کسب رتبه دوم رشد تولید نفت به معنای بهبود وضعیت اقتصاد ایران است؟

به گزارش تجارت‌نیوز، آمار منتشرشده در گزارش مرور آماری انرژی جهان که از سوی موسسه انگلیسی IE منتشر شده نشان می‌دهد ایران رتبه دوم جهان در افزایش میزان تولید نفت طی سال گذشته را کسب کرده است.

تولید نفت خام و میعانات ایران در سال ۲۰۲۳ با رشد ۱۹ درصدی نسبت به سال قبل از آن مواجه شده و به سه میلیون و ۹۴۰ هزار بشکه در روز رسیده است. این رشد بیش از ۱۳ برابر متوسط رشد تولید نفت دنیا در سال 2023 است. کل تولید نفت خام و میعانات دنیا در سال ۲۰۲۳ با رشد ۱.۴ میلیون بشکه‌ای نسبت به سال قبل از آن به ۸۲ میلیون و ۶۳۶ هزار بشکه در روز رسیده است.

بر اساس گزارش موسسه IE ایران با داشتن رتبه دوم در افزایش تولید نفت، هفتمین تولیدکننده بزرگ نفت دنیا شد. این موضوع از جهات مختلفی قابل بررسی است.

تغییر سبد انرژی در جهان

بسیاری از رسانه‌ها، کسب رتبه دوم جهان در افزایش میزان تولید نفت توسط ایران را افتخار دانستند و عنوان کردند ایران رکورددار رشد تولید در میان تولیدکنندگان بزرگ نفت طی سال میلادی گذشته بوده است. این در حالی است که عمده تولیدکنندگان بزرگ نفت نه به دلیل ناتوانی، بلکه عمدتاً به دلیل تغییر سبد انرژی در جهان تولید خود را کاهش دادند.

در واقع بیشتر تولیدکنندگان نفت در سال گذشته نه‌تنها رشد تولید نداشتند، بلکه با کاهش تولید روبه‌رو بودند. برای مثال تولید نفت خام و میعانات عربستان در سال ۲۰۲۳ کاهش ۸.۶ درصدی پیدا کرده است. تولید نفت عراق در این سال ۳.۹ درصد، کویت ۴.۳ درصد، عمان ۱.۵ درصد، امارات ۳.۴ درصد، الجزایر ۳.۴ درصد و روسیه ۱.۱ درصد کاهش یافته است.

نکته جالب توجه در این زمینه این است که با توجه به جدول زیر، سهم سوخت‌های فسیلی در جهان با فراز و نشیب‌های زیادی روبه‌رو بوده اما در سال‌های گذشته، کاهش چشمگیری نسبت به نرخ رشد جمعیت پیدا کرده و از سوی دیگر، سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان در حال افزایش است. انرژی بادی و خورشیدی بیش از دیگر انرژی‌های تجدیدپذیر، سهم سبد انرژی‌های تجدیدپذیر را در جهان تشکیل داده است.

منبع:https://peakoilbarrel.com/world-energy-2017-2050-annual-report/

طبق آمار آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، بادی و برق آبی در جهان از سال‌های گذشته در حال افزایش بوده و در آینده به افزایش خود ادامه خواهد داد.

بر این اساس، سوخت‌های فسیلی همچنان در بسیاری از نقاط جهان همچنان غالب بوده، اما این روند در حال تغییر است و کشورها برای سازگاری با انرژی‌های تجدیدپذیر با چالش‌های مختلفی روبه‌رو هستند. برای مثال، متقاعد کردن کشوری با ذخایر فراوان سوخت‌های فسیلی ارزان‌قیمت بسیار سخت است. اما روند تغییر سبد انرژی در جهان نشان می‌دهد بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته هم‌اکنون سهم سوخت‌های فسیلی را از سبد انرژی خود کاهش داده‌اند. از سویی به دلیل چرخش جهان به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر، قیمت این نوع انرژی‌ها به‌ طرز چشمگیری کاهش یافته و از سوی دیگر کارایی فناوری‌ها و تجهیزات مورد استفاده بسیار کارآمدتر است.

کاهش تولید سوخت‌های فسیلی در جهان

یکی دیگر از دلایل ارتقای جایگاه ایران را می‌توان سیاست‌های کاهش عرضه دانست. اوپک پلاس که متشکل از 22 تولیدکننده به ریاست مشترک عربستان سعودی و روسیه است، در حال حاضر حدود 2.2 میلیون بشکه در روز عرضه خود را محدود کرده است. این اتحاد در ژوئن امسال، کاهش عرضه خود را برای نیمه دوم سال جاری تمدید کرد.

به نظر می‌رسد اعضای اوپک پلاس برای مقابله با دیگر تولیدکنندگان نفت و در واکنش به پایین بودن قیمت نفت برای این کشورها، اقدام به کاهش عرضه نفت به منظور تعادل بازار کرده‌اند. اوپک انتظار دارد یک سال دیگر رشد نسبتاً قوی تقاضا به میزان 2.25 میلیون بشکه در روز و به رهبری آسیا را تجربه کند. این در حالی است که آژانس بین‌المللی انرژی رشد بسیار کندتر 1.22 میلیون بشکه در روز را پیش‌بینی کرده است.

نفت خام در سه ماه اخیر در پایین‌ترین قیمت خود معامله شده و این را می‌توان نشانه‌ای از کاهش تقاضای جهانی نفت تلقی کرد. کاهش سهم سوخت‌های فسیلی از سبد انرژی در دنیا، یکی از دلایلی است که اقدامات اوپک را تحت‌الشعاع قرار داده است. برای مثال، سهم انرژی‌های تجدیدپذیر از سبد انرژی کشورهای اروپایی افزایش یافته و تا حدود 30 درصد از سبد انرژی این کشورها را داراست.

این در حالی است که در ایران، سهم انرژی‌های تجدیدپذیر حدود یک درصد است. در چنین شرایطی، ایران همچنان سبد انرژی محدودی دارد و متکی به نفت است. این موضوع باعث شده اقتصاد ایران، در برابر بسیاری از مشکلات اقتصادی، تاب‌آوری لازم را نداشته باشد. مسئولان به جای توجه به روند تغییر سبد انرژی در جهان و مزایای پی گرفتن این طرح‌ها، بار دیگر به سمت نفتی شدن اقتصاد گام برمی‌دارند و به کسب جایگاه دوم رشد تولید نفت افتخار می‌کنند.

برای مطالعه بیشتر صفحه سوخت و انرژی را دنبال کنید.