سه سناریوی ایندیپندنت درباره آینده برجام

الهام میرمحمدی: ترامپ 18 اردیبهشت تصمیم نهایی خود درباره خروج از برجام را اعلام می‌کند؛ اتفاقی که به نوعی تمامی طرف‌های امضاکننده توافق هسته‌ای را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

به گزارش تجارت‌نیوز ، به نقل از ایندیپندنت، با انعقاد توافق هسته‌ای میان ایران و دیگر قدرت‌های جهان در سال 2015، فعالیت‌های هسته‌ای ایران با نظارت بین‌المللی محدود شد و به ازای آن تحریم‌های هسته‌ای لغو شدند. به این ترتیب رئیس‌جمهور آمریکا هر 120 روز یک‌بار باید لغو تحریم‌ها علیه ایران را تمدید کند.

در حالی که در فوریه گذشته آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد که ایران به طور کامل به تعهداتش پایبند بوده، دونالد ترامپ تهدید کرده که که دیگر لغو تحریم‌ها را تمدید نخواهد کرد.

اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران، آمریکا را در مقابل سایر متحدانش قرار می‌دهد. تا این لحظه، تیم ترامپ از جمله وزیر امور خارجه تندروی ایالات متحده، مایک پومپیو هم اعتراف کرده‌اند که ایران به تعهدات خود پایبند بوده است.

انگیزه ترامپ چیست؟

دونالد ترامپ هیچ‌گاه، حتی پیش از آغاز ریاست‌جمهوری‌اش، مخالفت علنی خود با توافق هسته‌ای را پنهان نکرده است. او بارها و بارها در تبلیغات پیش از انتخابات، برجام را «بدترین توافق» خوانده بود. در عین حال، تمایل خود برای بازبینی مجدد و تغییر برخی مفاد توافقنامه را نیز اعلام کرده است.

وی به طور اخص، به یکی از بندهای توافق که به ایران اجازه می‌دهد، پس از سال 2025 غنی‌سازی اورانیوم را از سر بگیرد، اعتراض دارد.

در حالی که دونالد ترامپ ممکن است واقعا نگران پیامدهای این توافق با ایران باشد، بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که او به شدت تحت فشار افراطی‌های حزب جمهوری‌خواه و برخی متحدانش است که هرگز با برجام موافق نبوده‌اند. نتانیاهو به عنوان مثال، یکی از چهره‌هایی است که ایران را تهدیدی در منطقه می‌خواند.

نخست‌وزیر اسرائیل که گفته شده تنها کشوری در خاورمیانه است که از سلاح اتمی و تمامی مولفه‌های تهدیدکننده امنیت در منطقه برخوردار است، هفته گذشته ادعا کرد، دولت ایران از توافق هسته‌ای سرپیچی کرده و از سال 2015 تاکنون به طور پنهانی فعالیت‌هایش را در این زمینه ادامه داده است.

از سوی دیگر، ترامپ تمایل دارد به حامیان و طرفداران خود ثابت کند، موفق شده یکی دیگر از وعده‌هایش را عملی کند.

به همین دلیل، به نظر می‌رسد، رئیس‎جمهور آمریکا چندان در مورد تبعات این تصمیمش تعمق نکرده است.

جیک سالیوان، مشاور معاون رئیس‌جمهور پیشین آمریکا در یک کنفرانس تلفنی اعلام کرد: خروج آمریکا از برجام، بحران هسته‌ای ایران را بار دیگر زنده می‌شود و به نظر می‌رسد دونالد ترامپ هیچ‌گونه استراتژی یا برنامه خاصی برای مواجهه با آن ندارد.

در اروپا نیز چهره‌های ارشد بریتانیا، فرانسه، آلمان و سایر اعضای اتحادیه اروپا از ترامپ خواسته‌اند تا از خروج از این توافق صرفنظر کند.

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و بوریس جانسون، وزیر امور خارجه بریتانیا هر دو تاکید کرده‌اند که نقاط ضعف این توافق قابل بازبینی است و از ترامپ خواسته‌اند، از آن خارج نشود.

بوریس جانسون همچنین معتقد است که توافق هسته‌ای می‌تواند به پایان مسابقه تسلیحاتی کشورهای خاورمیانه به خصوص عربستان سعودی کمک کند و کشورهای طرف توافق در این برهه از زمان، هیچ جایگزینی برای برجام ندارند.

هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان نیز دوشنبه گذشته اعلام کرد که این توافق جهان را امن‌تر کرده است.

اگرچه اتحادیه اروپا اعلام کرده حتی با خروج ترامپ از توافق هسته‌ای آن را ترک نخواهد کرد، اما سیستم مالی جهانی به گونه‌ای مرتبط با ایالات متحده آمریکاست و به دلیل بالا بودن ریسک نقض تحریم‌ها، تجارت با ایران عملا غیرممکن می‌شود.

آینده اقتصاد ایران

به گزارش دِبلنس، ایران از نظر میزان تولید ناخالص داخلی در سال 2017 هجدهمین اقتصاد بزرگ جهان است.

رشد 3.5 درصدی اقتصاد ایران در سال گذشته نتیجه مستقیم برداشته شدن تحریم‌ها است. با امضای توافق هسته‌ای از فوریه 2016 بار دیگر شرایط برای صادرات نفت به اروپا فراهم شد.

ایران پنجمین تولیدکننده نفت در جهان است و در سال 2017، این کشور موفق شده 1.3 میلیون بشکه در روز نفت صادر کند. با گذشت زمان همچنین انتظار می‌رود، با فراهم کردن زیرساخت‌های لازم، این میزان به دو برابر برسد.

از آنجا که 80 درصد از صادرات ایران را نفت تشکیل می‌دهد، بازگشت تحریم‌ها صدمات زیادی را به اقتصاد این کشور وارد می‌کند. نرخ بیکاری در ایران 10.4 درصد و نرخ تورم 10.5 درصد است.

افزایش قیمت نفت در فاصله‌ سال‌های 2014-2008 این فرصت را برای ایران فراهم کرد تا 132.6 میلیارد دلار ذخایر ارزی داشته باشد.

مقاصد اصلی نفت ایران در حال حاضر، چین، هند، کره جنوبی، ترکیه و ژاپن است.

سرانه تولید ناخالص داخلی ایران در سال 2017، حدود 4900 دلار گزارش شده و ارزیابی سطح کیفیت استاندارد زندگی، این کشور را بالاتر از مکزیک و پایین‌تر از روسیه قرار می‌دهد.

بر اساس گزارش‌ها در حال حاضر، 18.7 درصد از جمعیت ایران در فقر زندگی می‌کنند.

ناظران بسیاری بر این باورند که با خروج آمریکا از برجام و اعمال فشار از سوی ترامپ، ایران بار دیگر فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سر خواهد گرفت. به نوشته این نشریه انگلیسی، همچنین قدرت تندروها در کشور افزایش می‌یابد.

از سوی دیگر، تحلیل‌گران دیگری معتقدند، ترامپ برای متقاعد کردن رهبر کره شمالی تعلیق تحریم‌ها را برای یک دوره دیگر تمدید خواهد کرد. چرا که خروج آمریکا از توافق هسته‌ای مذاکرات با کره شمالی را دشوار می‌کند.

جیک سالیوان هفته گذشته اعلام کرد که تمام نشانه‌ها حاکی از آن است که او تعلیق تحریم‌ها را تمدید نخواهد کرد.

اما نویسنده ایندیپندنت سه سناریوی مختلف را در این زمینه پیش‌بینی کرده است:

اول آنکه، ممکن است او بار دیگر -یک دوره 120 روزه- لغو تحریم‌ها را تمدید کند؛ اما در عین حال بر خواسته‌هایش مبنی بر تغییر برخی مفاد اصرار بورزد. این سناریو به زنده ماندن این توافق منجر می‌شود و کشورهای اروپایی هم برای اصلاح مفاد مورد نظر ترامپ با ایران مذاکره خواهند کرد.

دومین سناریو این است که او از تمدید مجدد لغو تحریم‌ها اجتناب کند. اما در این صورت هم، تحریم‌هایی که بانک مرکزی ایران را هدف قرار می‌دهد -که عمدتا هدف آنها ممانعت از معاملات نفتی بین‌المللی است- تا 180 روز دیگر اجرایی نخواهد شد. به این ترتیب فرصتی برای سایر امضاکنندگان مهیا می‌شود تا از یک‌سو به دنبال جلب نظر ترامپ برای ماندن در برجام باشند و از سوی دیگر، مانع خروج ایران از توافق و ادامه فعالیت‌های هسته‌ای شوند.

سناریوی سوم که ایران، اروپا و سایر امضاکننده در تلاشند تا از آن اجتناب کنند، این است که آمریکا علاوه بر خروج از برجام، تحریم‌های جدیدی هم علیه ایران وضع کند. این مسئله واشنگتن را به شدت در تقابل با متحدان اروپایی‌اش قرار می‌دهد.