برجام تا پایان هفته امضا می‌شود؟/اختلاف بر سر تضمین‌ها
مذاکرات وین پس از چند سال چانه زنی، گویا قرار است به زودی نتیجه‌اش مشخص شود. نتیجه‌ای که شاید به کام همه چندان شیرین نباشد.
به گزارش تجارت نیوز ، رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا وعده داده که در جلسه آتی شورای حکام پرونده پادمانی ایران را ببندد به شرطی که آژانس در گزارشی پایان اختلافاتش با تهران را اعلام کند.
پس از ۱۶ ماه پر تلاطم، زمزمه‌هایی از بابت خوش‌بینی نسبت به توافق هسته‌ای ایران به گوش می‌رسد.
واکنش دلگرم کننده ایران
بنا بر گزارش نیویورک‌تایمز، مقامات آمریکایی به این روزنامه گفته‌اند پاسخ ایران به [آنچه مقامات اروپایی] «متن نهایی» [می‌خوانند] و پیش از نیمه شب دوشنبه به اتحادیه اروپا ارسال شد، مخالفت عمده جدیدی را در راه این پیشنهاد ایجاد نمی‌کند. این در شرایطی است که برای اولین بار پس از چند ماه، مقامات اروپایی روز سه‌شنبه نسبت به احتمال احیای برجام ابراز خوش‌بینی فزاینده‌ای کردند و اظهار داشتند ممکن است این بار توافق میان ایران و ایالات متحده حاصل شود.
به نقل از اکو ایران ، مقامات آمریکایی به نیویورک‌تایمز گفتند که این واکنش پس از گفتگوهای داخلی سخت در داخل ایران، برای‌شان دلگرم کننده بود. از نظر آنها این پاسخ، پذیرش کامل این پیشنهاد نبود، اما هیچ اعتراض قابل توجه جدیدی نداشت. در عوض، ایران به دنبال توضیح بیشتر در مورد تضمین‌هایی است که ایالات متحده تحریم‌های اقتصادی را واقعا لغو خواهد کرد و این تضمین‌ها پس از ترک ریاست جمهوری بایدن معتبر خواهند بود.
نظر مجلس درباره برجام
ابوالفضل عمویی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این ابهام که آیا متن توافق احتمالی نیاز به تصویب در مجلس دارد؟ توضیح داده است: نکته کلیدی درباره اهداف مذاکرات این است که مردم ایران انتفاع اقتصادی داشته باشند. به این عنوان که موانع تجارت خارجی ایران رفع شود و محدودیت‌های غیرقانونی فروش نفت برداشته شود. همچنین ما به منابع فروش نفت برای تأمین نیاز مردم کشورمان دسترسی پیدا کنیم. تجار هم چنین روندی را در روند تجارت خارجی دنبال می کنند. این مسیر در مذاکرات دنبال شده و مطالبه هم است. نهایتا خروجی مذاکرات گزارش رفع تحریم‌ها خواهد بود که دولت باید به مجلس ارائه کند. این ملاک ما برای ارزیابی در مجلس است.
وی با بیان این‌که «متن توافق احتمالی نیاز به تصویب در مجلس ندارد اما گزارش دولت از رفع تحریم ها باید در مجلس بررسی شود» گفته است: متن برجام هم در دوره قبل به رأی گذاشته نشد. در واقع در مجلس نهم اجازه داده شد که برجام مورد اجرا قرار گیرد.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس همچنین یادآور شده است: در قانون اقدام راهبردی، اشاره ای نشده است که باید متن توافق مورد تصویب قرار گیرد، اما دولت باید گزارشی از رفع تحریم ها ارایه کند و پس از آن در صورت تأیید گزارش لغو تحریم‌ها، مجلس اجازه اقدامات متقابل توسط دولت را می‌دهد.
مرکز اختلاف
تیم مذاکره‌کننده ایران متذکر شده که در قلب پاسخ ایران، تمرکز بر گرفتن تضمین‌هایی است که تهران به دنبال آن است که در صورت خروج ایالات متحده از این توافق -همان طور که یک بار دیگر در دوره ترامپ اقدام به آن کرده- از شرکت‌های غربی سرمایه‌گذاری در ایران محافظت می‌شود.
مضاف بر این، ایران مکانیسم‌هایی را در چارچوب حل و فصل اختلاف ارائه کرده که ممکن است تهران را قادر سازد تا در صورت خروج مجدد واشنگتن از توافق، به سرعت برنامه هسته‌ای خود را بازسازی کند.
سید محمد مرندی، مشاور هیات مذاکره کننده ایران، روز سه شنبه در گفتگو با بنگاه خبرپراکنی بریتانیا (بی بی سی) گفت: «آنچه برای ایران مهم است این است که اگر ایالات متحده به طور ناگهانی دوباره از توافق خارج شود تضمین‌هایی در برابر این مسئله وجود داشته باشد و برای آنها هزینه داشته باشد».
توافق قریب الوقوعی در دسترس نیست
مقامات اروپایی از زمان ارسال پاسخ ایران در دوشنبه شب به این موضوع اشاره کرده اند که موضع ایران احتمالاً ایده سازش باشد، با این حال، آنها مدعی هستند که حل و فصل ماجرا به تهران بستگی دارد.
یک مقام بلندپایه اروپایی روز چهارشنبه به این موضوع اشاره کرد که تهران و واشنگتن می‌خواهند درباره محتوای پیش‌نویس اطمینان حاصل کنند. دو مقام غربی اشاره کردند که هیچ توافق قریب الوقوعی را پیش بینی نمی کنند، اگرچه در روزهای آینده احتمال آن باقی خواهد ماند.
سایه سنگین مرد غایب
اوایل روز دوشنبه، وزیر امور خارجه ایران از ایالات متحده خواسته بود تا برای حل سه موضوع باقی مانده انعطاف نشان دهد. خبرگزاری دولتی ایران، ایرنا، جزئیاتی را سه‌شنبه ارائه نکرد، اما متذکر شد اختلافات بر سر سه موضوع است که در دو مورد، آمریکا انعطاف‌پذیری کلامی خود را اعلام کرده، اما باید در متن گنجانده شود. موضوع سوم مربوط به تضمین تداوم برجام است که به واقع گرایی آمریکا بستگی دارد.
سایه بازگشت ترامپ به قدرت، که توافق سال ۲۰۱۵ را قبل از ترک آن بدترین توافق تاریخ نامید، در طول ۱۶ ماه مذاکره برای احیای برجام، سنگینی کرده است. امیدهای بایدن برای یک توافق بهتر، «طولانی‌تر و قوی‌تر»، همانطور که مقامات او در ابتدا ادعا کردند، از بین رفته است. این در حالی است که در این مدت برنامه اتمی ایران بسیار توسعه یافته و اکنون ادعا می‌شود فاصله اش تا گریز هسته ای تنها به چند هفته رسیده است. به همین دلیل است که بایدن می‌خواهد توافق قدیمی را احیا کند -حتی اگر از نگاه کاخ سفید ضعیف‌تر از قبل باشد.
بر اساس آخرین آمار عمومی، ایران ذخایری حدود ۳۸۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده دارد که بسیار فراتر از محدودیت‌های توافق ۲۰۱۵ است. بر اساس این توافق، تهران می‌توانست اورانیوم را با خلوص ۳٫۶۷ درصد غنی‌سازی کند، و ذخایر اورانیوم خود را تا ۳۰۰ کیلوگرم، تحت نظارت مداوم دوربین‌های نظارتی و بازرسان بین‌المللی، حفظ کند. اما اکنون، ایران اورانیوم را با خلوص ۶۰ درصد غنی می‌کند. هم‌زمان، ایران درگیر یک مناقشه جداگانه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شده و دوربین‌های نظارتی آژانس را خاموش و اجازه تعویض کارت‌های حافظه را نداده است. تهران کنار گذاشتن پرونده‌های مورد اختلاف با آژانس را پیش شرط هر گونه توافقی برای احیای برجام معرفی کرده است.
توافق تا پایان هفته؟
در همین شرایط، نگار مرتضوی، خبرنگار نیویورک تایمز که پی‌گیر مذاکرات هسته ای است در توئیتر نوشته: من از منابعی در وین می‌شنوم که توافق هسته‌ای در دسترس است و برخی فکر می‌کنند حتی ممکن است در اوایل این هفته امضا شود.
میخائیل اولیانوف، نماینده دولت روسیه در مذاکرات احیای برجام هم گفته: «به نظر مسئله تحقیقات آژانس حل‌وفصل شده و ایرانیان در پاسخ اخیر خود وارد این مبحث نشده‌اند. روسیه هم تضمین‌هایی دریافت کرده که علی‌رغم تحریم‌ها می‌تواند به همکاری هسته‌ای خود با ایران ادامه دهد و ما راضی هستیم. به احتمال زیاد این هفته یا هفته آینده نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران برگزار می‌شود».
رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا هم وعده داده که در جلسه آتی شورای حکام پرونده پادمانی ایران را ببندد به شرطی که آژانس در گزارشی پایان اختلافاتش با تهران را اعلام کند. پایگاه خبری العربی الجدید به نقل از منابع آگاه نزدیک به مذاکرات هسته‌ای خبر داد رابرت مالی فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران وعده داده که «واشنگتن آماده است که در جلسه آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی پرونده پادمانی را ببندد به شرطی که آژانس در گزارشی پایان اختلافاتش با ایران را اعلام کند».
نظرات