رتبه ۹۹ ایران در حرکت به سمت انرژی‌های نو / کشورهای اسکاندیناوی پیشرو در کاهش انتشار کربن

به گزارش تجارت‌نیوز ، در یک دهه گذشته شاهد شتاب‌گیری تحول در سیستم‌‌های انرژی بودیم. افزایش استفاده از انرژی‌های نو و افزایش تمرکز روی تغییرات اقلیمی موجب شد تا توجه جهانی به کربن‌زدایی از سیستم‌های انرژی معطوف شود.

با این حال این مسیر همچنان ادامه دارد. در حالی که در سال ۲۰۱۸ هنوز بیش از ۸۰ درصد از انرژی جهان از طریق سوخت‌های فسیلی تامین می‌شد، انتشار گاز‌های گلخانه‌ای در سال ۲۰۱۹ افزایش یافت و هنوز بیش از ۷۷۰ میلیون نفر همچنان دسترسی کافی به برق ندارند. از این رو برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار سازمان ملل و توافقنامه پارسی، تحول سیستم‌های انرژی باید شتاب بیشتری بگیرد.

شاخص گذار انرژی (ETI)

یکی از شاخص‌هایی که روند حرکت جهان به سمت انرژی‌های پاک را نشان می‌دهد، شاخص گذار انرژی (ETI) است که توسط مجمع جهانی اقتصاد در گزارش‌هایی با عنوان « تقویت گذار انرژی موثر» منتشر می‌شود. امسال این مجمع این گزارش عملکرد جهان در گذار انرژی را در یک دهه اخیر مورد بررسی قرار داده است.

بر اساس این گزارش امتیاز کل جهان در یک دهه اخیر افزایش داشته است. در یک دهه اخیر رده‌بندی کشورها تقریبا ثابت بوده و سه کشور دانمارک، فنلاند و بریتانیا بیشترین پیشرفت را در میان ۱۰ کشور برتر به خود اختصاص داده‌اند. کشورهایی با تقاضای انرژی رو به رشد نظیر چین، هند و کشورهای آفریقایی صحرای سینا هم رشد قابل توجهی را به ثبت رساندند ولی امتیاز آنها در شاخص ETI همچنان بسیار پایین است.

در یک دهه گذشته بیش از ۷۰ درصد از کشورهای دنیا در شاخص گذار انرژی پیشرفت داشتند و دسترسی و امنیت انرژی آنها بیشتر شده است. موضوعی که عمدتا ناشی از بهبود سطح دسترسی به برق در سراسر دنیا بوده است. این در حالی است که تلاشهای بیشتری برای بهبود کیفیت تامین برق در مناطقی که تازه برقدار شده‌اند نیاز است. موضوعی که برای بهبود خدمات عمومی نظیر آزمایش و واکسیناسیون کرونا بسیار حیاتی است. علاوه بر این، افزایش حوادث طبیعی در یک دهه گذشته آسیب‌پذیری شبکه‌های توزیع برق را افزایش داده و یک نیاز فوری برای بازسازی و مدرن‌سازی زیرساخت‌های توزیع و انتقال برق ایجاد کرده است.

گذار انرژی در واقع به صورت انتقال از سیستم‌های انرژی کنونی که عمدتا فسیلی هستند به سمت انرژی‌های با انتشار کربن کمتر تعریف می‌شود.

ابعاد شاخص گذار انرژی

«شاخص گذار انرژی» از دو بعد تشکیل شده است: «الزامات عملکرد سیستم» و «آمادگی گذار». عملکرد سیستم توزیع انرژی کشورها را در سه حوزه کلیدی مورد بررسی قرار می‌دهد: مثلث انرژی که شامل «پایداری زیست‌محیطی»، «امنیت و دسترسی» و «رشد و توسعه اقتصادی» می‌شود. آمادگی گذار انرژی نیز به معنای ایجاد محیط مناسب برای انجام این گذار است که شامل « سرمایه‌گذاری»، «ساختار سیستم انرژی»، «مشارکت مصرف‌کننده و سرمایه انسانی»،« محیط کسب و کار نوآور و زیرساخت‌ها»« نهادها و حکمرانی» و «تعهد سیاسی و نظارت» می‌شود.

این شاخص به کشورهای مختلف در ۳۹ مولفه مختلف امتیازی از ۰ تا ۱۰۰ می‌دهد و در نهایت با انجام برخی محاسبات نمره هر کشور را از ۰ تا ۱۰۰ مشخص می‌کند. گزارش امسال مجمع جهانی اقتصاد عملکرد ۱۱۵ کشور جهان را در گذار از انرژی در یک دهه اخیر رتبه‌بندی کرده است.

رتبه‌بندی جهانی

در این گزارش، سه کشور سوئد، نروژ و دانمارک بهترین عملکرد را در گذار از انرژی داشتند و به ترتیب با امتیازهای ۷۹، ۷۷ و ۷۶ بهترین کشورهای دنیا هستند. در میان ۱۰ کشوربرتر دنیا نشانی از آمریکا دیده نمی‌شود و نیوزیلند تنها کشور غیر اروپایی این فهرست است. اروگوئه با قرار گرفتن در رتبه سیزدهم بهترین عملکرد را در میان کشورهای آمریکای لاتین و سنگاپور با رتبه ۲۱ بهترین کشور آسیایی در گذار انرژی است. قرار گرفتن آمریکا در رتبه ۲۴ هم از نکات جالب این گزارش است.

جایگاه ایران

در این رتبه‌بندی ایران با نمره ۵۰ جایگاه ۹۹ جهان را به خود اختصاص داده است. که کمتر از میانگین جهانی (۵۹) بوده است. در بخش عملکرد سیستم ایران نمره ۵۵٫۹ و در بخش آمادگی گذار نمره ۴۴٫۸ را کسب کرده است. این در حالی است که در گزارش قبلی رتبه ایران ۱۰۶ و نمره آن هم ۴۱ به ثبت رسیده بود.

جایگاه ۹۹ ایران در حالی به ثبت رسیده که در منطقه کشورهایی مثل کویت، پاکستان، بحرین و لبنان رتبه بدتری نسبت به ایران دارند. با این حال در این رتبه بندی قطر در رتبه ۵۳، امارات در جایگاه ۶۴ و مراکش رتبه ۶۶ را به خود اختصاص دادند و جایگاه عربستان هم ۸۱ بوده است. کل منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا هم نمره ۵۲٫۸ را به خود اختصاص داده که رشد ۲ واحدی را در این دهه نشان می‌دهد.

نکات کلیدی گزارش:

• متوسط شاخص گذار انرژی جهان در ۱۰ سال اخیر رشدی ۸ واحدی را ثبت کرده و به ۵۹ درصد رسیده است.
• تنها ۲۵ درصد از کشورهای جهان در سه مولفه مثلث انرژی عملکردی متعادل دارند.
• پیشرفت در دسترسی به انرژی و پایداری زیست‌محیطی قوی بوده ولی رشد اقتصادی همچنان یک چالش بزرگ به حساب می‌آید.
• بر اساس این گزارش ۱۰ کشور برتر دنیا تنها ۳ درصد از انتشار دی‌اکسید کربن جهان را به خود اختصاص داده‌اند.
• تنها ۱۳ کشور از ۱۱۵ کشور دنیا رشدی ثابت را در یک دهه گذشته به ثبت رسانده‌اند.
• سرعت گذار انرژی در اقتصادهای نوظهور سریع بوده ولی فاصله آنها با کشورهای توسعه‌یافته هنوز زیاد است.

مهمترین اخبار حوزه انرژی را در صفحه انرژی و کالا تجارت‌نیوز بخوانید.