مریم رحیمی 
تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
انرژی‌های تجدیدپذیر، آری یا نه؟
ایران در خشک‌ترین سال از نیم قرن اخیر خود قرار گرفته و بارش‌های جوی امسال به پایین‌ترین سطح خود رسیده است. در این شرایط که نیروگاه‌های برق‌آبی با کمبود نیرو مواجه هستند آیا می‌توانیم از پتانسیل‌های بالقوه کشور مانند کویرها استفاده کنیم و برق خود را از خورشید تامین کنیم؟
به گزارش تجارت‌نیوز ، کشور ما به دلیل موقعیت جغرافی خود از نظر میزان تابش وضعیت خوبی دارد اما آیا استفاده از این انرژی برای ما توجیه اقتصادی دارد؟ سید هاشم اورعی، استاد دانشکده برق دانشگاه صنعتی شریف می‌گوید: «به نظرم ما منابع تجدیدپذیر مانند خورشید و باد داریم. جدا از آن به نظر من پول کافی برای آن هم داریم اما سومدیریت باعث شده نتوانیم از آن استفاده کنیم.»
او که از استفاده نشدن این انرژی شاکی است می‌گوید: «فعالان انرژی تجدیدپذیر ۱۰ سال است استفاده از این انرژی را توصیه می‌کنند اما کسی جدی نمی‌گیرد.»
اورعی دلایل استفاده نکردن از این انرژی را متعدد می‌داند و می‌گوید: «یکی از دلایل آن فرهنگی است؛ ما حتما باید دچار مشکل شویم تا به فکر چاره‌ای باشیم. وزارت نیروی و نظام دولتی ما دچار روزمرگی است و به فکر فردای خود نیست. دانمارک ۵۷ درصد از انرژی مورد نیاز خود را از نیروگاه‌های بادی تامین می‌کند. ترکیه کشور همسایه ماست و ما بیشتر می‌توانیم شباهت‌هایی از جنس اقلیم و فرهنگ با آنها پیدا کنیم. ما قبل از ترکیه شروع به کار بر انرژی‌های تجدیدپذیر کردیم اما ما ۲۵۰ مگاوات ظرفیت نیروگاه بادی داریم و ترکیه ۱۰ هزار مگاوات ظرفیت که تازه این مقدار هم رو به افزایش است؛ به عبارتی حدود ۴۰ برابر بیشتر از ما.»
او دلیل دیگری نیز برای این مساله بر می‌شمارد و توضیح می‌دهد: «یکی دیگر از این دلایل مافیای سوخت فسیلی است. بخش قابل توجهی از نیروگاه‌های ما خصوصی شده اما این خصوصی‌سازی واقعی نیست و به تعبیر من خصولتی شده است. ظاهر قضیه دولتی است اما در عمل متصل به قدرت سیاسی است. مسولان دولتی ما هم تنها می‌خواهند میز خود را حفظ کنند و از طرف دیگر از عموما از مسایل روز دنیا هم مطلع نیستند در نتیجه، حتی حاضر نیستند با فساد مبارزه کنند.»
استاد دانشکده برق شریف سومین دلیل را این گونه شرح می‌دهد: « صحبت ما، صحبت ایجاد صنعت نیروگاه‌های تجدیدپذیر است. راه انداختن یک صنعت معطوف به آینده در کشور، کاری سخت، سنگین، درازمدت و ارزشمند است. ما نباید خروجی نیروگاه‌ها را در قالب انرژی صرف ببینیم. این صنعت در کشورهای پیشرفته بخش عظیمی در صنعت آن کشور ایفا می‌کند. ۱۰ سال است که معدل رشد اقتصادی ما صفر است و این نشان می‌دهد وضعیت چگونه است. هیچ دلیلی برای استفاده نکردن از این انرژی‌ها وجود ندارد و تنها دلیل استفاده نکردن از آنها بی‌تدبیری و رها کردن منافع ملی است.»
چرا از انرژی تجدیدپذیر استفاده نمی‌کنیم؟
اما آیا استفاده از این نوع انرژی‌ها برای ما توجیه اقتصادی هم دارد؟ برخی از کارشناسان معتقدند که استفاده از این نوع انرژی بسیار هزینه‌بر است. حسین آقامحمدی، کارشناس ارشد حوزه انرژی می‌گوید: «زمانی که داریم از انرژی‌های خورشیدی صحبت می‌کنیم، باید ابتدا ببینیم سهم آنها در شبکه چقدر است و اصلا آیا تکنولوژی مورد نیاز آنها در کشور موجود است یا نه. ما در کشور برق ارزان و سوخت فسیلی زیاد داریم به همین دلیل تقریبا استفاده از هیچ نیروگاه دیگری نمی‌تواند توجیه‌پذیر باشد.»
البته او معتقد است در نهایت جبر زمانی ما را وادار به استفاده از این نوع انرژی می‌کند و می‌گوید: «ما محکوم هستیم که در ۳۰ سال آینده به سمت نیروگاه‌های تجدیدپذیر که مشکلات زیست محیطی ندارند برویم اما در کشور ما برنامه‌ریزی‌ها نهایتا برای دو سال آینده است. این انرژی بسیار ارزشمند است و کشورهای زیادی مانند آلمان و ژاپن از آن استفاده می‌کنند اما ما هنوز نتوانستیم نیروگاه‌های بادی که تجربه استفاده از آنها را داریم، توسعه دهیم.»
این کارشناس اضافه می‌کند: «نیروگاه‌هایی تجدیدپذیر ما بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد. ما باید در کشور حدود ۸۵ هزار مگاوات برق تولید کنیم و با توجه به شیب امسال، باید حداقل ۱۰۰۰ هزار مگاوات برق تولید می‌کردیم. تولید برق نیروگاه‌های خورشیدی در حد ۱۰۰ مگاوات هم نیست.»
او توجیه‌پذیر بودن استفاده از نیروگاه‌های تجدیدپذیر را به دلیل گران بودن آن رد می‌کند و ادامه می‌دهد: «قیمت برق تولیدی از طریق نیروگاه خورشیدی بسیار گران در می‌آید و قیمت برق ما تقریبا رایگان است.»
گران بودن تولیدبرق از این مجرا، به دلیل تحریم‌ها و نبودن قطعات نیست. آقامحمدی توضیح می‌دهد: «ما در کشور امکان ساخت قطعات را داریم اما مساله اصلی که مانع توسعه نیروهای خورشیدی شده این است که نیروگاه‌های خورشیدی، قابلیت رقابت با نیروگاه‌های حرارتی ندارند و هزینه آنها گران در می‌آید. ما کشوری نفت‌خیز هستیم ولی ساختار اقتصادی ما نادرست است. ما حامل‌های انرژی به خصوص برق را تقریبا رایگان در اختیار مردم می‌گذاریم. قیمت برق در کشور ما ۰.۳۸ سنت برای هر ساعت کیلووات است یعنی ساعتی ۵۰ یا ۱۰۰ تومان این مقدار برای وزارت نیرو تقریبا ۵۰۰ تومان در می‌آید و نیروگاه خورشیدی حداقل ۱۵۰۰ یا ۲۰۰۰ تومان می‌شود که قیمت طبیعی آن است.»
انرژی‌های تجدیدپذیر واقعا به صرفه نیستند؟
سید هاشم اورعی، استاد دانشکده برق دانشگاه صنعتی شریف معتقد است استفاده از این انرژی منطقی است و این دیدگاه را این گونه توضیح می‌دهد: «زمانی بود که استفاده نکردن از این گونه انرژی‌ها به دلیل نیاز به سرمایه زیاد درست بود و توجیه اقتصادی داشت اما امروز در کشور با توجه به توسعه یافته‌تر شدن این صنعت، قیمت بسیار پایین‌تر آمده است. هر وقت سفارش این پنل‌های خورشیدی دوبرابر شود، قیمت تمام شده آن هم ۲۸ درصد پایین‌تر می‌آِید.»
اقتصاد مقیاس به کمک کشورهایی که از این صنعت استفاده کردند، می‌کند. در این شرایط، زنجیره تامین کامل می‌شود و در نتیجه قیمت‌ها پایین می‌آید. امروز طبق آمار در دنیا، ارزان‌ترین روش تولید انرژی الکتریکی، استفاده از باد در خشکی است.
این کارشناس برق ادامه می‌دهد: «گران بودن این صنعت ناشی از عدم اطلاع یا سو نیت است. اگر ما امروز تصمیم بگیریم این صنعت را توسعه دهیم ارزان‌ترین نیست. اما وقتی تولید پا بگیرد، بعد از چند سال این اتفاق می‌افتد.»
اورعی خاطرنشان می‌کند: «عمق صنعتی کشور ما این قدر عمیق است که تمام نیاز تکنولوژیک فناورانه در زمینه انرژی را تامین کند و تنها چیزی که نیست حلقه تقاضاست. وزارت نیرو به آن سمت نرفته است و صنعت برق ما دولتی است بنابراین کسی به آن سمت نرفته است.»
برای مطالعه بیشتر در این باره، گزارش « تبعات اجتماعی بحران آب » را از سایت تجارت‌نیوز بخوانید.
نظرات