سیده آمنه موسوی 
مدیر امور بین‌الملل اتاق بازرگانی و صنایع «اولم» آلمان در گفت‌وگو با «تجارت‌نیوز»:
سرمایه‌گذاری خارجی در ایران حداقل در کوتاه‌مدت بسیار غیرواقع‌بینانه است / خروج آمریکا از برجام، جنگ اوکراین، پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران و اعتراضات دو سال گذشته چالش‌های روابط اقتصادی ایران و اروپا
زیمنس به جای ایران در مصر سرمایه‌گذاری می‌کند / مبادلات تجاری ۲۰ میلیارد یورویی سال ۲۰۱۷ ایران و اتحادیه اروپا به ۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ رسید / تجارت ترکیه و اتحادیه اروپا سالانه رقمی در حدود ۲۰۰ میلیارد یورو است
مدیر امور بین الملل اتاق بازرگانی و صنایع «اولم» آلمان معتقد است: جنگ اوکراین، پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران و همچنین اعتراضات دو سال گذشته در کشور تاثیر عمیقی بر روابط ایران با غرب به‌ویژه کشورهای اروپایی گذاشته و آن را پیچیده‌تر کرده است.
امیر علیزاده، مدیر امور بین الملل اتاق بازرگانی و صنایع «اولم» آلمان و قائم‌مقام سابق اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان، به تجارت‌نیوز می‌گوید: «اگر دولت چهاردهم بخواهد مذاکره با اروپا را استارت بزند، تا زمانی که تک‌تک این چالش‌ها را حل نکند نمی‌تواند به گسترش روابط اقتصادی ایران و اروپا امیدوار باشد.» او همچنین با اشاره به تلاش کشورهای اروپایی در روند کربن‌زدایی از سیستم سوختی این کشورها توضیح می‌دهد: «اگر مشکلات سیاسی ایران و اروپا را در نظر نگیریم، ایران مزیت بالایی برای تولید هیدروژن سبز دارد و خیلی زودتر از بقیه کشورها وارد این مبحث شد؛ ایران حتی زیرساخت‌های صنعتی مورد نیاز برای تولید فولاد سبز یا فولاد کربن خنثی یا زیرساخت‌های لازم برای صادرات هیدروژن سبز به اروپا از طریق خط لوله را هم دارد. این در حالی است که بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس از این امکان محروم هستند.» مشروح گفت‌وگوی تجارت‌نیوز با مدیر اتاق بازرگانی و صنایع «اولم» آلمان را در ادامه می‌خوانید.
***
سرمایه‌گذاری خارجی در ایران حداقل در کوتاه‌مدت بسیار غیرواقع‌بینانه است
*آقای پزشکیان در جریان نخستین گفت‌وگوی تلویزیونی خود تاکید کرد برای دستیابی به رشد اقتصادی هشت درصدی، به ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه خارجی و ارتباط با دنیا نیاز داریم. از دیدگاه جناب‌عالی تحقق این هدف در همکاری با کشورهای اروپایی تا چه حد امکان‌پذیر است و در صورت امکان‌پذیر بودن این هدف‌گذاری چه بازه زمانی را می‌توان برای آن در نظر گرفت؟
بازه زمانی خاصی را نمی‌توانیم برای این موضوع در نظر بگیریم. گام اول عادی‌سازی روابط با اروپاست که آن هم در بستر فعلی و اتفاقات سال‌های گذشته کار آسانی نیست. در این رابطه سرمایه‌گذاری خارجی حداقل در کوتاه‌مدت که بسیار غیرواقع‌بینانه است. شاید بتوان در میان‌مدت و بلندمدت درباره آن نظراتی مطرح کرد.
دو سه سال بعد از برجام و تا پیش از خروج آمریکا از این توافق هم به دلایل مختلف سرمایه‌گذاری خارجی در ایران انجام نشد
بهتر است بدانید حتی در دو سه سال بعد از برجام و تا پیش از خروج آمریکا از این توافق هم به دلایل مختلف عملاً سرمایه‌گذاری خارجی در ایران انجام نشد. نزدیک به دو سال زمان صرف شد تا تمام هیات‌های تجاری که از اتحادیه اروپا به ایران سفر می‌کردند از مرحله شناخت و بررسی و اعتمادسازی به مرحله امضای تفاهم‌نامه برسند که آنها هم تعهدآور نبودند.
متاسفانه طی سال‌های بعد از خروج آمریکا از برجام و پس از آن نیز اتفاقات دیگری رخ داد، از جمله آنها جنگ اوکراین، پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران و اعتراضات دو سال گذشته در ایران است که هر کدام روی روابط ایران با غرب به‌ویژه کشورهای اروپایی اثرگذار بود و آن را پیچیده‌تر کرد.
فضای کنونی در اروپا و آلمان برای روابط تجاری با شرکت‌های ایرانی بسیار منفی و دور از واقعیت است
اگر دولت چهاردهم بخواهد مذاکره با اروپا را استارت بزند، تا زمانی که تک‌تک این چالش‌ها را حل نکند نمی‌تواند به گسترش روابط اقتصادی ایران و اروپا امیدوار باشد؛ سرمایه‌گذاری که جای خود. فضای کنونی در اروپا و آلمان برای روابط تجاری با شرکت‌های ایرانی بسیار منفی و دور از واقعیت است. یعنی اگر شما بخواهید با شرکت‌های کوچک و متوسط آلمانی- حالا نه شرکت‌های بزرگی که در آمریکا سرمایه‌گذاری می‌کنند- مذاکره کنید و صحبتی از صادرات به میان آورید، و نه حتی سرمایه‌گذاری، بی‌فایده است.
مبادلات تجاری ۲۰ میلیارد یورویی سال ۲۰۱۷ ایران و اتحادیه اروپا به ۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ رسید/ تجارت ترکیه و اتحادیه اروپا سالانه رقمی در حدود 200 میلیارد یورو است
با نگاهی اجمالی به آمار تجارت ایران و اتحادیه اروپا درمی‌یابیم مبادلات تجاری ۲۰ میلیارد یورویی سال ۲۰۱۷ به چهار میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ رسید که رقم بسیار ناچیزی محسوب می‌شود. فقط در مقام مقایسه، تجارت ترکیه که هفتمین شریک تجاری اتحادیه اروپا محسوب می‌شود سالانه رقمی در حدود 200 میلیارد یورو است.
برای روابط اقتصادی با اروپا باید پرونده‌های اختلافات سیاسی بسته شود
*با این حساب نباید به سرمایه‌گذاری خارجی کشورهای اروپایی در ایران امید داشته باشیم؟
من نمی‌گویم این کار امکان‌پذیر نیست تنها می‌گویم باید انتظارات‌مان واقع‌بینانه باشد. پیش‌شرط گسترش روابط تجاری با شرکت‌های اروپایی حل مشکلات و چالش‌هایی است که صحبتش را کردیم و هر کدام مساله‌ای پیچیده است. دنیا با پنج شش سال گذشته خیلی فرق کرده است. مثلاً در حال حاضر بحث پرونده هسته‌ای ایران شرایط بسیار متفاوتی با آنچه در گذشته یعنی سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ و حتی پیش از تصویب برجام در جریان بود پیدا کرده است. یا بحث حمایت نظامی ایران از روسیه و همچنین موضوعات حقوق بشری دو سال گذشته ایران. همه این موارد به صورت تک به تک به بحرانی تبدیل شده‌اند که از میان آنها دو مورد یعنی پیشرفت‌های هسته‌ای ایران و کمک به روسیه در جریان جنگ اوکراین عملاً به صورت مستقیم امنیت اروپا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین سخت است که بخواهیم فکر کنیم در این میان به این زودی اتفاق خاصی در کاهش تنش‌های ایران و اروپا رخ خواهد داد.
در رابطه با ایران تفاوت چندانی در اینکه یک دموکرات یا جمهوری‌خواه رئیس‌جمهور آمریکا باشد وجود ندارد
*روی کار آمدن ترامپ یا هریس چه تاثیری بر مذاکرات ایران و اروپا خواهد داشت؟
به نظر من جناح‌های مختلف در آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که آنچه در سال ۲۰۱۸ رخ داد یعنی خروج این کشور از برجام اشتباه استراتژیکی بود که نباید صورت می‌گرفت. بعد هم در شرایط فعلی و در رابطه با ایران به اعتقاد من تفاوت چندانی در اینکه یک دموکرات یا جمهوری‌خواه رئیس‌جمهور آمریکا باشد وجود ندارد. برخی از تحلیلگران سیاسی حتی معتقدند شاید با روی کار آمدن یک رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه راحت‌تر بتوان موانع موجود در سیاست داخلی آمریکا را نسبت به آغاز مذاکرات با ایران از میان برداشت و لغو روند تحریم‌ها راحت‌تر صورت پذیرد. بعد هم توجه داشته باشید که در این دور از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا شخصیت‌های تندرویی چون مایک پمپئو و جان بولتون در تیم ترامپ حضور ندارند؛ آن افراد بودند که موجب شدند ترامپ از برجام خارج شود و بعد هم در مسیر مذاکرات مجدد با ایران کارشکنی کردند.
با حل شدن اختلافات سیاسی ایران و غرب، تحریم‌ها نیز موجودیتی نخواهند داشت
*علی ماجدی سفیر اسبق ایران در آلمان در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز گفته بود از میان کشورهای منطقه خاورمیانه کشورهای ایران و مصر مطلوب‌ترین کشورها برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های آلمانی هستند اما به سبب تحریم‌ها، آلمانی‌ها ترجیح می‌دهند سرمایه‌هایشان را به مصر ببرند. آیا شما نیز این موضوع را شنیده‌اید و در شرایط فعلی که ما نمی‌توانیم کار خاصی برای رفع تحریم‌های ایران- که نه تنها در زمینه هسته‌ای بلکه در رابطه با وضعیت حقوق بشر یا موضوعات منطقه‌ای است- انجام دهیم آیا باید عطای سرمایه‌گذاری آلمانی‌ها در کشورمان را به لقای آن ببخشیم؟
در مورد بخش نخست سوال‌تان فکر می‌کنم یکی از نمونه‌های مد نظر آقای ماجدی شرکت زیمنس است که بعد از برجام که ایشان سفیر ایران در برلین بودند، با قدرت وارد بازار ایران شد و برنامه‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری داشت و با توجه به وسعت زمینه‌های سرمایه‌گذاری، می‌خواست در ایران حضور موثری داشته باشد و عمدتاً هم برنامه‌هایش در بخش‌های نیروگاهی و زیرساخت‌های راهآهن (راهآهن تهران- مشهد) بود. رفت‌وآمد‌های زیادی در همین زمینه صورت گرفت؛ هر زمان که مقامات اقتصادی آلمان یا هر مقام ذی‌صلاح دیگری از این کشور به ایران سفر می‌کردند از شرکت زیمنس هم نماینده‌ای آنها را همراهی می‌کرد. هرچند با وجود انجام تمامی این امور و به‌کارگیری نیرو‌های فراوان در ایران، به دلیل خروج ترامپ از برجام نتوانستند کاری انجام دهند و بازار ایران را ترک کردند.
بعد هم شرکت زیمنس به مصر رفت و دو سال پیش بزرگ‌ترین سفارش تاریخ این شرکت را برای تحویل بیش از صد قطار و لکوموتیو و همین‌طور ساخت بیش از دو هزار کیلومتر خط راهآهن سریع‌السیر و هشت ایستگاه راهآهن دریافت کرد. این سرمایه‌گذاری بیش از هشت میلیارد یورو خواهد بود.
به‌جز ترکیه که دارای روابط گسترده‌ای با کشورهای اروپایی است عملاً مصر و ایران تنها کشورهایی هستند که بازار بزرگی در منطقه دارند. با وجود اینکه به لحاظ وضعیت زیرساخت‌های صنعتی ایران در جایگاه مناسب‌تری نسبت به مصر قرار دارد اما به سبب تحریم‌ها، آلمانی‌ها در سال‌های اخیر ترجیح داده‌اند برای داشتن شرکای منطقه‌ای به کشورهایی چون مصر و بعد هم عربستان و امارات فکر کنند. این کشورها (امارات و عربستان) در تامین انرژی و هیدروژن سبز روابط درخور توجهی با آلمان برقرار کردهاند.
تحریم‌های کشورهای اروپایی در مورد ایران تحریم‌های کلی نیست
اما در خصوص بخشی از سوال شما که به موضوع تحریم‌های ایران می‌پرداخت هم باید گفت تحریم‌های ایران به‌ویژه تحریم‌های کشورهای اروپایی در مورد ایران به بخش‌های خاص و اشخاص خاص بازمی‌گردد و تحریم‌های کلی نیست. مشکلی که وجود دارد تحریم‌های آمریکا یعنی تحریم‌های ثانویه و بخشی از تحریم‌های اولیه است که در سال ۲۰۱۶ هم لغو نشد. این تحریم‌ها مشکلاتی ایجاد کردهاند. همین تحریم‌ها بودند که موجب شدند بانک‌ها در مسیر همکاری با ایران دچار مشکل شوند.
فضای رسانه‌ای و روانی در اروپا نسبت به ایران به‌شدت منفی است
علاوه بر این معتقدم تحریم‌های ایران بیش از اینکه از یک رژیم حقوقی خاص پیروی کند تحت تاثیر موضوعات سیاسی قرار دارد. به دلیل چالش‌های سیاسی که در روابط ایران و اروپا در سال‌های گذشته پیش آمده، فضای رسانه‌ای و روانی در اروپا نسبت به ایران به‌شدت منفی است و عملاً اقتصاد ایران- دست‌کم در اذهان عمومی- حذف شده است. اگر اراده‌ای برای حل مشکلات سیاسی میان ایران با آمریکا و اروپا وجود داشته باشد موضوعات حقوقی تحریم‌ها حل‌وفصل می‌شوند. تغییر این فضای منفی روانی هم اگرچه بیشتر از زمان بعد برجام وقت می‌برد، اما غیرممکن نیست.
نباید تمام تخم‌مرغ‌هایمان را در سبد روسیه و چین بگذاریم
*عباس عراقچی وزیر خارجه ایران یکی از اولویت‌های سیاست خارجی خود را بر بهبود روابط با کشورهای اروپایی قرار داده است. شکی نیست که پیوند موضوعات سیاسی و اقتصادی یکی از راه‌های نزدیکی کشورها به یکدیگر است. اگر قرار باشد ایران و اروپا نیز در این مسیر گام بردارند، کدام یک از حوزه‌های اقتصادی ایران می‌تواند مقصد مناسبی برای سرمایه‌گذاری اروپایی‌ها به‌ویژه آلمانی‌ها باشد؟
اگر کانال‌های ارتباطی میان ایران و اروپا که بعد از حمایت تهران از مسکو در جنگ اوکراین و اعتراضات دو سال پیش و البته پیشرفت چشمگیر برنامه هسته‌ای ایران تحت تاثیر شدیدی قرار گرفته‌اند مجدداً برقرار شوند، گام مهمی در تغییر شرایط برداشته شده است.
مقامات دولت چهاردهم بار‌ها در مذاکرات‌شان اعلام کردهاند تمایلی ندارند به شرق و غرب وابستگی داشته باشند و با هر طرف بر اساس منافع ملی ایران پای میز مذاکره می‌نشینند. اگر این حرف و دیدگاه عملی شود، مشخص می‌شود مسئولان متوجه اتفاقات سال‌های گذشته شده‌اند.
بعد از حمله روسیه به اوکراین و بروز کرونا در جهان، وقایعی به وقوع پیوست که موجب شد ما با شیوه و سبک جدیدی از ارتباطات از سوی کشورهایی چون هند و یا برزیل و حتی کشورهای آفریقایی مواجه شویم که نه وابستگی خاصی به غرب دارند و نه به شرق. حتی ترکیه هم که عضوی از ناتو است و روابط گسترده‌ای با کشورهای اروپایی و آمریکا دارد نیز به سمت گسترده‌سازی روابطش در هر دو جهت و کاهش وابستگی‌اش به یک طرف خاص در حرکت است. همه این کشورها با این سیاست حداکثر بهره را از روابط با هر دو طرف شرق و غرب می‌برند.
به نظر من این کشورها الگوی خوبی برای ایران هستند به‌ویژه با توجه به تجربیاتی که طی سال‌های اخیر از رابطه با روسیه و چین به دست آورده تا دیگر تمامی تخم‌مرغ‌هایش را در یک سبد قرار ندهد.
اروپا روابط کشورها با روسیه را برخلاف امنیت خود می‌داند
*به عنوان مسئول امور بین‌المللی یکی از اتاق‌های بازرگانی آلمان این سوال را از شما می‌پرسم که تمایل مقامات این کشور به سرمایه‌گذاری در کدام کشورها و بر اساس چه شاخصه‌هایی است؟ چه محصولاتی کِشش ورود به بازار آلمان را دارند؟ این موضوع در مورد محصولات ایرانی به چه صورت است؟
شرایط فعلی ایران با شرایط پس از روی کار آمدن دولت یازدهم یعنی دولت آقای روحانی تفاوت‌هایی دارد. الان روابط ایران و اروپا همان‌طور که گفتم درگیر دو مساله است: ابتدا حمایت ایران از روسیه در جنگ با اوکراین و بعد هم وضعیت پرونده هسته‌ای ایران و میزان پیشرفت ایران در این زمینه که عملاً تاثیر مستقیم بر امنیت کشورهای اروپایی دارد. در حال حاضر رابطه نداشتن با روسیه به موضوع حیثیتی تبدیل شده است. طی دو سال گذشته به استثنای چند کشور اروپایی مانند مجارستان و اسلواکی، کشورهای اروپایی به‌ویژه آلمان، روابط اقتصادی‌شان را با روسیه به‌شدت کاهش داده‌اند. صادرات آلمان به روسیه در سال 2023 حدود 40 درصد و واردات از این کشور به دلیل قطع کامل واردات گاز 90 درصد کاهش پیدا کرد. در نیمه اول امسال نیز صادرات آلمان به روسیه 25 درصد دیگر هم کاهش یافت.
دگردیسی اقتصاد اروپا به سمت کربن‌خنثی شدن صنایع پس از جنگ اوکراین با سرعت زیادی در حال پیشروی است
اتحادیه اروپا تاکنون 14 بسته تحریمی بسیار گسترده علیه روسیه به تصویب رسانده است که عملاً تجارت با روسیه را فلج کرده. بایددر نظر داشت حمله نظامی روسیه به اوکراین مستقیماً امنیت اروپا را نشانه گرفته است و وقتی این صحبت پیش می‌آید که ایران از روسیه حمایت نظامی کرده، کار خیلی سخت می‌شود. یعنی بدون حل این دو موضوع صحبت از گسترش روابط تجاری و سرمایه‌گذاری شرکت‌های اروپا در ایران بی‌نتیجه است. تنها در این صورت است که می‌توانیم درباره این موضوع که کشورهای اروپایی در چه حوزه‌هایی و با چه میزان سرمایه‌گذاری حضور پیدا خواهند کرد صحبت کنیم. یا اینکه چه مزیت صنعتی و چه پتانسیل‌هایی در روابط اقتصادی ایران و آلمان وجود دارد. باید بپذیریم وضعیت حال حاضر دنیا، کشورهای اروپایی و آلمان که کیس مورد نظر ما در این سوال است تفاوت‌های بسیار زیادی با سال ۲۰۱۴ پیدا کرده است. اگر قرار بر همکاری هم باشد بخش خصوصی در اتاق‌های بازرگانی و بخش دولتی در وزارت صمت و سازمان توسعه و تجارت ایران باید بنا بر این تغییرات، خود را آماده همکاری با آلمان کنند. دگردیسی اقتصاد اروپا به سمت کربن‌خنثی شدن صنایع پس از جنگ اوکراین با سرعت زیادی در حال پیشروی است.
تجارت با اروپا تابع قوانین جدیدی است
*این تغییرات در چه زمینه‌هایی است؟
توسعه پایدار و کربن‌زدایی صنایع به یکی از اولویت‌های اصلی در اروپا تبدیل شده که روابط اقتصادی با سایر کشورها را به‌شدت دارد دگرگون می‌کند. به عنوان نمونه تنها به دو قانون اشاره می‌کنم که طی ماه‌های اخیر در اتحادیه اروپا تصویب شده که در سال‌های آینده بر روابط شرکت‌های اروپایی با شرکت‌های خارجی تاثیر عمیقی بر جای می‌گذارد. این قوانین کلیه ابعاد توسعه پایدار را شامل می‌شود و تنها محدود به حفاظت از محیط زیست نیست. بحث‌های حکمرانی خوب، مسئولیت‌های اجتماعی شرکتی و سازمانی در خصوص حقوق بشر همگی در این حیطه لحاظ می‌شوند.
این دو قانون یکی سازوکار تنظیم مرز کربن (CBAM) است که شرکت‌های اروپایی را ملزم می‌کند میزان مصرف گازهای گلخانه‌ای را در تولید فولاد، سیمان، آلومینیوم و آهن وارداتی‌شان گزارش دهند و بابت آن گمرک بپردازند. یک قانون دیگر هم دستورالعمل بررسی دقیق مسئولیت شرکتی در زنجیره تامین (CSDDD) است که شرکت‌های اروپایی را ملزم کرده گزارش‌های دقیق و پیچیده‌ای در خصوص رعایت محیط زیست و حقوق بشر و حقوق کارگر بدهند. این قوانین و جریمه‌های احتمالی‌ای که در صورت تخلف در نظر گرفته شده، عملاً باعث شده شرکت‌های اروپایی روابط‌شان را با شرکایشان در برخی از کشورهای آسیایی و آفریقایی، که فراهم کردن این داده‌ها و گزارش‌ها دشوار است، قطع کنند.
دولت ایران باید بسترهای مربوطه را آماده کند؛ به عنوان مثال، با عضویت در کنوانسیون‌های مهم مربوط به کار کودکان و حقوق آنها در سازمان بین‌المللی کار. شرکت‌های ایرانی هم که خواستار ورود به بازار اروپا هستند باید با حمایت دستگاه‌های دولتی و اتاق‌های بازرگانی، خود را از حالا برای شرایط و الزامات این قوانین آماده کنند تا مزیت رقابتی به دست آورند.
متاسفانه به‌جز چند مورد محدود خودجوش که برخی از صنعتگران و دانشگاهیان در ایران جلسات و کنفرانس‌هایی به منظور اطلاع‌رسانی و آموزش قوانین جدید اتحادیه اروپا برگزار کردهاند، من مورد دیگری مشاهده نکرده‌ام. حتی اتاق‌های بازرگانی هم در این زمینه فعال نیستند. ایران پتانسیل‌های لازم برای مزیت رقابتی در این زمینه را دارد. الان برای شرکت‌های اروپایی تنها مساله مهم قیمت تمام‌شده کالای تولیدی نیست. ریسک دوری جغرافیایی که پیرو شیوع کرونا مطرح شد یکی دیگر از موضوعاتی است که کشورهای اروپایی به آن توجه می‌کنند و در این زمینه ایران می‌تواند نسبت به کشورهای آسیایی دیگر مزیت داشته باشد. یکی از موضوعاتی که ایران می‌تواند در آن ورود کند انرژهای سبز و تامین مواد اولیه برای دگردیسی است که اتحادیه اروپا در روند کربن‌خنثی شدن به آنها نیاز دارد.
عمان و نامیبیا، شرکای هیدروژن سبز آلمان
*کدام یک از کشورها تاکنون با ورود به بازار انرژی‌های پاک به روند کربن‌خنثی شدن اروپا کمک کردهاند؟
در موضوع تامین هیدروژن سبز یعنی هیدروژنی که در فرایند تولید آن و الکترولیز آب از انرژهای تجدیدپذیر استفاده می‌شود و گاز گلخانه‌ای منتشر نمی‌شود، آلمان با کشورهای مختلف در حال مذاکره و بستن قرارداد است. به‌جز کشورهایی مثل برزیل و استرالیا و عربستان سعودی که تولید هیدروژن سبز در آنها توجیه اقتصادی دارد، آلمان حتی با کشورهای کوچک‌تری مثل عمان و مراکش و کشورهای جنوب شرق اروپا هم در حال مذاکره است. یکی از این کشورها به عنوان نمونه نامیبیا در جنوب آفریقاست که می‌خواهد وابستگی خود را به اورانیوم و الماس کاهش دهد و برای همین با شرایط خوبی که برای تولید برق با انرژی خورشید و باد دارد استراتژی هیدروژن سبز را هم در دستور کار خود قرار داده است. آلمان هم قصد دارد حدود 10 میلیارد یورو در این کشور بابت ساخت کل زنجیره تامین هیدروژن سبز و صنایع پایین‌دستی مثل تولید آمونیاک سبز سرمایه‌گذاری کند.
ایران مزیت بالایی در تولید هیدروژن سبز دارد
در این میان اگر مشکلات سیاسی ایران و اروپا را در نظر نگیریم، ایران مزیت بالایی در تولید هیدروژن سبز دارد و خیلی زودتر از بقیه کشورها وارد این مبحث شد. ایران حتی به عنوان نمونه زیرساخت‌های صنعتی لازم برای تولید فولاد سبز یا فولاد کربن‌خنثی یا زیرساخت‌های لازم برای صادرات هیدروژن سبز به اروپا از طریق خط لوله را هم دارد. در حالی که بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس این امکان را ندارند. ایران بیش از کشورهای دیگر از پتانسیل و توانایی تولید انرژی‌های کربن‌خنثی برخوردار است اما حالا سال‌ها عقب افتاده و این فرصت‌ها را دارد از دست می‌دهد. اگر در چند سال آینده که اقتصاد جهان باسرعت دارد به سمت کربن‌زدایی و کاهش استفاده از سوخت‌های فسلی می‌رود اتفاقی نیفتد، این عقب‌ماندگی جبران‌ناپذیر خواهد بود.
شرکت‌های ایرانی غایبان نمایشگاه صنعت فلزکاری آلمان
*می‌دانم در حال حاضر در اشتوتگارت، پایتخت ایالت بادن-وورتمبرگ آلمان که اولم هم یکی از شهرهای آن است- و شما در اتاق بازرگانی و صنایعش فعالیت دارید- نمایشگاه صنعت فلزکاری AMB در جریان است. آیا شرکت‌های ایرانی امسال در نمایشگاه حضور داشتند؟
نمایشگاه AMB که بیش از 40 سال است هر دو سال یک بار در اشتوتگارت، قلب مهندسی مکانیک آلمان، برگزار می‌شود، یکی از بزرگ‌ترین نمایشگاه‌های جهان برای صنعت فلزکاری، ماشین ابزار و ابزار دقیق است که امسال بیش از 1200 غرفه‌گذار از بیش از 28 کشور جهان در آن حضور داشتند. صنعت ماشین ابزار سال گذشته در جهان یک صنعت 82 میلیارد یورویی بود که 30 درصد آن تولید چین، 13 درصد تولید آلمان، 11 درصد تولید ژاپن و 9 درصدش تولید ایالات متحده بود. آلمان با 17 درصد بیشترین میزان صادرات ماشین ابزار در جهان را دارد. امسال در نمایشگاه علاوه بر کشورهایی که در این صنعت سابقه دارند، کشورهایی مثل هند، ترکیه و رومانی هم پاویون رسمی داشتند. شرکت‌های ایرانی بالطبع در میان غرفه‌گذاران نبودند اما من چند شرکت و صنعتگر ایرانی را به عنوان بازدیدکننده دیدم.
خروج آمریکا از برجام باعث شد نمایشگاه AMB ایران دیگر برگزار نشود
*به خاطر می‌آورم نمایشگاه «آام‌بی» بعد از برجام، چندین دوره در ایران هم برگزار شد.
بله بعد از توافق برجام و در خلال سال‌های 2016 تا 2018 سه دوره نمایشگاه «آام‌بی» از سوی شرکت نمایشگاهی اشتوتگارت در تهران برگزار شد. نقطه اوج آن سال 2017 بود که بیش از 200 شرکت در این نمایشگاه غرفه داشتند و بیش از 5700 نفر از صنایع خودروسازی، تامین قطعات، نفت و گاز و ماشین‌سازی از آن بازدید کردند. خاطرم هست سال 2018 نمایشگاه دو ماه بعد خروج آمریکا از برجام برگزار شد و مدیرعامل نمایشگاه اشتوتگارت و مدیرعامل اتحادیه تولیدکنندگان ماشین ابزار آلمان (VDW)، که مسئول پاویون رسمی آلمان در نمایشگاه بود، رضایت بالایی از «آام‌بی ایران» داشتند و در آخرین سال بر اهمیت آن به عنوان تعهد به توافق هسته‌ای یاد کردند. اما خب تحریم‌های ثانویه و یک‌جانبه آمریکا خیلی زود اثر خود را گذاشتند و اکثر این شرکت‌های آلمانی که آمریکا مهم‌ترین و بزرگ‌ترین بازارشان است عطای بازار ایران را به لقایش بخشیدند و «آام‌بی» هم متاسفانه دیگر در ایران برگزار نشد.
نظرات