آینده رابطه ایران و هند چه خواهد شد؟

«تمدن‌های هند و ایران همواره با هم در ارتباط بوده‌اند. ما تلاش می‌کنیم که ارتباطات بین ایران و هند را تقویت می‌کنیم». نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند چند روز بعد از پیروزی در انتخابات این کشور چنین در توئیتر خود نوشت. هم‌زمان نشریات هندی به نقل از منابع آگاه در دولت این کشور خبر دادند که هند واردات نفت ایران را از سر می‌گیرد.

به گزارش تجارت‌نیوز ، روابط اقتصادی ایران و هند طی یک ماه اخیر با رفت‌وآمدهای متعددی همراه بوده است. حدود دو هفته پیش محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران به هند سفر و با مقامات این کشور مذاکره کرده بود. پیش از آن نیز، گدام دارمندرا، سفیر جدید هند در تهران با حضور در اتاق بازرگانی ایران از رایزنی با مقامات یک بانک جدید و استفاده از خدمات آن در توسعه روابط تجاری با ایران خبر داده بود.

ادامه صادرات نفت ایران به هند

«دولت مودی قصد دارد مذاکرات با ایران را برای بررسی راه‌های آغاز دوباره واردات نفت از ایران بررسی کند. دولت هند در صدد واردات محدود نفت از ایران با توجه به تحریم‌های آمریکا است. به احتمال زیاد از بانک پاسارگاد که چندی پیش دولت هند مجوز افتتاح شعبه‌ای از آن در شهر بمبئی را صادر کرد برای انجام معاملات نفتی استفاده خواهد شد». نشریه پرینت هند روز گذشته چنین به نقل از منابع آگاه در دولت هند گزارش داد. بر این اساس مقاماتی که نخواسته‌اند نام آنها فاش شود، اعلام کرده‌اند: «مذاکرات میان ایران و هند از مدتی پیش آغاز شده بود، اما گفت‌و‌گو‌ها به‌دلیل انتخابات سراسری هند متوقف شد. اکنون مذاکره با ایران از جمله اولویت‌های دولت هند است. ادامه واردات نفت از ایران هرچند محدود یک پیام به تهران در خصوص موضع و دیپلماسی خارجی هند است».

پیگیری‌های «ایران» از منابع آگاه دولتی در داخل کشور نیز نشان می‌دهد که روابط اقتصادی ایران و هند با وجود تحریم‌ها در سطح تعریف شده‌ای ادامه دارد.

هند جزو کشورهایی بود که آمریکا به آنها معافیت ۶ ماهه برای خرید روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت از ایران داد. اما یک ماه پیش ترامپ این معافیت‌های نفتی را لغو کرد. آمارها نشان می‌دهد که واردات کل نفت هند از ایران از ژانویه تا آوریل ۲۰۱۹ با ۴۵ درصد کاهش در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به ۳۰۴ هزار و ۵۰۰ بشکه نفت خام در روز رسید. این واردات در سال قبل ۵۵۲ هزار بشکه نفت خام در روز بوده است.

از زمانی که تحریم‌های ایران شدت گرفت، خبرگزاری‌های بین‌المللی مختلفی درباره تاثیرات منفی تحریم ایران بر اقتصاد هند گزارش دادند. حدود یک ماه پیش، مدهو ناینان، سردبیر سایت «پتروواچ» به خبرگزاری فرانسه گفت: «هیچ‌کس در ارتباط با بازار نفت، به هند صدقه‌ای نخواهد داد. حتی عربستان سعودی نیز برنامه‌ای برای جایگزین کردن کمبود ناشی از حذف نفت ایران از بازارهای جهانی عرضه نکرده است».

بر اساس گزارش خبرگزاری فرانسه، هند سومین اقتصاد بزرگ آسیا به شمار می‌رود اما ۸۰ درصد نیازهای هند به نفت خام از طریق واردات تامین می‌شود. اگرچه مهم‌ترین کشور تامین کننده نفت هند، عربستان سعودی است اما هند طی چند دهه، بخش قابل ملاحظه‌ای از نیازهای نفتی خود را از طریق معاملات نفتی با ایران تامین کرده است. به همین خاطر با تحریم‌های ایران، افزایش تورم و اختلال در تامین انرژی عمده‌ترین تبعات منفی در اقتصاد هند است.

یک سرمایه‌گذاری نفتی

افزون بر این، در لیست همکاری‌های فی مابین، توسعه میدان گازی فرزاد B توسط شرکت هندی در اولویت وزارت نفت برای انعقاد قرارداد، قرار دارد که البته نیاز به توافق طرفین است.

وزیر نفت ایران، روز گذشته طی گفت‌و‌گو با خبرنگار خانه ملت، درباره آخرین وضعیت قرارداد با شرکت هندی برای توسعه میدان گازی فرزاد B، بیان کرد: طرحی را برای تامین مالی توسعه میدان گازی فرزاد B آماده و قرارداد و دیگر مسائل مرتبط به آن در حال تنظیم است.

زنگنه اضافه کرد: اگرچه هنوز هندی‌ها برای توسعه میدان گازی فرزاد B جلو نیامده‌اند، اما قصد ما این است که آخرین مذاکرات نیز با آنها انجام شود البته اگر همچنان اعلام آمادگی نکردند، کار را با یک شرکت ایرانی پیش خواهیم برد، هرچند اگر شرکت هندی جلو بیاید و اعلام آمادگی کند، آنها در اولویت وزارت نفت برای تکمیل این میدان گازی خواهند بود.

روابط تجاری ایران و هند

اما ابراهیم جمیلی، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و هند می‌گوید: «ایران و هند از قدیم روابط دیرینه‌ای دارند. خوشبختانه در محصولات صادراتی هم نه رقیب، بلکه مکمل هستند. همین مساله باعث شده است که روابط تجاری ما به خوبی پیش‌ برود. کالاهایی که ما از هند وارد می‌کنیم در داخل کشور تولید نمی‌شود و از طرف دیگر، کالایی که به هند صادر می‌کنیم در کشور آنها تولید نمی‌شود».

جمیلی ادامه می‌دهد: «روابط فرهنگی و تاریخی ما هم به افزایش همکاری‌ها کمک می‌کند. ما مدت زیادی همکاری‌های دانشگاهی داشتیم والان هم در بحث‌های دارویی و کشاورزی همکار‌ی‌هایمان رو به افزایش است. با توجه به روی کار آمدن دولت جدید در هند، فکر می‌کنم که طی سال‌های آینده روابط ما گسترش زیادی پیدا کند. سفیر جدیدی هم که به تهران آمده، برای گسترش این روابط بسیار تلاش می‌کند».

بر اساس جدیدترین برآورد اتاق بازرگانی تهران، در فروردین ماه ۹۸ چین، عراق، جمهوری کره، امارات متحده عربی و هند اصلی‌ترین مقصد برای صادرات کالاهای ایرانی بوده‌اند. اصلی‌ترین مبادی واردات کالا به ایران نیز چین، ترکیه، امارات متحده عربی و هند بوده‌اند.

همچنین بر اساس آمارهای گمرک، در سال 97 ایران 2 میلیارد و 42 میلیون دلار صادرات غیرنفتی به هند داشته است. سال گذشته، هند چهارمین صادرکننده عمده به ایران بوده و جمعا 2 میلیارد و 529 میلیون دلار به ایران صادرات داشته است.

پویایی چابهار در دوران تحریم

سه روز پیش نیز سومین مسیر دریایی ایران و هند از بندر کاندلا به قشم، با ورود کشتی تجاری «نشاط» به جزیره قشم رسماً افتتاح شد. این کشتی تجاری نشاط با ۱۷۴ متر طول، ۱۳ هزار تُن کالای تجاری از هند به قشم حمل کرد.

از اساس، همکاری‌های بندری و حمل‌ونقل دریایی میان ایران و هند از سال 1395 در دستور کار دو طرف قرار گرفت. موافقتنامه ترانزیتی چابهار برای دسترسی هند به افغانستان و آسیای میانه و همچنین دسترسی این کشورها از راه کریدوری امن و به‌صرفه به آب‌های آزاد، خرداد ۹۵ بین رؤسای جمهوری ایران و افغانستان و همچنین نخست‌وزیر هندوستان امضا شد. بر اساس موافقتنامه‌ ایران و هند که در سفر بهمن‌ماه 1396 حسن روحانی به دهلی نو نهایی شد، هندی‌ها متعهد شدند در سه مرحله در بندر و پس‌کرانه‌های چابهار به ارزش بیش از یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کنند.

ابراهیم جمیلی، رئیس اتاق ایران و هند درباره وضعیت فعلی چابهار می‌گوید: «در حال حاضر فعالیت اجرایی چابهار را هندی‌ها گرفته‌اند و فعالیت‌هایشان سال به سال بهتر می‌شود. این بندر از معافیت تحریم‌ها برخوردار است و در آینده نقش بسیار مهمی چه در واردات و چه در صادرات خواهد داشت».

جمیلی ادامه می‌دهد: «در شرایطی که شرکت‌ها کمتر حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران هستند، سرمایه‌گذاری در چابهار رو به افزایش است. این منطقه قطعا می‌تواند نقش بسیار مهمی بین ایران و آسیای مرکزی بازی کند و یکی از کریدورهای مهم شمال و جنوب باشد».

هند در راهبردهای دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه از جایگاه بالایی برخوردار بوده و همکاری‌های دو جانبه دو کشور بعد از ورود دهلی به صنعت دریایی ایران در توسعه بندر، تعامل دو کشور را به فراتر از روزهای تحریم و همکاری راهبردی بلند مدت هدایت کرده است.

منبع: روزنامه ایران