بحران گاز در کمین کشورهای جهان؟ / قیمت گاز سر به فلک می‌کشد؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، پنجشنبه گذشته اول سپتامبر، ترکیه برای چندمین بار متوالی در سال جاری میلادی، قیمت گاز را برای مصرف‌کننده‌های داخلی افزایش داد. وضعیت مشابهی نیز در اروپا و کشورهای آسیایی حاکم است.

قیمت گاز مایع (ال‌ان‌جی) در بازارهای آسیایی طی دو ماه گذشته دو برابر شد. به گونه‌ای که به ۶۴ دلار برای هر میلیون بی‌تی‌یو (یکی از واحدهای اندازه‌گیری انرژی، معادل ۲۶.۸ متر مکعب گاز) رسید. این رقم در اروپا در هفته جاری به بالای ۸۳ میلیون بی‌تی‌یو اوج گرفته است. برای مقایسه، قیمت گاز در اوایل سپتامبر سال گذشته حدود ۱۵ دلار و در ماه مشابه سال ۲۰۲۰ حدود ۳ دلار بود.

افزایش قیمت گاز

به نقل از بی‌بی‌سی ، روسیه اواخر تابستان سال گذشته نیز فروش گاز به اروپا را عمدا کاهش داد تا با افزایش قیمت گاز ، آنها را تحت فشار قرار دهد، اما این امر باعث اوج‌گیری قیمت گاز در همه بازارها، از جمله چین و هند که روابط نزدیکی با روسیه دارند، شد.

اکنون نیز چین، هند و دیگر کشورهای نزدیک به روسیه در بازارهای شرقی زیر بار قیمت‌های هنگفت گاز هستند. از طرفی روسیه نیز زیرساخت‌های لازم برای صادرات گاز بیشتر به این کشورها را ندارد و مجبور به کاهش چشمگیر تولید گاز خود شده است.

حالا دودی که روسیه از گاز بلند کرده، به چشم همه کشورها و بیشتر از آن به چشم خود روسیه می‌رود. زیرا هم، بازارهای اتحادیه اروپا و متحدین آنها در شرق مانند ژاپن را که سهمی بالای ۷۰ درصدی در خرید گاز روسیه دارند، از دست می‌دهد و هم با کاهش تولید گاز خود به خاطر نبود زیرساخت‌ها برای صادرات آن به بازارهای شرقی، مجبور به کاهش تولید میعانات گازی و دیگر گازهای سنگین می‌شود.

روسیه قبل از تحریم‌های غرب، روزانه بیش از یک میلیون بشکه میعانات گازی از میادین خود تولید می‌کرد. ارزش سالانه این تولیدات با قیمت‌های کنونی بازار، حدود ۳۶ میلیارد دلار است. مجموع درآمد صادرات گاز روسیه در سال گذشته میلادی ۶۲ میلیارد دلار بود. به عبارتی، افت تولید و صادرات میعانات گازی نیز برای روسیه هزینه هنگفتی دارد.

بازار گاز ترکیه

ترکیه به تحریم‌های غرب علیه روسیه ملحق نشده است و واردات گاز از روسیه را کماکان ادامه می‌دهد. نکته اینجاست که خود ترکیه نیز مانند اتحادیه اروپا سال گذشته بیش از ۴۰ درصد از گاز مصرفی خود را از روسیه وارد می‌کرد.

با وجود این، ترکیه در شش ماه ابتدایی امسال، نه تنها واردات گاز از روسیه را افزایش نداد، بلکه حتی ۱۱ درصد نیز کاهش داده است. ترکیه در ماه ژوئن نیز حجم خرید گاز خود از روسیه را بیش از یک سوم کم کرد. این کشور خرید گاز از ایران را نیز در نیمه ابتدایی امسال ۱۳ درصد کاهش داد.

در مقابل، این کشوور خرید گاز مایع آمریکا را ۲.۵ برابر کرده و تقریبا به اندازه یک سوم واردات گاز روسیه، خرید ال‌ان‌جی از ایالات متحده آمریکا به میزان ۴.۳ میلیارد متر مکعب داشته است. در نیمه ابتدایی امسال، تقریبا نیمی از واردات ال‌ان‌جی ترکیه از آمریکا تامین شد.

اما ترکیه به رغم ملحق نشدن به تحریم‌های غرب و حفظ روابط خوب با روسیه، از اوج‌گیری قیمت‌های جهانی گاز به شدت آسیب دید. دولت ترکیه روز گذشته قیمت گاز برای بخش خانگی را ۲۰ درصد و صنایع را ۵۰ درصد افزایش داد. این اقدام حدود یک درصد در رشد تورم تاثیر خواهد داشت. ترکیه از ابتدای امسال قیمت گاز برای بخش خانگی را ۱۷۴ درصد افزایش داد. این کشور قیمت گاز برای صنایع و نیروگاه‌های برق را نیز در مجموع ۳۸۰ درصد افزایش داد.

باخت روسیه به آمریکا

تولید گاز گازپروم که انحصار صادرات گاز طبیعی روسیه را در دست دارد، در نیمه ابتدایی امسال بیش از ۱۰ درصد، معادل ۲۷ میلیارد متر مکعب، کاهش یافت. انتظار می‌رود گازپزوم تا پایان سال جاری میلادی، حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیارد متر مکعب از تولید و صادرات گاز خود را از دست بدهد.

روسیه خارج از اتحادیه اروپا و به غیر از ترکیه، چند کشور حوزه بالتیک، ارمنستان و چین، تقریبا هیچ بازاری برای صادرات گاز طبیعی از طریق خطوط لوله ندارد. چین در نیمه ابتدایی امسال تنها شش میلیارد متر مکعب گاز طبیعی از روسیه خریداری کرده است که معادل ۵ درصد از کل صادرات گاز روسیه در دور مشابه سال گذشته است. ترکیه نیز خرید گاز از روسیه را کاهش داد و به ال‌ان‌جی آمریکا و دیگر کشورها روی آورد.

در نقطه مقابل، آمریکا صادرات ال‌ان‌جی در نیمه ابتدایی امسال را ۱۲ درصد افزایش داد و به ۵۸ میلیارد متر مکعب رساند که دو سوم آن راهی بازارهای اتحادیه اروپا شد. بدین ترتیب، در حالی که صادرات گاز روسیه با شدت و شتاب سقوط می‌کند، آمریکا به بزرگترین صادرکننده ال‌ان‌جی جهان تبدیل شده است.

قطر و دیگر کشورهای صادرکننده گاز، از جمله جمهوری آذربایجان، صادرات خود به اروپا را افزایش داده‌اند. به مدد آنها، ذخایر زیرزمینی گاز اتحادیه اروپا یک ماه قبل از پیش‌بینی‌ها تا سطح ۸۵ درصد پر و خطر وقوع بحران گاز در زمستان رفع شد.