الهام میرمحمدی 
دلارهایی که در زمین فوتبال می‌سوزند
برخلاف کشورهای توسعه‌یافته که خصوصی‌سازی فوتبال در آنها امری ضروری است، در اقتصادهای نفت‌محور، تزریق درآمدهای نفتی از سوی دولت، مانع پیشرفت و توسعه تمامی صنایع از جمله فوتبال می‌شود.
الهام میرمحمدی: فوتبال یکی از پردرآمدترین رشته‌های ورزشی در جهان است که در بسیاری از کشورها به صنعت تبدیل شده و بر تولید ناخالص داخلی این کشورها تاثیرگذار است. این رشته پردرآمد اما هزینه‌های زیادی هم دارد.
به گزارش تجارت‌نیوز ، فوتبال حرفه‌ای مستلزم داشتن باشگاه‌های حرفه‌ای است که از سوی بخش خصوصی اداره شود.
بانک جهانی در حمایت از خصوصی‌سازی تاکید می‌کند که این امر منجر به افزایش کارآیی و بهره‌وری شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی می‌شود. فروش شرکت‌های دولتی به بخش خصوصی و ایجاد بازارهای رقابتی به عنوان یک اصل کلی سیاست‌های جهانی شناخته شده است.
در حال حاضر، مسئله خصوصی‌سازی در همه صنایع مورد توجه قرار گرفته است و صنعت ورزش هم از این قاعده مستثنی نیست.
از اواسط دهه 1970 میلادی، تلاش‌های بسیاری در جهان صورت گرفت تا کارآمدی در صنایع مختلف افزایش یابد. دولت‌ها استراتژی‌های متنوعی را برای حل مشکلاتی که در مقابل سازمان‌های دولتی قرار داشت، به کار بستند.
امروز کمتر کشوری را می‌توان یافت که اصلاحاتی در این زمینه انجام نداده باشد. در دهه 1980 میلادی و دهه‌های بعدی هم این مسئله روند روبه‌رشد خود را پیمود و از اهمیت بیشتری برخودار شد.
در کشورهای توسعه‌یافته، ارزش افزوده صنعت ورزش و به خصوص فوتبال مورد توجه خاصی قرار دارد.
در حالی که خصوصی‌سازی فوتبال در کشورهای توسعه‌یافته امری ضروری است، تیم‌های فوتبال در کشورهای تولیدکننده نفت، علی‌‌رغم برخورداری از انبوه دلارهای نفتی، توانایی دستیابی به یک صنعت حرفه‌ای را ندارند.
به طور کلی در اقتصادهای نفت‌محور، سرمایه‌گذاری‌های بخش دولتی و تزریق درآمدهای نفتی مانع پیشرفت و توسعه تمامی صنایع از جمله فوتبال می‌شود.
جدول زیر رتبه‌بندی فیفا از تیم‌های فوتبال کشورهای تولیدکننده نفت و امتیاز آنها را بر اساس بازی‌های بین‌المللی در سال 2017 نشان می‌دهد:
| کشور | رده‌بندی فیفا | امتیاز |
| برزیل | 2 | 1384 |
| مکزیک | 15 | 1008 |
| ایران | 36 | 727 |
| روسیه | 66 | 493 |
| عربستان سعودی | 70 | 445 |
| امارات متحده عربی | 81 | 405 |
| عراق | 88 | 381 |
| قطر | 101 | 339 |
| کویت | 176 | 88 |
مکزیک و برزیل به ترتیب نهمین و یازدهمین تولیدکنندگان بزرگ نفت در جهان هستند. اگرچه درآمدهای نفتی نقش بزرگی در اقتصاد این کشورها دارد اما به نظر می‌رسد، روند خصوصی‌سازی فوتبال در هر دو کشور کمک شایانی به این صنعت بزرگ کرده است.
منظور از فوتبال به عنوان صنعت طبیعتا گردش پول و درآمدسازی است.
اسپانسرها، تماشاگران، منابع درآمد، مدارس فوتبال و حق پخش تلویزیونی، فوتبال را به صنعتی حرفه‌ای در جهان تبدیل کرده است.
در کشورهایی که اقتصادهای وابسته به درآمدهای نفتی دارند، عمدتا فوتبال دولتی است و درآمدزایی چندانی ندارد. دلیل آن هم فقدان رقابت، نداشتن برنامه‌های اقتصادی مناسب و مدیریت ناپایدار است.
به عنوان مثال دولت روسیه به طور مستقیم یا غیرمستقیم 50 درصد از کل باشگاه‌های لیگ برتر فوتبال روسیه را به خود اختصاص می‌دهد. زنیت سن پترزبورگ، از مهم‌ترین باشگاه‌های فوتبال روسی، متعلق به شرکت دولتی گازپروم و باشگاه فکل وورونژ متعلق به یک شرکت هواپیمایی دولتی است.
در عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی صادرکننده نفت هم که بودجه‌های قابل توجهی را صرف فوتبال کشورهایشان می‌کنند، دولتی بودن مانع از درآمدزایی و تبدیل شدن فوتبال به یک صنعت شده است.
اگرچه دولت عربستان سعودی در نوامبر 2016، طرح خود برای تبدیل باشگاه‌های ورزشی دولتی به شرکت‌های خصوصی را تصویب کرد. طرح عربستان سعودی موسوم به «چشم‌انداز 2030» در نظر دارد که وابستگی این کشور به صادرات نفت را کاهش داده و با تنوع مدل اقتصادی کشور هزینه‌های مالی دولت را کاهش دهد.
در کشورهای توسعه‌یافته، ارزش‌افزوده صنعت ورزش برای اقتصاد آن کشور مهم است. فوتبال در این کشورها بخشی از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد و درآمدزایی می‌کند.
بهترین مثال در این مورد شاید آلمان باشد. در سال 2006، 48.1 میلیارد یورو تنها از ناحیه صنعت فوتبال به تولید ناخالص داخلی این کشور افزوده شد.
در فاصله سال‌های 2009 تا 2013 درآمدهای فوتبال آلمان 27 درصد افزایش یافت. اگرچه گزارش‌ها نشان می‌دهد دستمزد بازیکنان در این سال‌ها تنها 13 درصد رشد کرد.
همچنین، در سال 2002، ارزش صنعت فوتبال اسپانیا در سال 64.4 میلیارد یورو -معادل 0.9 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور- بود و موفق به ایجاد 47 هزار شغل شد. در سال 2015، درآمدهای حاصل از این صنعت بزرگ، حدود 0.75 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌داد.
بنابراین در کشورهایی که یارانه‌های نفتی تاثیر چندانی بر پیشرفت و کیفیت فوتبال نداشته است، عدم اتکا به یک منبع درآمد خاص، مسئله‌ای است که باید مورد توجه قرار بگیرد. در غیر این صورت، نه تنها تحمیل هزینه بر دوش دولت موجب کاهش بودجه برای مصرف در سایر بخش‌های اساسی می‌شود، بلکه انگیزه لازم برای توسعه فوتبال هم ایجاد نخواهد شد.
با وجود چنین تجاربی فوتبال ایران همچنان درگیر حمایت‌های دولتی است. در آخرین مورد آن طی سال گذشته دولت به دو باشگاه دولتی استقلال و پرسپولیس کمک چندصد میلیونی انجام داد. اما آیا این کمک‌ها می‌تواند به توسعه صنعت فوتبال ایران کمک واقعی کند؟
نظرات