خشکسالی در مدیریت منابع آبی کشور!

با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی در کشور طی دهه گذشته، شاهد خشکسالی و پایین آمدن سطح آب‌های زیرزمینی در کشور هستیم.

به گزارش تجارت‌نیوز ، بخشی از این خشکسالی مربوط به مدیریت ناآگاهانه برخی از مسئولان ذی‌ربط است که با تصمیمات خود خشکسالی در کشور را تشدید و کشور را در معرض بحران آب قرار دادند.

جانمایی کارخانه‌های صنعتی و بحث‌های انتقال آب بین حوزه‌ای فشار خشکسالی بر کشور را چندین برابر افزایش داده است و نیاز اصلاح الگوی مدیریت آب و ترسیم چشم انداز‌های سرزمینی احساس می‌شود.

اولویت با تامین آب شرب است

هدایت فهمی مدیر کل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفا وزارت نیرو در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به آخرین وضعیت آبی کشور، اظهار کرد: میزان بارش در سال آبی ۹۶-۹۷ نسبت به متوسط دراز مدت ۳۰ درصد کاهش داشته و میزان روان آب‌های سطحی و رودخانه نیز حدود ۵۰ درصد کاهش داشته است.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفا با اشاره به وضعیت سد‌های کشور، اظهار کرد: میزان پُرشدگی مخازن سد‌ها به طور میانگین ۵۰ درصد است اما در برخی از سد‌ها مانند سد استقلال میناب و زاینده رود اصفهان شرایط به مراتب در وضعیت بحرانی‌تر قرار دارد.

وی ادامه داد: میزان پُرشدگی سد‌های تهران ۴۵ درصد، سد‌های خوزستان ۵۹ درصد، سد زاینده رود ۲۶ درصد، سداستقلال میناب ۹ درصد، سد ملاصدرا فارس ۱۱ و سد شمیل نیان بندرعباس ۱۰ درصد است.

فهمی با بیان اینکه کاهش مخازن سدها، میزان تولید انرژی برقابی را کاهش داده است، گفت: با توجه به کاهش بارش سطح مخازن آبی سد‌ها پایین آمده و تولید انرژی برقابی نیز با کاهش ۶۰ درصد مواجه شده است که خاموشی‌های اخیر نیز به این موضوع باز می‌گردد.

مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفا با اشاره به اولویت‌بندی مصرف آب در کشور بیان کرد: با توجه به وضعیت بحرانی آب در کشور، برنامه مصرف آب با اولویت شرب و پس از آن کشاورزی و صنعت تهیه شده است که بدین منظور با تخصیص چاه‌های کشاورزی و کرایه چاه‌های دیگر نسبت به تهیه آب شرب برای مردم اقداماتی صورت گرفته است.

وی با اشاره به محدودیت‌های اعمال شده برای کشت محصولات کشاورزی تصریح کرد: وزارت جهاد کشاورزی مطابق مصوبه کارگروه سازگاری با کم آبی و تهیه الگوی بهینه برای کشاورزی، مبنی بر ممنوعیت کشت برنج در کشور به جز استان‌های شمالی و ایجاد محدودیت‌هایی برای کشت محصولات آب‌بر تلاش‌هایی برای مدیریت مصرف آب در کشاورزی انجام داده است.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفا با اشاره به کشت نیشکر در خوزستان، اذعان کرد: با توجه به کاهش منابع آب در استان خوزستان، کشت نیشکر به دلیل مصرف بالای آب، در وضعیت بحرانی توجیه ندارد و علاوه بر نیاز به منابع آبی فراوان، به دلیل تولید پساب‌ها موجب آلودگی‌های زیست محیطی و شوری آب کارون شده است.

فهمی گفت: در برنامه ششم توسعه برای تأمین آب مناطق جنوبی کشور، استفاده از آب شیرین‌کن‌ها تا سقف یک میلیارد و ۵۰۰ میلون مترمکعب در نظر گرفته شده است.

فشار مضاعف بر منابع آبی کشور

داود رضا عرب، عضو هیئت علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به تعریف غلط واژه خودکفایی در کشور، اظهار کرد: در سال‌های گذشته بدون توجه به منابع آبی کشور، با شعار خودکفایی در کشاورزی و اشتغالزایی محصولات فراوانی در کشور کشت شد که فشار مضاعفی به منابع آبی کشور وارد کرد.

عضو هیئت علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران با اشاره به سوءمدیریت آب در کشور، تصریح کرد: قطع کردن حقابه تالاب‌های کشور که افزایش ریزگردها را به دنبال داشت، استفاده بی رویه از آب‌های سطحی و ریختن پساب‌های صنعتی در رودخانه‌های کشور که کاهش کمیت و کیفیت آب را به دنبال داشت بخشی از مدیریت غلط آب توسط مسئولان ذی‌ربط است.

وی با اشاره به الگوی غلط کشاورزی در کشور بیان کرد: در گذشته با استفاده از سیستم آبیاری به روش سنتی (غرقابی )، آبیاری محصولات به همراه آبرسانی به سفره‌های زمین صورت می‌گرفت در حالی که امروزه با استفاده از آبیاری قطره‌ای و افزایش سطح زیر کشت، آب خوان‌ها تغذیه نمی‌شوند.

این کارشناس حوزه آب با انتقاد از کشت نیشکر در اهواز، گفت: با وجود کاهش بارش در خوزستان حدود ۳ تا ۴ میلیارد متر مکعب آب صرف کشت نیشکر در این استان می‌شود که پساب‌های آن شوری آب کارون را به همراه دارد.

عرب با اشاره به نقش سد‌ها در تأمین آب، اظهار کرد: بخش عمده آب شهر تهران از سد‌ها تأمین می‌شود و مرتبط کردن خشکسالی به ساخت سد‌ها توجیه علمی ندارد و دلایل آن را باید در برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی، حفر چاه‌های غیرمجاز، انتقال آب بین حوزه‌ای و استفاده از منابع آبی در پایین دست سد‌ها جستجو کرد.

وی با انتقاد از جانمایی کارخانه‌های صنعتی در اصفهان بیان کرد: جانمایی کارخانه‌های صنعتی در اصفهان بدون توجه به ظرفیت‌های گردشگری و شرایط زیست محیطی استان صورت گرفته است و موجب افزایش مهاجرت و فشار مضاعف بر زاینده رود شده است.

عرب با اشاره به آمایش سرزمین در کشور، اذعان کرد: برای برنامه‌ریزی در کشور نیاز است ظرفیت‌های موجود سنجیده و نیاز آیندگان مورد توجه قرار گیرد که در صورت عدم رعایت آن صدمات جبران ناپذیری به محیط زیست وارد می‌شود.

احتمال جیره‌بندی آب در استان فارس

علی اکبری نماینده مردم شیراز و عضو هیئت رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به وضعیت آب در کشور، گفت: با وجود وضعیت شکننده آب در کشور، در صورت مدیریت مصرف، رعایت اولویت‌بندی و حقابه‌ها می‌توان از بحران آب عبور کرد.

نماینده مردم شیراز با اشاره به توسعه کم صنعتی استان فارس تصریح کرد: به دلیل محوریت کشاورزی در اشتغالزایی فارس، بیشترین لطمه از کم آبی به این استان وارد شده و محدودیت‌های فراوانی برای کشاورزی در این استان ایجاد شده است.

عضو هیئت رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به برنامه‌های اصلاح الگوی مصرف در برنامه ششم توسعه، اذعان کرد: در برنامه ششم توسعه در بخش هفتم و هشتم به صورت شفاف اهداف کمی و کیفی برای الگوی مصرف آب تعریف شده، اما از لحاظ اجرا به دلیل عدم تمکین برخی از افراد با کندی پیش می‌رود.

وی با اشاره به امکان جیره بندی آب در استان فارس بیان کرد: با توجه به افزایش حاشیه نشینی در استان فارس در صورت عدم رعایت الگوی مصرف از سوی مردم امکان جیره بندی آب در شیراز وجود دارد.

نماینده مردم شیراز ادامه داد: ۷۵ درصد آب استان فارس از چاه تأمین می‌شود و در تلاش هستیم با افتتاح خط دوم انتقال آب از سد درودزن آب شرب استان را به صورت پایدار به دست مشترکان برسانیم.

اکبری در پایان گفت: آگاهی مردم از وضع موجود و تلاش برای حرکت به سمت مصرف بهینه آب راه حل اصلی برای عبور از خشکسالی است.

منبع: باشگاه خبرنگاران