جعفر محمدنژاد سیگارودی، مدیر کل دفتر توسعه سامانه‌های مقیاس کوچک سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق ایران (ساتبا)، در همایش مدیریت انرژی گفت برای رفع ناترازی برق هیچ راهی جز استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر وجود ندارد و توسعه نیروگاه‌های فسیلی راهکاری موثر برای رفع ناترازی برق نیست. آن‌طور که او ادعا کرد، در شرایط کنونی بخش چشمگیری از نیروگاه‌ها به لحاظ اقتصادی نباید فعال باشند و عمر بالای نیروگاه‌های کشور و فرسودگی آنها دلیل مضاعفی بر ناترازی برق در کشور است. طولانی بودن دوره احداث، کمبود سوخت، هزینه بالای احداث و آلایندگی محیط‌زیستی از مضرات نیروگاه‌های حرارتی است. از سوی دیگر، سرعت بالای اجرا و سهولت نصب، بی‌نیازی به سوخت، امکان تولید پراکنده، هزینه تمام‌شده ارزان‌تر، سازگار با محیط زیست، جلب منابع مالی خارجی و روند جهانی از مزیت‌های نیروگاه‌های تجدیدپذیر به شمار می‌رود. با توجه به اظهارات محمدنژاد لازم است به وضعیت ناترازی برق در کشور نگاهی دقیق‌تر انداخته شود. بخش عمده تامین برق، یعنی بیش از 80 درصد برق کشور، به وسیله نیروگاه‌های حرارتی تامین می‌شود. این یعنی هرساله نیروگاه‌های بخاری، گازی و سیکل ترکیبی، با وجود شرایط نامناسبی چون فرسودگی نیروگاه‌ها و بازدهی پایین، در حال فعالیت هستند. چنین وضعیتی به ناترازی گاز در کشور هم دامن زده است. بنا بر گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، حدود 17 هزار مگاوات کسری برق در کشور وجود دارد. با توجه به افزایش ناترازی گاز و فرسودگی نیروگاه‌های حرارتی، به نظر می‌رسد جبران این حجم از ناترازی صرفاً با این نیروگاه‌ها امکان‌پذیر نیست. با توجه به چرخش دنیا به طرف انرژی‌های تجدیدپذیر و مزایای آن، جایگزینی نیروگاه‌های حرارتی با نیروگاه‌های تجدیدپذیر راهکاری منطقی به نظر می‌رسد. نیروگاه خودتامین و جبران ناترازی سرمایه‌گذاری نیروگاه‌های خودتامین موضوع تفاهم‌نامه سال 14۰۰ بین وزارت نیرو و صمت و همچنین ماده ۴ قانون مانع‌زدایی از صنعت برق است. با توجه به کمبود برقی که در کشور حاکم است، به صنایع بزرگ ابلاغ شد به‌ منظور تامین برق‌ مورد نیاز خود در فصل گرم سال، می‌توانند اقدام به احداث نیروگاه خودتامین کنند. بر اساس این تفاهم‌نامه مقرر شده بود صنایع انرژی‌بر به سمت خودتامین شدن سوق داده شوند و در مقابل وزارت نیرو برق تولیدی این نیروگاه‌ها را به محل مصرف منتقل کند. نیروگاه خودتامین نیروگاهی کوچک است که قادر است انرژی برق مورد نیاز یک صنعت را بدون منبع تغذیه خارجی تولید و تامین کند. معمولا نیروگاه‌های خودتامین صنایع، از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی یا بادی استفاده می‌کنند. حال مشکل اساسی اینجاست که وزارت نیرو به تعهدات خود پای‌بند نبود و حتی در برخی موارد، برق تولیدی این صنایع به خودشان نیز اختصاص پیدا نکرد. تامین شرایط و زیرساخت‌ها و پای‌بند بودن به مفاد تفاهم‌نامه توسط وزارت نیرو، گامی به جهت توسعه احداث این نیروگاه‌های خودتامین و خارج‌شدن انحصار تولید برق توسط وزارت نیرو است. از سوی دیگر، از آنجا که این نیروگاه‌های خودتامین اکثراً تجدیدپذیر هستند، به جبران ناترازی برق و کاهش مشکلات محیط‌زیستی نیز کمک شایانی می‌کنند. وزارت نیرو که تاکنون ناتوان از تامین برق مصرفی شهروندان بوده و همواره قطعی برق صنایع و نابودی تولید را در اولویت خود قرار داده است، با مهیا کردن شرایط احداث این نیروگاه‌ها، می‌تواند تا حدی از مشکل تامین مالی نیروگاه‌ها بکاهد. از سوی دیگر صنایع با تولید برق مورد نیاز خود، علاوه بر تضمین تامین برق و کاهش وابستگی به وزارت نیرو، قادرند مازاد برق تولیدی خود را به فروش برسانند. وزارت نیرو نیز با خرید مازاد برق تولیدی این صنایع، می‌تواند کمبود برق را تا حدودی جبران کند. محدودیت واردات تجهیزات تجدیدپذیر ایران با توجه به شرایط جغرافیایی می‌تواند استفاده بهینه‌ای از انرژی خورشیدی داشته باشد. نیروگاه‌های خورشیدی، با تکنولوژی بالا و هزینه کم، توانایی تامین برق مصرفی بسیاری از صنایع را دارند؛ اما نکته درخور توجه آنجاست که واردات پنل و اینورتر خورشیدی، همواره مشکلات فراوانی داشته است. از اختصاص نیافتن ارز مورد نیاز برای واردات تا ترخیص‌ نشدن آنها از گمرک، تنها بخشی از محدودیت‌هایی است که در زمینه احداث نیروگاه‌های خورشیدی وجود دارد. شایان ذکر است این مشکلات در بین توربین‌های بادی نیز رواج دارد. با کاهش این محدودیت‌ها و تسهیل فرایند واردات تجهیزات مورد نیاز انرژی‌های تجدیدپذیر، می‌توان به گذار به سمت این نیروگاه‌ها و کاهش استفاده از منابع تجدیدناپذیر از جمله گاز امیدوار بود. چنین اتفاقی می‌تواند به جبران ناترازی گاز کمک کند که هر زمستان گریبان‌گیر صنایع می‌شود. از این رو، با اقدامات ساده‌ای چون تسهیل فرایند واردات و پایبندی به تفاهم‌نامه‌های موجود، می‌توان گامی هرچند کوچک در جهت بهبود اوضاع ناترازی برق و گاز برداشت تا وضعیت کشور در آینده، بحرانی‌تر از اکنون نشود. برای مطالعه بیشتر صفحه سوخت و انرژی را دنبال کنید.
