تغییرات آب‌وهوایی مهم‌ترین معضل خاورمیانه

بانک جهانی در گزارش درباره وضعیت آب منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منا)، نوشته است این منطقه اکثرا با تنش‌های زیاد آبی مواجه است که با بحران‌های شدیدتری در دهه‌های پیش‌رو مواجه خواهد شد.

به گزارش تجارت‌نیوز، بانک جهانی می‌نویسد: یک کشور زمانی با تنش آبی مواجه است که نتواند حداقل عرضه آب را برای رضایتمندی مردم خودش تامین کند. این حداقل حجم آب از سوی بانک جهانی 1700 مترمکعب در سال برای هر فرد تعریف شده است. به عبارتی اگر در یک کشور افراد آن جامعه سالانه دسترسی کمتر از 1700 مترمکعب آب سالم داشته باشند، آن کشور با بحران آبی‌ مواجه است.

منطقه منا از 22 کشور عربی، ترکیه و ایران تشکیل شده که در این منطقه میزان بارش‌ها به شدت پایین است. اکثر آنها جزء مناطق خشک طبقه‌بندی شده‌اند.

دلایل زیادی وجود دارد که چرا بحران آب در این مناطق شدیدتر می‌شود، مسئله اصلی این است که جمعیت این منطقه به شدت در حال رشد است، نیاز به آبیاری بیشتر است و البته تغییرات آب‌و‌هوایی هم مزید علت شده است، و عواقب تلخی برای این منطقه داشته است. جمعیت این منطقه در حال حاضر حدود 300 میلیون نفر است که تا سال 2050 دو برابر شده و بیش از 600 میلیون نفر خواهد شد. در این زمان با مشکلات شدید تغییرات آب‌و‌هوایی هم مواجه خواهند شد.

منطقه منا از خشکی و تغییرات آب‌و‌هوایی آسیب می‌بیند، پیش‌بینی می‌شود که میانگین دما تا آخر این قرن 3 تا 5 درجه افزایش یابد و میزان بارش‌ها تا 20 درصد کاهش یابد. نتیجه اینکه تنش‌های آبی بسیار سخت خواهد بود، بیابان‌زایی شدت می‌یابد و سطح آب دریاها بیشتر می‌شود.

بانک جهانی برآورد می‌کند که افزایش سطح آب دریاها می‌تواند زندگی 6 تا 26 میلیون نفر در منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) در قرن آینده را تهدید کند. البته این بستگی دارد که سطح آب دریا یک‌دهم یا 9 دهم متر بالا برود. این تهدید به ویژه در منطقه دلتا مصر و همچنین در امتداد سواحل لیبی و تونس شدت بیشتری خواهد داشت.

در حال حاضر منطقه منا 6 درصد کل جمعیت جهان را دارد با وجود این تنها به 1.5 درصد آب تجدیدپذیر و سالم دسترسی دارد، مفهوم آن این است که به طور میانگین هر فرد در این منطقه به 1274 مترمکعب آب دسترسی دارد در حالی که تعریف بانک جهانی این بود که کشوری که مردم آن کمتر از 1700 مترمکعب آب دسترسی داشته باشد با بحران آبی مواجه است.

مسئله بعدی این است که تا 78 درصد آب منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) برای آبیاری استفاده می‌شود و این آبیاری معمولا به روش سنتی است که آب را هدر می‌دهد. بنابراین در این منطقه دسترسی افراد یا شرکت‌های صنعتی به آب بسیار کمتر از میانگین تعریف‌شده بانک جهانی است.

ترکیه تنها کشوری در منطقه است که آب مازاد دارد،دیگر کشورهای این منطقه با کمبود آب مواجه هستند، آنها مجبورند که این کمبود را یا با تصفیه پساب یا از طریق نمک‌زدایی که هزینه گرانی دارد، تامین کنند یا اینکه مجبورند از منابع زیرزمینی استفاده کنند که امکان جبران این آبها بسیار سخت است. به عنوان مثال مصر 794 مترمکعب آب سالم و تجدیدپذیر برای هر فرد دارد.

دو کشور لیبی و یمن هم با بحران شدید آب مواجه هستند، در لیبی وابستگی شهرهای ساحلی به آب‌های زیرزمینی بسیار زیاد است. 70 درصد جمعیت لیبی در شهرهای ساحلی به ویژه تریپلی و بنغازی زندگی می‌کنند.

در ادامه بانک جهانی راهکارهایی را ارائه می‌کند، به جای اینکه همواره تلاش برای کنترل مصرف داشته باشیم، روش‌هایی برای استفاده منطقی و با بازدهی بالا باید پیدا کنیم، میزان هدررفت آب‌ در همه بخش‌ها باید کاهش یابد در حال حاضر 50 درصد آب‌های شهری از طریق سیستم آبرسانی فرسوده از دست می‌رود. همچنین اقدام به نمک‌زدایی از طریق استفاده از انرژی خورشیدی می‌تواند روش کلیدی برای مقابله با بحران آب باشد.

منا Middle East and North Africa به معنی خاورمیانه و شمال آفریقا اصطلاحی است که برای نامیدن کشورهای عمده تولیدکننده نفت که در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا قرار دارند به کار می‌رود. حد این منطقه از کشور مراکش در شمال غربی قاره آفریقا آغاز می‌شود و تا ایران، شرقی‌ترین کشور منطقه خاورمیانه امتداد می‌یابد.

این منطقه ۶۰ درصد منابع نفتی و ۴۵ درصد منابع گازی جهان را دارا است. اقتصاد این کشورها رابطه تنگاتنگی با تغییرات جهانی بهای نفت دارد. این منطقه یکی از قدیمی‌ترین حوزه‌های برداشت نفت در جهان محسوب می‌شود. به همین دلیل ذخایر نفت کشورهای این منطقه بیشتر از سایر مناطق کره زمین کاهش یافته و فرسودگی ادوات حفاری و استخراج نفت نیز مشهودتر است.

منبع: فارس