هشدار رکود اقتصادی عصر ترامپ
«جنت یلن» در سخنرانی آخر خود ضمن انتقاد از حمله ترامپ به فدرال رزرو، سیگنال غیرمستقیمی با محتوای وقوع رکود در آمریکا مخابره کرد. یلن چالش بزرگی را پیش‌بینی کرد که عبور موفق از آن نیازمند سیاست‌گذاران پولی با مهارت بالا و چاشنی شانس است.
نگرانی‌های موجود در فضای بازارها با گزارش وزارت خزانه‌داری تشدید شد. براساس این گزارش، کسری بودجه آمریکا در سال مالی با ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ به سقف ۶ سال اخیر خود رسیده است.
به گزارش تجارت‌نیوز، کسری بودجه ۷۷۹ میلیارد دلاری برابر با ۹/ ۳ درصد از تولید ناخالص داخلی ایالات‌متحده است که در مقایسه با میانگین ۴۰ سال اخیر ۷/ ۰ درصد بیشتر است.
قانون کاهش نرخ مالیات‌ها و افزایش سقف هزینه دولت فدرال زمینه‌ساز افزایش کسری بودجه محسوب می‌شوند. این روند در شرایطی رخ داد که فرصت جبران کسری‌های ناشی از بحران دهه قبل فراهم بود، اما ترامپ برخلاف روسای جمهوری پیشین آمریکا این فرصت را برای افزایش رونق نادیده گرفته و در جهتی معکوس با سیاست انقباضی فدرال رزرو پیش می‌رود.
کسری بودجه آمریکا ظرف دوره مالی یک‌ساله ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ به سقف ۶ سال اخیر صعود کرد. حجم کسری بودجه ۱۱۳ میلیارد دلار نسبت به سال قبل از آن افزایش داشته و به رقم ۷۷۹ میلیارد دلاری رسیده است.
نسبت این کسری نسبت به تولید ناخالص داخلی ایالات‌متحده تا پایان سال‌مالی منتهی به ۳۰ سپتامبر (۸ مهرماه) ۹/ ۳ درصد برآورد می‌شود که نسبت به سهم ۵/ ۳ درصدی سال گذشته افزایش قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. کسری بودجه دولت ترامپ در مقایسه با میانگین این نسبت به تولید ناخالص داخلی ظرف ۴۰ سال اخیر نیز رشد شدید داشته است. میانگین ۴۰ ساله از سهم ۲/ ۳ درصدی حکایت دارد.
انتقاد یلن از حمله ترامپ به فدرال رزرو
«جنت یلن»، رئیس سابق فدرال رزرو آمریکا دوشنبه‌شب نسبت به انتقاد تند دونالد ترامپ از سیاست مدنظر نهاد پولی واکنش نشان داد. یلن مداخله ترامپ را با اثرگذاری معکوس همراه می‌داند و این اقدام را منجر به تحریک بیش از اندازه نگرانی سرمایه‌گذاران در رابطه با کنترل موثر روند تورم از سوی فدرال رزرو عنوان کرد.
یلن پس از معرفی رسمی جایگزین خود از سمت خود در هیات‌مدیره این نهاد استعفا داده بود. با این حال درخصوص خطر سیاست‌زدگی فدرال‌رزرو با هدایت «جرومی پاول» تاکید داشت که انتقاد ترامپ بر تصمیم‌گیری سیاست‌گذاران اثر نخواهد گذاشت. یلن در ادامه گفت: «انتقاد ترامپ خلاف قانون نیست، اما در عین حال عاری از خرد است».
نگرانی دیگر رئیس سابق فدرال رزرو، رونق فراتر از حد واقعی اقتصاد آمریکا بود؛ «در شرایطی که نرخ بیکاری ۷/ ۳ درصدی از رکورد ۴۹ ساله خود در ماه‌های آتی فراتر خواهد رفت و هر ماه حدود ۱۵۰ هزار فرصت شغلی ایجاد می‌شود، فشار بر سطح قیمت‌ها نیز جزئی از همین روند خواهد بود. سیاستی که فدرال رزرو اتخاذ کرده در راستای تعدیل رشد اقتصادی همزمان با حفظ نرخ تورم نزدیک به هدف ۲ درصدی است». جنت یلن نگرانی خود درخصوص آینده را با هشدار نسبت به روند بلندمدت تورم و چالش وقوع رکود اقتصادی اعلام کرد: «ما باید نسبت به اوج گرفتن نرخ تورم در بلندمدت نگران باشیم».
«فدرال رزرو با چالش فریبنده‌ای در آینده مواجه خواهد شد» که عبور موفق از آن نیازمند «شانس و مهارت زیاد» است. آخرین بخش سخنرانی یلن درباره روند منحنی بازدهی اوراق بود. کاهش فاصله نرخ بازدهی اوراق بلندمدت و کوتاه‌مدت که منجر به خطی شدن و در ادامه ثبت وضعیت منحنی معکوس خواهد شد، یکی از نگرانی‌های شایع در فضای بازارهای آمریکا به‌شمار می‌رود.
رئیس سابق فدرال رزرو در این خصوص گفت: «اگر در هیات‌مدیره (فدرال رزرو) نشسته بودم احتمالا درخصوص پرسش از لزوم توقف افزایش نرخ بهره به‌دلیل روند منحنی بازدهی پاسخ می‌دادم: این‌بار شرایط نسبت به گذشته متفاوت است».
انبساط مالی در دوره انقباض پولی
در شرایطی که فدرال رزرو دوره انبساط پولی در دوران بحران مالی دهه گذشته را به‌واسطه رشد نرخ بهره و تعدیل ترازنامه اوراق پایان داده است؛ اما سیاست‌های اقتصادی کاخ سفید روند دیگری را دنبال می‌کند که افزایش کسری بودجه دولتی را موجب می‌شود. حجیم شدن کسری بودجه در دوره ترامپ با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد آمریکا نگران‌کننده خواهد بود؛ چراکه روال طبیعی در دوره پسابحران حرکت به‌سوی کاهش کسری بودجه دولت است. سیکل‌های اقتصادی در ایالات‌متحده نشان می‌دهد که رشد کسری بودجه در دوران رکود با کاهش آن در دوران رونق پسابحران جبران شده است.
با این حال، ترامپ با تصویب قانون کاهش نرخ مالیات‌ها و افزایش سقف هزینه دولت فدرال سیاست‌های مالی انبساطی را بدون آنکه بخواهد تلاشی در راستای پوشش افزایش حجم کسری دوره بحران انجام دهد، در دستور کار قرار داده است.
مشکل این نوع سیاست‌گذاری، کاهش قدرت مانور در صورت بروز رکود خواهد بود. در صورت وقوع دوره رکود، توان اجرای بسته‌های محرک در راستای خروج از بحران به حداقل می‌رسد. فرصتی که با رکورد ۵۰ ساله نرخ بیکاری و رونق اقتصادی برای پوشش کسری بودجه فراهم شده است، با روند افزایشی برای این کسری دنبال می‌شود.
فرصت‌سوزی ترامپ
با توجه روند درآمدزایی هزینه و تراز بودجه دولت فدرال در آخرین دفعاتی که نرخ بیکاری به پایین سطح ۴ درصدی رسیده بود، تفاوت قابل‌توجهی در دوره ترامپ به چشم می‌خورد. در دوره ریاست‌جمهوری بیل کلینتون؛ زمانی‌که نرخ بیکاری به زیر ۴ درصد رسید، بودجه سالانه آمریکا مازاد ۳/ ۲ درصدی نسبت به تولید ناخالص داخلی داشت و درآمد دولت نسبت به سال پیش از آن ۱۱ درصد رشد را تجربه کرده بود.
در سال ۱۹۶۹ میلادی نیز نرخ بیکاری ۷/ ۳ درصدی با مازاد بودجه ۳/ ۰ درصد نسبت به تولید ناخالص داخلی و رشد درآمدزایی ۲۲ درصدی دولت همراه بود. اما دوره ترامپ کاملا سمت‌و‌سوی دیگری را دنبال می‌کند. نه تنها کاهش هزینه‌ها جزو اهداف کاخ سفید نیست، بلکه درآمد دولت نسبت به تولید ناخالص داخلی نیز روند نزولی را تجربه کرده است. وال‌استریت در طول سال ۲۰۱۸ میلادی ۳ نوبت اصلاح را تجربه کرده است. دوشنبه سیاه فوریه که با ریزش ۱۰ درصدی شاخص S&P۵۰۰ همراه شد، اولین نوبت محسوب می‌شود.
دومین نوبت در فاصله یک‌ماهه رخ داد؛ اما افت کمتری نسبت به فوریه داشت. هفته گذشته نیز سومین ریزش شاخص‌ها رخ داد که تنها چند روز پس از ثبت رکورد تاریخی وال‌استریت به ثبت رسید. تفاوت سومین نوبت کاهشی با دو مورد دیگر، نزول شاخص از میانگین متحرک ۲۰۰ روزه است. این میانگین که معیار معتبری برای رصد وضعیت کلی اصلاح بازار سهام محسوب می‌شود، هفته گذشته از اصلاح شاخص S&P۵۰۰ حکایت داشت که آخرین بار در ماه آگوست سال ۲۰۱۵ میلادی رخ داده بود.
سقوط شاخص پس از ۳ سال به زیر سطح میانگین متحرک ۲۰۰روزه با موارد مشابه در تاریخچه وال‌استریت نیز تفاوت‌هایی داشت. روند اصلاح‌های بازار سهام ظرف چند دهه گذشته در بازه زمانی بلندمدت نشان می‌دهد اصلاح آخر از منطق سابق تبعیت نمی‌کند. نوسانات شدیدی که در فاصله ۳ نوبت ریزش اخیر رخ داد، منجر به افزایش زمان لازم برای کف‌سازی و بازگشت بازار به روال معمول خواهد شد.
شاخص‌های سهام دیروز بخشی از افت دوشنبه خود را جبران کردند؛ اما شاخص دلار تا ساعت ۵ بعدازظهر همچنان پایین‌تر از سطح ۹۵ واحدی سیر می‌کرد. همزمان با عدم پیشروی دلار، اونس طلا نسبت به قیمت ۱۲۲۶ دلاری آغاز معاملات تا عصر دیروز به ۱۲۳۰ دلار صعود کرد.
منبع: روزنامه دنیای اقتصاد
نظرات