رابطه ایران و آمریکا در سال ۲۰۲۰ چگونه خواهد بود؟

2019 سالی پرتنش میان آمریکا و ایران بود. مقابله‌جویی‌ها میان دو کشور تا جایی پیش رفت که هر دو کشور دست به تهدید نظامی هم زدند.

به گزارش تجارت‌نیوز به نقل از اکونومیست ، در ماه ژوئن پهباد آمریکایی که بر فراز تنگه هرمز پرواز می‌کرد، از سوی نیروهای ایرانی هدف قرار گرفت. به‌گفته مقامات ایرانی، این پهباد پس از ورود به فضای ایران سرنگون شده است.

چندی بعد دونالد ترامپ اعلام کرد که یک پهباد ایرانی، توسط نیروهای آمریکایی در تنگه هرمز سرنگون شده است.

چند ماه بعد در سپتامبر، پس از حمله حوثی‌های یمن به تاسیسات نفتی عربستان، ناآرامی‌ها در خاورمیانه تشدید شد. بسیاری از رسانه‌ها مدعی شدند که ایران عامل اصلی حملات به پالایشگاه و تاسیسات نفتی آرامکو، غول نفتی عربستان بوده است.

انفجار پالایشگاه آرامکو بازار نفت را تحت تاثیر قرار داد و 5.7 میلیون بشکه از تولید روزانه این کشور کاسته شد.

نویسنده اکونومیست مدعی شده است که در چنین شرایطی خطر وقوع درگیری همه‌جانبه بیش از هر زمان دیگری بر سال 2020 سایه افکنده است.

این اتفاقات از تصمیم ترامپ در سال 2018 برای خروج از توافق هسته موسوم به برجام نشات می‌گیرد؛ توافقی که در دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما با ایران و دیگر قدرت‌های جهان امضا شد.

با امضای برجام، ایران متعهد شد تا به‌ازای برداشته شدن تحریم‌های پیشین، فعالیت‌های هسته‌اش را کاهش دهد.

دونالد ترامپ اما در ماه می با خروج یکجانبه از برجام اعلام کرد، به دنبال توافق‌نامه جدیدی با ایران است؛ توافق‌نامه‌ای که بر اساس آن برنامه موشکی ایران و همچنین مداخله و نفوذ این کشور در خاورمیانه محدود شود.

تیم ترامپ به‌دنبال اعمال «فشار حداکثری» بر ایران است تا بتواند با بازگرداندن تحریم‌ها ایران را به میز مذاکره برگرداند. این سیاست‌ها اما تاکنون صرفا به تقویت نیروی تندروها در ایران منجر شده و بی‌اعتمادی آنها را نسبت به ایالات متحده آمریکا دوچندان کرده است.

مقامات آمریکایی مدعی شده‌اند که ایران در سال 2020 به نقطه پایانی خواهد رسید. ترامپ به‌تازگی گفته است، ایرانی‌ها ورشکسته شده‌‌اند. درحالی‌که مقامات ایرانی به‌سادگی می‌توانند این مساله را رفع کنند. او همچنین ادعا کرده که موفق شده با تهدید مشتریان نفتی ایران، صادرات نفت این کشور را به صفر نزدیک کند.

نویسنده اکونومیست در ادامه با اشاره به ناآرامی‌های اخیر در ایران می‌نویسد: مشکلات اقتصادی اگرچه اعتراض برخی را در داخل به‌دنبال داشته اما ایران ورشکسته نشده است.

برآوردهای تحلیلگران آمریکایی نشان می‌دهد که ایران تا دو سال آینده ذخایر ارزی خواهد داشت. برنامه اقتصاد مقاومتی ایران برای تحمل فشارهای خارجی به‌خوبی طراحی و تنظیم شده است. در عین حال، ایران پیش‌تر هم نشان داده که در خنثی کردن تحریم‌ها موفق بوده است.

بر اساس پیش‌بینی نویسنده گزارش اکونومیست، در سال 2020 ایران بخش‌های بیشتری از برنامه هسته‌ای خود را که تحت توافق هسته‌ای متوقف کرده بود، از سر خواهد گرفت. ایران همچنین سال آینده نفوذ خود را در خاورمیانه گسترش خواهد داد.

با توجه به کاهش تجارت ایران در یک سال اخیر، اگر تنگه هرمز، که یک‌پنجم نفت جهان از آن عبور می‌کند، به محل مبارزه تبدیل شود، ایران زیان چندانی نخواهد کرد. نویسنده مدعی شده که به‌دلیل حضور نیروهای نظامی ایران در یمن و عراق، این کشور می‌تواند متحدان آمریکا را در منطقه هدف قرار دهد. ایران به آمریکا نشان خواهد داد که آنها هم می‌توانند برای دشمنشان دردسر ایجاد کنند.

با این حال به‌عقیده نویسنده گزارش، هنوز اندکی امید باقی است. به‌نظر می‌رسد عربستان عرصه را برای میانجی‌گران در رابطه با ایران باز گذاشته است؛ تا جایی‌که برخی رسانه‌ها چندی پیش تحلیل کرده‌اند که سخنان بن‌سلمان نسبت به گذشته بی‌سابقه بوده و حاکی از تغییر جدی رویکرد او و ارسال پیام‌های آشتی‌جویانه به سمت ایران است.

ظاهرا عربستان از جنگ یمن خسته است. اگر توافقی میان دو کشور حاصل شود، این فاجعه انسانی پایان خواهد یافت.

در عین حال، رئیس‌جمهور آمریکا هم مشتاق مذاکره با رهبران ایران است. مقامات ایرانی اما این اشتیاق را جدی نگرفته و گفته‌‌اند، ترامپ به‌دنبال عکس یادگاری است. با نزدیک شدن انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا، ترامپ یبش از گذشته به چنین عکس و ژستی نیاز دارد. حسن روحانی هم گفته است، تنها در شرایطی که تحریم‌ها لغو شوند، مذاکره با آمریکا امکان‌پذیر است.

نویسنده در ادامه به دیدارهای کیم‌ جونگ‌ اون، رهبر کره شمالی و رئیس‌جمهور آمریکا اشاره می‌کند. پیش از دیدار آنها در سال 2018، لفاظی‌های آنها به اوج رسیده بود. دیدار آنها اما اگرچه به موفقیت بزرگی منجر نشد، اما به بهبود روابط دو کشور انجامید.

نویسنده ادعا می‌کند که چرخش مواضع رهبران آمریکا و ایران هم غیرممکن نیست. چنین فرآیندی می‌تواند یک بازی برد-برد باشد و با توجه به شروع مبارزات انتخاباتی در آمریکا، از مشکلات ترامپ در داخل بکاهد. رهبران دو کشور ممکن است به توافقی دست یابند که کاملا شبیه توافق قبلی است؛ اما این بار ترامپ آن را امضا کرده است.

با توجه به فشارهای اقتصادی، امضای چنین قراردادی به نفع ایران هم خواهد بود.

اما درحالی‌که تندروها در ایران به دشمنی با آمریکا معروف هستند و همکاران ترامپ در حزب جمهوری‌خواه هم بعید است از توافق امضاشده میان دو کشور حمایت کنند، بهبود روابط در سال 2020 چقدر امکان‌پذیر است؟

نویسنده در پایان نتیجه می‌گیرد که سازش‌ها و روابط بهبودیافته اگرچه ممکن است ریسک‌هایی برای هر دو طرف داشته باشد، اما عکس یادگاری ممکن است بهتر از وقوع درگیری نظامی باشد.

جدیدترین مطالب این نشریه انگلیسی را می‌توانید در سلسله گزارش‌های اکونومیست ملاحظه کنید.