وضعیت منابع آبی کشور هنوز بحرانی است

این هفته در بسیاری از شهرهای ایران باران و برف بارید و در نتیجه آن 22 میلیارد مترمکعب به حجم بارش‌های کشور افزوده شد. در مجموع حجم بارش‌های کشور به ۱۹۲.۴۹ میلیارد مترمکعب از اول مهر تا ۲۷ فروردین رسید.

به گزارش تجارت‌نیوز ، البته پراکندگی این بارش‌ها در کل کشور یکنواخت نبود و بیش‌ترین بارش نصیب مناطقی شد که با مشکلات کم آبی کمتری مواجه بودند.

از سوی دیگر برخلاف آنچه تصور می‌شود، مشکل کم آبی و خشکسالی دیرینه کشور هم با این بارش‌ها برطرف نشد.

ایران نه تنها با کمبود منابع آب زیرزمینی که حتی با کمبود 110 میلیارد متر مکعبی حجم ذخایر استراتژیک آب‌های زیرزمینی مواجه است که طی ده‌ها سال رخ داده.

این موضوع با ماه‌ها بارش مداوم هم حل نخواهد شد اما به هر حال بارش‌های اخیر وضعیت سدهای کشور را اندکی بهتر و عبور از تابستان را کمی آسان‌تر کرده است. با این حال تنها راه حل باقی مانده برای کشور ما سازگاری با کم آبی و مدیریت مصرف است.

نگاهی به آمار کاهش بارش‌ها از سال 90

آمارهای شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد که روند کاهشی بارش‌ها و منابع آب زیرزمینی کشور مربوط به دوره بلند مدت است و موضوع جدیدی نیست.

اما با نگاهی به آمار دهه 90 هم می‌توان بخوبی این جریان کاهشی را درک کرد. اگر یک دوره مشابه زمانی را بررسی کنیم، ارتفاع کل ریزش‌های جوی از اول مهر تا ۲۷ فروردین سال آبی ۹۱-۹۰ بالغ بر ۱۷۴.۸ میلیمتر و حجم بارش‌ها هم معادل ۲۸۸.۰۷۵ میلیارد مترمکعب بوده است.

حجم بارش‌ها در مدت مشابه سال آبی ۹۲-۹۱ نیز معادل ۳۴۱.۶۳۶ میلیارد مترمکعب بوده است. سال آبی ۹۳-۹۲ حجم بارش اول مهر تا ۲۷ فروردین معادل ۳۳۲.۲۴۲ میلیارد مترمکعب می‌شود. این شاخص سال بعد به ۲۸۹.۰۶۴ میلیارد مترمکعب می‌رسد.

در سال آبی ۹۵-۹۴ هم حجم بارش‌های اول مهر تا ۲۷ فروردین به ۳۴۹.۵۴۷ میلیارد مترمکعب می‌رسد. از این سال کاهش بارش‌ها جدی‌تر می‌شود.

به طوری که حجم بارش اول مهر تا ۲۷ فروردین سال آبی ۹۶-۹۵ معادل ۳۴۵.۲۶۲ میلیارد مترمکعب می‌شود و اکنون می‌بینیم که حجم بارش اول مهر تا ۲۷ فروردین سال آبی جاری فقط ۱۹۲.۴۹ میلیارد مترمکعب است.

به‌عبارت دیگر، بدون در نظر گرفتن کاهش تجمعی بارش در سال‌های گذشته، ارتفاع کل ریزش‌های جوی از اول مهر تا ۲۷ فروردین سال آبی ۹۷-۹۶ بالغ بر ۱۱۶.۸ میلیمتر بوده که این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت (۲۰۷.۶ میلیمتر) ۴۳.۷ درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (۲۰۹.۵ میلیمتر) ۴۴.۲ درصد کاهش نشان می‌دهد.

ایران نه تنها با کمبود منابع آب زیرزمینی که حتی با کمبود 110 میلیارد متر مکعبی حجم ذخایر استراتژیک آب‌های زیرزمینی مواجه است که طی ده‌ها سال رخ داده.

آمارها بخوبی گویای سخت‌تر شدن شرایط تامین منابع آبی با وجود افزایش مصارف است. حجم ذخایر سدهای کشور به تبع این کاهش بارش‌ها کم شده و برای عبور بدون جیره‌بندی آب از تابستان امسال و تابستان‌های آتی به مدیریت مصرف نیاز داریم.

در این خصوص وزیر نیرو با تاکید بر اینکه برای حل مشکل آب باید بخشی نگری را کنار بگذاریم، می‌گوید: 50 سال است به سمت گرمتر و خشک شدن پیش می‌رویم.

در این شرایط باید در مصرف آب تغییر ایجاد و بدون تعارف پرونده مصرف آب در بخش کشاورزی را باز کنیم؛ اینکه مصرف آب را چگونه مدیریت و در کجاها با کشت‌های ممنوع مقابله کنیم، موضوعی است که باید بررسی شود.

برای مدیریت آب همکاری همه دستگاه‌ها و مردم ضروری است و وزارتخانه‌های نیرو و جهادکشاورزی به تنهایی نمی‌توانند مساله آب را حل کنند.

رضا اردکانیان ادامه داد موضوع آب برای همه بخش‌ها موضوعی واحد است و نباید آن را در بخش‌های کشاورزی، صنعت و محیط زیست تقسیم کرد و برای مدیریت آن راه‌های جداگانه‌ای را رفت.

امیدی به پر شدن سدها نیست

شرایط بارش‌ها در 6 حوضه اصلی آبریز کشور و حتی شهر به شهر متفاوت است و در این میان فقط حوضه اصلی دریاچه ارومیه است که اکنون نسبت به بقیه شرایط بهتری دارد.

حوضه‌های آبریز مرزی شرقی، فلات مرکزی، خلیج فارس و دریای عمان و قره‌قوم با کاهش بارش‌ها به میزان میانگین 45 درصد نسبت به سال گذشته رو به رو هستند. به نظر می‌رسد که تابستان امسال استان‌هایی از کشور با تنش شدید آبی مواجه شوند.

در این میان تهران نیز یکی از شهرهایی است که احتمالا با تنش آبی مواجه خواهد بود. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران در این خصوص گفت: طی روزهای گذشته ۳۰ میلی‌متر باران در استان تهران بارید که موجب شد میزان بارندگی‌ها نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته ۱۱ درصد بهبود یابد.

محمدرضا بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص وضعیت بارش‌ها در استان تهران گفت: از ابتدای سال آبی یعنی از اول مهرماه تا روز گذشته ۱۵۴ میلی‌متر بارندگی در سطح استان داشتیم که این میزان نسبت به پارسال که معادل ۲۶۶ میلی‌متر بود، ۴۲ درصد منفی است.

بختیاری با بیان اینکه میزان بارندگی‌های فعلی همچنان نسبت به درازمدت که ۲۲۴ میلی‌متر را نشان می‌دهد ۳۱ درصد منفی است، اظهار کرد: در حال حاضر وضعیت منابع آبی به گونه‌ای است که باید به‌مسأله مدیریت تقاضا و مصرف بیش از گذشته توجه شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران درباره آخرین وضعیت سدهای پنج‌گانه تهران که تامین‌کننده آب شرب هستند، ادامه داد: در حال حاضر ذخیره سدها ۶۳۱ میلیون مترمکعب است و این در شرایطی است که سال گذشته ذخیره سدهای پنج‌گانه معادل ۷۲۱ میلیون مترمکعب بوده است.

بختیاری اظهار کرد: اگر بخواهیم مخازن سدها را نسبت به درازمدت مقایسه کنیم باید بگوییم که در درازمدت این عدد ۸۱۸ میلیون مترمکعب بوده که نسبت به شرایط فعلی ۱۸۷ میلیون مترمکعب منفی است.

بر اساس آمار میزان ذخیره سدهای پنج‌گانه تهران نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۹۰ میلیون مترمکعب منفی است.

منبع: ایران