الهام میرمحمدی 
مروری بر ریشه‌های بحران ارزی در آرژانتین
چگونه آرژانتین در دام بحران ارزی افتاد؟
با افزایش نرخ بهره بانکی در آمریکا سرمایه‌گذاران خارجی پول‌های خود را از بازارهای در حال ظهور بیرون آوردند تا برای منفعتِ بیشتر از افزایش نرخ فدرال‌رزرو دلار بخرند. آرژانتین نیز از این قاعده مستثنی نبوده و این مساله موجب شده پول ملی این کشور در سال جاری بیش از یک‌سوم از ارزش خود را از دست بدهد.
به جز نرخ بهره و نرخ تورم، نرخ ارز نیز یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده سلامت اقتصادی یک کشور است. بحران ارزی یا سقوط ارز ملی یک کشور نوعی بحران مالی است که بر کل اقتصاد آن کشور تاثیرگذار است. از آنجا که نرخ ارز نقش مهمی در سطح تجارت کشورها دارد، برای کشورهایی که اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد دارند، شاخصی بسیار مهم تلقی می‌شود. از این رو، نرخ ارز همواره مورد توجه کارشناسان اقتصادی و تحلیل‌گران است و دولت‌ها معمولا سیاست‌ها و اقدامات مختلفی را برای کنترل و دستکاری آن اتخاذ می‌کنند.
به گزارش تجارت‌نیوز، وقوع بحران ارزی دلایل مختلفی دارد. گمانه‌زنی‌های عجولانه سرمایه‌گذاران و معامله‌گران، سیاست‌‌گذاری‌های آهسته بانک مرکزی، رویدادهای مهم نظیر ترور رهبر کشورها، جنگ، اعمال تحریم علیه یک کشور، وابستگی بیش از حد به سرمایه‌گذاری خارجی، افزایش بدهی‌های خارجی و نگرانی و واکنش بازار به هر یک از این عوامل می‌تواند موجب وقوع بحران ارزی در یک کشور شود.
پیش‌تر در گزارش‌هایی به بررسی دلایل وقوع بحران ارزی در کشورهای ونزوئلا و ترکیه پرداخته‌ایم. در این مطلب ریشه‌های این بحران اقتصادی را در آرژانتین مورد بررسی قرار می‌دهیم.
از ژوئن سال گذشته ارزش پزو -پول ملی آرژانتین- روندی کاهش به خود گرفته و هزینه‌ها به طرز قابل توجهی در این کشور افزایش یافته است. نرخ تورم در این کشور در حال حاضر 29.50 درصد است.
عوامل مختلفی در سقوط ارزش پزوی آرژانتین موثر بوده‌اند. وقوع خشکسالی در این کشور که طی 50 سال گذشته بی‌سابقه بوده، آرژانتین را در برداشت محصولات کشاورزی نظیر ذرت و سویا، که هر دو از محصولات صادراتی مهم هستند، با مشکلات بسیاری مواجه کرده است.
از سوی دیگر دلارِ قوی‌تر و بالاتر رفتن هزینه‌های دریافت وام، مشکلات بسیاری برای اقتصادهای نوظهور به همراه داشته است. بازارهای نوظهور سال جاری میلادی را با منفعت بردن از اقتصاد سالم جهانی و افزایش بهای اقلام همراه با نرخ تورم مهارشدنی و ارزش پایین دلار آغاز کردند. در ابتدای سال پیش‌بینی‌ها حاکی از آن بود که موجی از اقدامات بانک‌های مرکزی در اقتصادهای نوظهور در جهت کاهش نرخ بهره با ایجاد رقابت در میان ارزهای این کشورها همراه شود. تمامی کشورهای در حال توسعه مسیر سیاست کاهش نرخ بهره را در پیش گرفتند.
با افزایش نرخ بهره بانکی در آمریکا اما سرمایه‌گذاران خارجی پول‌های خود را از بازارهای در حال ظهور بیرون کشیدند تا برای سود کردن از افزایش نرخ فدرال‌رزرو دلار بخرند. در این میان با سقوط ارزش پزو، آرژانتینی‌های مضطرب هم پزوهای خود را به دلار تبدیل می‌کنند.
اگر برنامه‌های رئیس‌جمهور وقت آرژانتین به درستی و با سرعت لازم انجام می‌شد، اقتصاد این کشور اکنون نسبت به عوامل خارجی نظیر افزایش نرخ بهره در آمریکا آسیب‌پذیری کمتری داشت.
کسری حساب جاری در سال جاری موجب شده پزو بیش از یک‌سوم از ارزش خود را از دست بدهد. در ماه می بانک مرکزی این کشور با هدف نجات پزو نرخ بهره را به 40 درصد افزایش داد. این راهکار اما تاثیر چندانی نداشت و در ماه جولای ارزش پزو باز هم کاهش یافت.
بسیاری بر این باورند که مائوریسیو ماکری، رئیس‌جمهور وقت که دولتش از دسامبر 2015 آغاز به کار کرد، سیاست‌های بازارمحور را در دستور کار قرار داده و ناچار است با تبعات سیاست‌های پوپولیستی دولت‌های قبلی در این کشور مقابله کند. واقعیت این است که نرخ بالای بیکاری، تورم، عدم دسترسی به بازارهای اعتباری جهان و کسری بودجه همگی از عملکرد بد دولت‌های قبلی ناشی می‌شود.
اگرچه دولت او در دو سال اخیر موفق شده برخی مشکلات اقتصادی این کشور را تا حدی مرتفع کند اما اشتباهاتی هم در تصمیمات دولت وجود داشته که به بحران اخیر دامن زده است. منتقدان او بر این باورند که اگر برنامه‌های رئیس‌جمهور آرژانتین به درستی و با سرعت لازم انجام می‌شد، اقتصاد این کشور اکنون نسبت به عوامل خارجی نظیر افزایش نرخ بهره در آمریکا آسیب‌پذیری کمتری داشت.
دولت آرژانتین در ماه می از صندوق بین‌المللی پول درخواست کمک کرد. این نهاد نیز در اوایل ماه جولای موافقت خود با پرداخت وام را اعلام کرد. پیش‌تر یونان رکورد دریافت بالاترین میزان وام از صندوق بین‌المللی پول را شکسته بود. حالا اما سنگین‌ترین وام تاریخ -مبلغ 50 میلیارد دلار- به آرژانتین داده می‌شود. اما این کشور باید در ازای دریافت این وام خواسته‌های صندوق را اجرا کند که از مهم‌ترین آنها اصلاح ساختار بانک مرکزی است.
آخرین بار زمانی که صندوق بین‌المللی پول برای حل بحران ارزی در آرژانتین مداخله کرده بود، منجر به فروپاشی اقتصادی سال ۲۰۰۱ در این کشور شد.
نرخ سود این وام بسته به میزان استفاده آرژانتین 1.96 تا 4.96 درصد خواهد بود که برای اقتصاد آسیب‌دیده آرژانتین زیاد است. آرژانتین باید در دوره‌ای سه ساله و در هشت قسط این وام را بازپرداخت کند.
از سوی دیگر دولت باید در ازای دریافت وام، اقدامات ریاضتی را در پیش بگیرد. به عنوان مثال، کاهش کسری بودجه که به 3.9 درصد تولید ناخالص داخلی در سال 2017 رسید با در سال 2019 به 1.3 درصد و در سال 2020 به صفر برسد. صرفه‌جویی‌هایی از این دست عمدتا از به تعویق انداختن پروژه‌های زیربنایی، کاهش یارانه‌ها و کاهش دستمزدها حاصل می‌شود. به عنوان مثال، گزارش‌ها حاکی از آن است که با کاهش یارانه‌های دولتی در سال‌های اخیر، صورتحساب قبض برق شهروندان از 700 پزو به چهار هزار پزو افزایش یافته است.
دریافت وام از صندوق بین‌المللی پول مخالفان بسیاری دارد. پیش‌تر نیز این نهاد بین‌المللی برای حل بحران ارزی در آرژانتین مداخله کرده بود که منجر به فروپاشی اقتصادی سال 2001 شد. بسیاری از آرژانتینی‌ها این نهاد را مسئول این فروپاشی می‌دانند.
با این حال، بانک مرکزی آرژانتین ماه گذشته اولین بسته از وام 50 میلیارد دلاری تخصیص‌یافته به ارزش 15 میلیارد دلار را با هدف بازگشت ثبات و کمک به اقتصاد شکننده این کشور دریافت کرد.
*منابع: اینوستوپدیا، اکونومیست، فوربس
نظرات