اجلاس شانگهای چه امتیازات اقتصادی برای ایران دارد؟

الهام میرمحمدی: هجدهمین اجلاس سازمان همکاری‌های امنیتی، اقتصادی و فرهنگی شانگهای در حالی کار خود را در شهر ساحلی چوینگ‌دائو در چین آغاز می‌کند که دونالد ترامپ و سران هفت کشور صنعتی جهان موسوم به G7 در کانادا گرد هم آمده‌اند.

به گزارش تجارت‌نیوز به نقل از دیلی‌میل، روسای‌جمهور دو کشور روسیه و ایران روز شنبه در حاشیه اجلاس شانگهای با یکدیگر دیدار و گفتگو کردند.

همچنین قرار است حسن روحانی، دیداری سه‌جانبه با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین و پوتین درباره برجام و چگونگی حفظ آن داشته باشد.

این سازمان در سال 2001 توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ امریکا و ناتو در منطقه تاسیس شد.

ایران که در سال 2005 به عنوان عضو ناظر به سازمان همکاری شانگهای پیوست، مدتهاست که برای دریافت عضویت کامل این سازمان تلاش می‌کند. تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران از مهم‌ترین عوامل جلوگیری عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای بوده است.

حالا اما با امضای معاهده برجام در سال 2015، به نظر می‌رسد مانعی بر سر راه ایران وجود نداشته باشد و اعضای این سازمان می‌توانند از اعطای عضویت کامل به ایران به عنوان راهی برای نشان دادن حمایت خود از تهران و توافق هسته‌ای بهره ببرند.

در حالی که یک ماه پیش دونالد ترامپ تصمیم خود مبنی بر خروج امریکا از برجام را اعلام کرده، به نظر می‌رسد، عضویت کامل ایران در این سازمان یکی از محورهای اجلاس سران شانگهای باشد.

معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور ایران نیز روز شنبه اعلام کرد: ایران امیدوار است که رهبران کشورهای اروپایی، روسیه و چین تمایل خود برای حمایت از برجام را هر چه سریع‌تر اعلام کنند چرا که ایران نمی‌تواند تا ابد منتظر بماند.

تنش‌ها میان امریکا و ایران در حالی آغاز شده که دونالد ترامپ در نظر دارد هفته آینده در سنگاپور با رهبره کره شمالی دیدار کند. محور اصلی گفتگوهای آنها برداشتن تحریم‌های امریکا در ازای توقف فعالیت‌های هسته‌ای کره است.

تحلیل‌گران بسیاری بر این باورند که مسائل مربوط به تجارت، سرمایه‌گذاری و همکاری‌های اقتصادی میان کشورهای عضو در این اجلاس برجسته خواهد بود. با توجه به سیاست‌های حمایت‌گرایانه ترامپ و اقدامات ناسیونالیستی او، چگونگی کاهش فشارهای امریکا بر موسسات مالی و افزایش همکاری‌های چندجانبه از موضوعات مهم مورد بحث خواهد بود.

از سوی دیگر آغاز پروژه «یک کمربند یک جاده» روابط بازرگانی میان این کشورها را تسهیل می‌کند و عملی شدن این پروژه بزرگ برای تمامی کشورهای منطقه مهم است و فرصت‌های بی‌شماری را برای ایجاد یک منطقه تجارت آزاد فراهم می‌آورد.

دویچه‌وله نیز در گزارشی با اشاره به روابط دوستانه میان دو کشور، چین را بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران می‌خواند.

در این گزارش آمده است، آغاز «پروژه یک کمربند یک جاده» و جذب سرمایه‌گذار برای فراهم آوردن زیرساخت‌ها، نقش مهمی در توسعه روابط اقتصادی دو کشور دارد.

ایران یکی از مهم‌ترین مراکز واسطه برای حمل‌ونقل کالا و تجارت میان دو منطقه آسیا و اروپاست. این کشور در منطقه‌‌ای واقع شده که می‌تواند شرایط دسترسی ناوگان دریایی برای بسیاری از کشورها را فراهم آورد. ساخت راه‌آهن سریع‌السیر در آسیای مرکزی موانع بی‌شماری را برای تجارت میان کشورهای منطقه از بین می‌برد.

از سوی دیگر، با بازگشت تحریم‌‌های امریکا علیه ایران، این کشور می‌تواند پرداخت‌های خود به چین را از طریق یوان انجام دهد.

هم‌زمانی خروج امریکا از برجام و برگزاری این اجلاس می‌تواند فرصتی فراهم آورد که تهران و پکن روابط اقتصادی خود را بیش از گذشته توسعه دهند.

دویچه‌وله در بخش دیگری از گزارش خود نوشته است که تهران هیچ‌ گزینه‌ای جز تمرکز بر روابط اقتصادی‌اش با کشورهایی چون چین و روسیه ندارد.

هر سه کشور به یک اندازه زیر ذره‌بین امریکا هستند و سیاست‌های سخت‌گیرانه ایالات متحده در قبال آنها قطعا به قوی‌تر شدن روابط اقتصادی هر سه کشور می‌انجامد.

فشار تحریم‌های امریکا بر ایران، موجب خواهد شد ایرانی‌ها بیش از گذشته به چین، سایر کشورهای آسیایی و روسیه برای جبران ضرر ناشی از تحریم‌ها روی بیاورند.

هفته گذشته زمانی که کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد به دلیل تحریم‌های امریکا قادر به ادامه فعالیت در ایران نیست، شرکت ملی نفت چین تمایل خود برای توسعه پروژه میدان نفت و گازی پارس جنوبی را ابراز کرد.

با وجود این، برخی تحلیل‌گران بر این باورند که چین یک بازیگر محتاط است و بیش از حد به ایران نزدیک نخواهد شد. چین به‌هیچ‌وجه دوست ندارد رابطه اقتصادی و سیاسی خود با ایالات متحده را به دلیل روابط اقتصادی بیشتر با ایران به خطر بیندازد.