خاص خود را نیز دارد؛ اما باید توجه کرد که انطباق آن با زیرساخت‌‌‌های ایران زمان‌بر است و به قوانین پشتیبان نیاز دارد. هم‌‌‌اکنون نیاز به پذیرش گسترده توسط بانک‌ها وجود دارد تا اثر شبکه‌‌‌ای قراردادهای هوشمند در کشور پیشرفت کند و صرفه مقیاس ایجاد شود. نیاز به تدوین مجموعه‌‌‌ای از قوانین و مقررات برای ایمن‌‌‌تر کردن سیستم بانکی وجود دارد که شامل قراردادهای هوشمند می‌شود. هر بانکی بتواند این پیشرفت‌‌‌ها را هم‌‌‌زمان با خدماتی که اکنون به مشتریان می‌دهند داشته باشد در آینده‌‌‌ای نزدیک از رقبای خود پیشی می‌گیرد.

منبع: دنیای اقتصاد