زیان ۱۰۰ درصدی لبنیاتی‌ها از ماجرای آفلاتوکسین
بعد از ماجرای قرص‌های آلوده، این بار صنعت لبنیات کشور قربانی یک هجمه مبنی بر وجود سم آفلاتوکسین بیش از میزان استاندارد در شیر آن هم از رسانه ملی شد تا صنعت لبنیات کشور بعد از صنعت کیک و شکلات بیشترین آسیب را این بار از خودی‌ها ببیند.
به گزارش تجارت‌نیوز ، چندی پیش در یک برنامه تلویزیونی مطرح شد که لبنیات توزیعی در استان‌های مختلف کشور آلوده به سم آفلاتوکسین است و میزان این آلودگی در استان‌های مختلف نیز با یکدیگر تفاوت دارد. این خبر واکنش‌های بسیاری را از سوی سازمان غذا ودارو، وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی، وزارت جهادکشاورزی و حوزه‌های مرتبط با این صنعت در پی داشت.
در این میان حتی این موضوع نیز مطرح شد که ممکن است خوراک دام آلوده به سم آفلاتوکسین بوده باشد و شیر دام نیز پس از مصرف دام از علوفه، آلوده شده باشد.
ادعایی که در رسانه ملی مطرح شد و از سوی تمامی مراجع رسمی تایید‌کننده صحت و سلامت تولید لبنیات در کشور رد گردید، موج شدیدی را علیه صنعت لبنیات کشور به راه انداخته است؛ موجی که باعث ضرر شدید این صنعت به خاطر هراس عمومی از مصرف شیر راه افتاده و منجر به نابودی لبنیاتی‌ها خواهد شد. طبق شنیده‌ها صنایع لبنی به خاطر این مسئله دچار زیان شدیدی شده‌اند که در صورت ادامه این روند منجر به نابودی آنها می‌شود.
زیان صددرصدی صنایع لبنی
غلامعلی سلیمانی مدیر عامل کاله در این زمینه گفت: صنایع لبنی بعد از پخش این دروغ از رسانه ملی توسط یک کارشناس نما، دچار زیان صد در صدی شدند!
وی ادامه داد: هر دامداری برای عرضه شیر خود 3 آزمایش چربی، پروتیین و آفلا توکسین را برای شیر خود انجام می‌دهد. همچنین هر شیر جمع کنی نیز این آزمایش‌ها را انجام داده و بعد از این پروسه، هرکارخانه‌ای که شیر به وارد آن می‌شود، این 3 آزمایش را مجدد انجام می‌دهد تا هر محصولی که از این کارخانه خارج می‌شود، سالم باشد. خروج شیر از کارخانه پس از چک آنالیزها و بر مبنای کیفیت و کمیت صورت می‌گیرد و به مردم عرضه می‌شود.
مدیر عامل کاله با بیان این که شرکتش 5 سال است که این محصولات را به کشورهای آمریکا، روسیه و کشورهای اروپایی صادر می‌کند، تصریح کرد: تاکنون هیچ‌کدام از این کشورها ایرادی به کیفیت محصولات ما نگرفته‌اند. حتی ترامپ که بر سر کار آمد و سختگیری زیادی نسبت به صادرات مواد غذایی ایرانی به آمریکا داشت، نتوانست از صادرات ما ایراد بگیرد.
400 واحد لبنی را از نان خوردن نیندازید
وی افزود: با پخش این شایعه کذب، 400 واحد لبنی و 1600 واحد شیر جمع کن که در کشور داریم، از نان خوردن می‌افتند. چرا می‌خواهیم با دامن زدن به شایعات بی‌اساس و آمارهای دروغین آنها را بیکار کنیم؟
مدیر عامل کاله با ذکر این مسئله که کسانی که این مشکلات را برای صنایع لبنی و کلاً صنایع غذایی چون ماجرای کیک‌های آلوده ایجاد کرده‌اند، به مردم خیانت می‌کنند ادامه داد: ما اگر در آمریکا یک ترامپ داریم، در خاورمیانه 10 ترامپ و در ایران با وجود افرادی این چنینی، 100 ترامپ هستند که صنعت را به ورطه نابودی می‌کشانند.
سلیمانی تصریح کرد: هیچ‌کس پاسخگوی ضرر و زیان صنایع لبنی از پخش شایعه‌های کذب آن هم در رسانه ملی نیست. صدا وسیما باید جریمه شود و زیان صنعت لبنی را بپردازد. آن آقایی که این شایعه کذب را از رسانه ملی مطرح کرده باید در دادگاه پاسخگوی ما باشد که این آمار غیر واقعی را بر اساس چه مستنداتی ارایه داده است؟ منبع آماریش کجاست؟ اصلا رسانه ملی چرا باید این کار را کند؟
وی خاطرنشان کرد: یک زمان شایعه گوشت آلوده را پخش می‌کنند تا مردم را از مصرف گوشت بترسانند. زمانی ماجرای وجود پالم را در ماست و… مطرح می‌کنند. بعد از آن داستان کیک‌های آلوده به قرص مطرح می‌شود تا صنعت کیک آسیب ببیند و حالا صنعت شیر و لبنیات آماج حمله قرار گرفته تا به ورشکستگی کشیده شود. انگار این جریانات هدفمند است تا صنعت ما را نابود کنند.
وی تاکید کرد: بقای کشور ما تنها در تولید و حفظ صادرات است و این مسایل صد در صد به تولید و صادرات ایران آسیب می‌رساند. تنها بحث تعطیلی یک کارخانه و دو کارخانه نیست. صنایع ما اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیمی دارند که با این شایعات، اشتغال در کشور از بین می‌رود.
وی گفت: شما حساب کنید در صنعت لبنیات چند نفر به صورت مستقیم وغیر مستقیم از پخش این خبر کذب که موجب هراس مردم و امتناع از خرید شیر شده آسیب دیده و بیکار می‌شوند.
سلیمانی ادامه داد: چرا با این کار مستقیم و غیر مستقیم خیل عظیمی از کشاورزان و کارگران را بیچاره می‌کنیم؟ صنایع ما در سخت‌ترین شرایط تحریمی کشور ایستادگی می‌کنند و می‌خواهند آنها را از پای درآورند.
شیر ایران سالم است
در عین حال با دامن زدن به موج شایعات مربوطه بر مسموم بودن شیرهای پاستوریزه شهریار دبیریان مدیر تضمین کیفیت صنایع شیر ایران نیز به مردم تضمین داد که به استناد آمارهای به روزی که داریم، شیرهای تولید شده در صنایع لبنی ایران سالم است و مشکلی ندارد.
مدیر تضمین کیفیت شرکتهای گروه پگاه گفت: افرادی هم که خلاف این موضوع را عنوان می‌کنند، می‌توانند از هر شهر و استانی که مایل بودند به انتخاب خودشان شیرهای در حال عرضه را تهیه و آزمایش کنند.
عضو هیئت مدیره انجمن مدیریت کیفیت ایران با بیان این که استاندارد ملی ما سختگیرانهتر از استاندارد بین‌الملل است، یادآور شد: انتظار ما این است که انجمن علمی بهداشت و ایمنی غذایی از سازمان‌های نظارتی به ویژه استاندارد و دامپزشکی در این زمینه استعلام کند. از صدا و سیما و رسانه‌ها نیز انتظار داریم که در این موارد از کارشناسان اهل فن و اساتید دانشگاه که آگاه به همه ابعاد موضوع هستند کمک بگیرند.
استاندارد سم آفلاتوکسین در ایران؛ ۵ برابر سختگیرانهتر از استاندارد جهانی
همچنین غلامرضا امینی، مدیرکل نظارت بر استانداردهای صنایع غذایی، لوازم آرایشی و بهداشتی و حلال سازمان ملی استاندارد ایران گفت: استاندارد سم آفلاتوکسین در ایران پنج برابر سختگیرانهتر از استاندارد جهانی بوده و به میزان یک دهم میکروگرم در هر کیلوگرم شیر است.
وی در خصوص مطرح شدن آلودگی شیرهای تولیدی به سم آفلاتوکسین از رسانه ملی افزود: مطلبی که از رسانه و از زبان یک کارشناس مطرح شد، سراسر اشتباه بود و خود آن فرد هم به اشتباهش اذعان کرده است.
وی بیان کرد: آفلاتوکسین سمی است که حاصل فعالیت نوعی قارچ است که این قارچ روی فرآورده‌های کشاورزی از جمله غلات و خشکبار رشد کرده و چهار نوع سم به نام‌های 1B، 2B، 1G و 2G تولید می‌کند. امینی ادامه داد: این قارچ وقتی در جیره غذایی دام موجود باشد، در بدن دام هیدروکسیده شده و به آفلاتوکسین M۱ تبدیل می‌شود، بر این اساس روی آن شناخت کامل داشته و به همین دلیل از سال ۹۲ و با هدف کاهش مخاطرات این سم به شدت روی آن کار کرده ایم.
وی در خصوص چگونگی انجام کار در این زمینه در مواجهه با سم آفلاتوکسین گفت: وقتی خطر شناخته شد، برای آن ارزیابی ریسک انجام می‌شود، یعنی بررسی می‌کنیم چه میزان از آن چه خطراتی دارد و بر اساس آن استاندارد حد مجاز را تعیین می‌کنیم.
این مقام مسئول سازمان ملی استاندارد یادآور شد: کدکس (استاندارد جهانی غذایی) در سطح جهان متولی استاندارد این سم است و حد مجاز آن را نیم قسمت در میلیارد (نیم میکروگرم در هر کیلوگرم) تعیین کرده، اما ما در ایران استانداردی پنج برابر سختگیرانهتر قرار دادیم و حد مجاز آن را یک دهم قسمت در میلیارد تعریف کردیم.
وی خاطرنشان‌کرد: این سختگیری در حدی بوده که بسیاری از کارخانجات تولیدی ایران پا را از این هم فراتر گذاشته و به رکوردهای به مراتب پایین‌تری رسیده‌اند، به طوری که شیر و فرآورده‌های لبنی یکی از اقلام عمده صادراتی کشور در سال‌های گذشته بوده و به‌تازگی برخی شرکتهای ایرانی قراردادهای صادرات این اقلام به برخی کشورهای اتحادیه اوراسیا را منعقد کرده‌اند.
امینی به آمار سال گذشته اشاره کرد و افزود: پارسال ۴۹۸ نمونه از شرکتهای مختلف تولیدکننده شیر پاستوریزه در کشور گرفته شد که ۴۸۲ مورد آن کاملا منطبق با استانداردهای سختگیرانه این سازمان بود و در ۲۷۵بار (معادل ۹۸.۲ درصد) نمونه‌گیری از شرکتهای تولیدکننده شیر استریلیزه نیز ۲۷۳ (معادل ۹۹.۳درصد) نمونه مطابقت داشته است.
وی با اشاره به انجام ۶ مرحله مراقبت سیستمی درخصوص سم آفلاتوکسین گفت: حد مجاز این سم در جیره غذایی وارد شده به کشور پنج قسمت در میلیارد است، این در حالی است که در سایر کشورها تا ۲۰ قسمت در میلیارد تعریف شده است، همچنین دامپزشکان در هر واحد دامداری موظف به کنترل جیره غذایی هستند، دامپزشک مستقر در واحدها شیر تولید شده را آزمایش می‌کند، پس از آن در مراکز جمع‌آوری شیر، در بدو ورود به کارخانجات و پس از تولید شیر نیز به طور جداگانه کنترل میزان سم انجام می‌شود. این مسئول خاطرنشان‌کرد: پس از آن نمونه‌گیری‌های دستگاه‌های نظارتی از جمله سازمان ملی استاندارد و وزارت بهداشت
آغاز می‌شود و نتایج به صورت برخط در همه آزمایشگاه‌ها قابل رویت است.
وی تاکید کرد: با داغ شدن این خبر در فضای مجازی، نمونه‌گیری از ۱۰واحد مختلف تولید و توزیع‌کننده شیر انجام شد که نتیجه آن متوسط ۸۹هزارم قسمت در میلیارد این سم بود و حتی از استاندارد سختگیرانه کشورمان پایین‌تر است. امینی تاکید کرد: کد ۱۰رقمی پایین علامت استاندارد در هر فرآورده تولیدی وجود دارد که مصرف‌کنندگان می‌توانند با ارسال آن به سامانه پیامکی ۱۰۰۰۱۵۱۷ به اطلاعات کاملی راجع به آن فرآورده دست یابند.
آفلاتوکسین شیر در آمریکا؛ پنج برابر استانداردهای ایران
در عین حال رئیس انستیتو تغذیه و صنایع غذایی کشور ضمن مقایسه میزان مجاز وجود آفلاتوکسین در شیر در ایران با دیگر کشورها گفت: میزان مجاز آفلاتوکسین در شیر در آمریکا پنج برابر استانداردهای ایران است.
جلال‌الدین میرزای رزاز رئیس انستیتو تغذیه و صنایع غذایی کشور ضمن مقایسه میزان مجاز وجود آفلاتوکسین در شیر در ایران با دیگر کشورها گفت: میزان مجاز آفلاتوکسین در شیر در آمریکا پنج برابر استانداردهای ایران است.
وی با اشاره به حواشی وجود سم آفلاتوکسین در مواد لبنی و به‌ویژه شیر گفت: یکی از مهم‌ترین مسایل در مورد آلاینده‌ها و میزان آنها در محصولات غذایی، نحوه جمع‌آوری اطلاعات و روش‌های آزمون آن‌هاست. زیرا افرادی که با موضوع آنالیز ریسک آلاینده‌ها آشنایی دارند، می‌دانند که با تفاوت در روش آنالیز و نمونه‌برداری نتایج متفاوتی در آنالیز آلاینده‌ها به وقوع خواهد پیوست. بنابراین بررسی چند مطالعه پراکنده دانشجویی نمی‌تواند مبنای صحیحی برای درک میزان آلاینده‌هایی همچون آفلاتوکسین آن هم در ماتریکسی پیچیده همچون شیر باشد.
میزان آفلاتوکسین مجاز در شیر چقدر است؟
وی با بیان اینکه بهترین منبع در این حوزه می‌تواند مطالعات Posmarkesurveillance باشد که از سوی سازمان غذا و دارو ارایه شود، افزود: زیرا در چنین مطالعات ساختارمندی است که می‌توان با یک طراحی و متدولوژی خاص، عوامل ایجاد خطا در محاسبات را به حداقل رساند. در عین حال نکته مهم دیگر، تعریف حد مجاز برای یک آلاینده مانند آفلاتوکسین است.
درخصوص میزان آفلاتوکسین برای شیر در ایران در استاندارد ملی ۵۹۲۵، حد مجاز ۰.۱ (یک‌دهم) میلی‌گرم در کیلوگرم در نظر گرفته شده است. حال جالب توجه است که این میزان در آمریکا پنج برابر است و با این حساب بسیاری از شیرهایی که در آمریکا تولید می‌شوند، ممکن است در ایران از حد مجاز آفلاتوکسین عبور کنند.
رزاز ادامه داد: بنابراین زمانی که موضوعی تخصصی در رسانه ملی و برای مخاطب عام مطرح می‌شود، باید منابع استنادی بسیار قوی در این خصوص وجود داشته باشد تا موجب تشویش اذهان عمومی نشود. همچنین باید به خاطر داشت بحث در یک محیط علمی با بحث در محیط‌های اجرایی و همینطور زمانی که صحبت برای مخاطب عام انجام می‌شود، بسیار متفاوت است.
رئیس انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور تاکید کرد: به نظر می‌رسد با توجه به اینکه هر از گاهی موضوع وجود آفلاتوکسین در شیر در فضای رسانه‌ای مطرح می‌شود، ارائه گزارش‌های مدون در این زمینه و تدوین طرح‌های نظارتی سالانه منظم از سوی سازمان غذا و دارو می‌تواند راهگشای موضوع قرار گیرد.
رزاز با بیان اینکه این نگرانی وجود دارد تا ارائه اطلاعات نادرست در این زمینه، کاهش مصرف لبنیات را به دنبال داشته باشد و سیاست‌های سال‌های گذشته وزارت بهداشت در این حوزه تحت‌الشعاع قرار گیرد، گفت: بنابراین با تاکید بر نقش مهم انجمن‌ها در ارتقای سلامت جامعه، پیشنهاد می‌کنیم که اظهار نظر درباره ایمنی محصولات غذایی با تکیه بر مستندات قابل اتکا انجام شود.
سازمان دامپزشکی: علوفه آلوده به سم آفلاتوکسین نداریم
در این راستا علیرضا رفیعی‌پور، رئیس سازمان دامپزشکی ضمن رد این ادعا گفت: صحبت‌هایی که در خصوص انتقال آفلاتوکسین از خوراک دام به شیر دام با اعداد و ارقام عجیب و غریب مطرح شده است را قویا رد می‌کنم. سازمان دامپزشکی به عنوان مرجع ذی‌صلاح مسئولیت دارد هر نوع خوراک دامی را که وارد کشور می‌شود از جهات مختلف آزمایش کند.
وی ادامه داد: در کنار آزمایش‌های سازمان دامپزشکی، سازمان ملی استاندارد هم آزمایش‌های خود را انجام می‌دهد. خوشبختانه قوانین، مقررات و ضوابط سازمان دامپزشکی و سازمان ملی استاندارد بسیار سختگیرانهتر از اتحادیه اروپا و آمریکا است؛ یعنی میزان مجاز آفلاتوکسین در خوراک دام و شیر در کشور بسیار سختگیرانه است. رئیس سازمان دامپزشکی اضافه کرد: میزان آفلاتوکسین استاندارد در خوراک دام در ایران ۵ppb است، در حالی که استاندارد اتحادیه اروپا ۲۰ppb است؛ یعنی این میزان از اروپا نیز کمتر است.
تولید 10 میلیون شیر خام در ایران
به گفته وی بیش از ۱۰ میلیون تن شیرخام در ایران تولید می‌شود که در مرحله اول توسط سازمان دامپزشکی و پس از آن توسط وزارت بهداشت مورد آزمایش‌های لازم قرار می‌گیرند. حتی بسیاری از این محصولات به کشورهای دیگر نیز صادر و در آنجا نیز دوباره آزمایشاتی روی آنها انجام می‌شود.
رفیعی‌پور تصریح کرد: سالانه بیش از ۸ میلیون تن نهاده‌هایی همچون ذرت، کنجاله و سویا وارد کشور می‌شود و حتی یک کیلوگرم از این محموله‌ها اگر میزان آفلاتوکسین آنها مطابق با استانداردهای داخلی نباشد، وارد نمی‌شوند. همه این نهاده‌ها باید استانداردهای آزمایشگاه دامپزشکی، مراکز بهداشت و سازمان استاندارد را پاس کنند.
ذرت‌های آلوده وارد کشور نشده‌اند
وی در پاسخ به اینکه گفته می‌شود ذرت‌های آلوده به سم آفلاتوکسین وارد و سپس وارد غذای دام‌ها شده است، گفت: ۱۴۰هزارتن ذرت آلوده به آفلاتوکسین از سال ۱۳۹۵ در بنادر وجود دارد و حتی یک کیلوگرم از آن وارد کشور نشده است. ادعای مطرح شده نیز اشتباه است و این محموله‌های آلوده نیز در حال برگشت است. به عبارت دیگر هیچ محموله خوراک دامی که استانداردهای سازمان دامپزشکی، سازمان استاندارد و غذا و دارو را پاس نکنند، امکان ورود به کشور را ندارند.
نظارت سازمان دامپزشکی بر شیر خام و نهاده‌های کشاورزی
سعید سلطانی، رئیس اتحادیه دامداران نیز در واکنش به این موضوع گفت: سازمان دامپزشکی روی شیرخامی که جمع‌آوری می‌شود آزمایش‌های لازم را انجام می‌دهد و اگر سلامت آنها تایید نشود به مراکز دیگر ارسال نمی‌شوند. همچنین نهاده‌هایی مانند جو، ذرت و امثال آن توسط سازمان دامپزشکی مورد آزمایش قرار می‌گیرند. به عبارت دیگر این نهاده‌ها کشت میکروبی شده و در صورت عدم آلودگی ترخیص می‌شوند.
وی ادامه داد: ممکن است خوراک دام در برخی مناطق به دلیل نگهداری نامناسب دارای این سم باشد اما نباید موارد اینچنینی را به کل موارد بسط داد. این اشتباهات در هر حرفه‌ای وجود دارد ولی عمومیت ندارد.
رئیس اتحادیه دامداران با بیان اینکه ممکن است آفلاتوکسین در مواد خوراکی که مدتی می‌مانند ایجاد شود، اظهار کرد: آفلاتوکسین غیرقابل اجتناب است اما استانداردی توسط سازمان بهداشت جهانی تعیین شده است و برآن اساس نهاده‌هایی که کمتر از ۲۰ppb باشند توسط سازمان دامپزشکی پذیرفته می‌شوند.
سلطانی گفت: شیرخام توسط سازمان دامپزشکی آزمایش می‌شود و بعد ازاینکه این شیر به کارخانه می‌رود سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت نیز نظارت و آزمایش‌های لازم را روی آن انجام می‌دهند.
کمیسیون کشاورزی مجلس وجود سم آفلاتوکسین در شیر ایران را رد کرد
سید احمد مقدسی رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی گاوداران نیز با بیان اینکه موضوع آلودگی شیر در کمیسیون کشاورزی مجلس بررسی و رد شده است، گفت: ما به حدود ۲۸ کشور دنیا لبنیات صادر می‌کنیم. وی اظهار داشت: کمیسیون کشاورزی مجلس در این زمینه جلسه‌ای داشت و با توضیحات و مستنداتی که مسئولان مربوطه ارائه کرده‌اند، این مسئله تکذیب شد.
صادرات شیر ایران به 28 کشور جهان
وی اضافه کرد: طبق اعلام مسئولان وزارت جهاد و وزارت بهداشت حد مجاز آفلاتوکسین در شیر بر اساس استانداردها در ایران ۵۰ نانوگرم در لیتر است که در شیرهای مصرفی کشورمان به هیچ عنوان از این حد مجاز عدول نشده است و در همه آزمایش‌ها، این رقم پایین‌تر از حد مجاز بوده است.
مقدسی تصریح کرد: ما به حدود ۲۸ کشور دنیا از جمله روسیه و کشورهای اروپایی صادرات داریم و در صورتی که چنین مسئله‌ای صحت داشت قادر نبودیم این حجم صادرات داشته باشیم.
منبع: آفتاب یزد
نظرات