اعلام جزئیات لایحه حجاب از زبان منتخب دوازدهمین دوره انتخابات مجلس
رئیس کمیسیون مشترک جوانی جمعیت و حمایت از خانواده گفت: در مرحله اول و دوم لایحه جنبه جریمه دارد اما از مرحله سوم به بعد به قاضی گفته‌ایم که شما از آن مجازاتی که تعیین کردیم از محرومیت‌های اجتماعی استفاده کنید.
امیر حسین بانکی پور رئیس کمیسیون مشترک جوانی جمعیت و حمایت از خانواده منتخب دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه اصفهان به سؤالاتی درباره عملکرد مجلس یازدهم و اولویت‌های مجلس آینده پاسخ داد.
عملکرد کمیسیون فرهنگی را در مجلس یازدهم چطور ارزیابی می‌کنید؟
بانکی‌پور: کمیسیون فرهنگی با برنامه منظمی مجلس یازدهم را شروع کرد و دو اولویت را در دستور کار خود قرار داد که یکی بحث جوانی جمعیت و دیگری فضای مجازی بود. هر دو اولویت به شکل اصل ۸۵ دنبال شد. قانون جوانی جمعیت در سال ۱۴۰۰ تصویب و ابلاغ شد.
این شیوه‌ای که کمیسیون فرهنگی شروع کرد یک الگویی شد برای کمیسیون‌های دیگر و هیئت‌رئیسه مجلس به همه کمیسیون‌ها گفت اولویت مشخص کنند، برخی از کمیسیون‌ها با این روال جلو رفتند و یک سری هم نتوانستند این کار را انجام دهند.
کمیسیون فرهنگی مجلس در این دوره تأثیرگذاری جدی داشته است چه در قانون جوانی جمعیت که ابعاد گسترده‌ای داشت و چه در حوزه فضای مجازی.
لایحه عفاف و حجاب ابتدا طرح کمیسیون فرهنگی بود. رئیس مجلس گفت که باید لایحه شود. بعد از اینکه لایحه شد نقش اصلی را کمیسیون فرهنگی بازی کرد. کمیسیون اصلی کمیسیون قضایی بود. کمیسیون فرهنگی به‌خصوص در ابعاد فرهنگی لایحه که دوسوم مواد را تشکیل می‌داد نقش جدی داشت.
چرا بررسی و تصویب لایحه عفاف و حجاب زمان‌بر شد؟
بانکی پور: تقریباً بررسی این لایحه یک سال طول کشید. لایحه حجاب و عفاف مفصل بود. البته ابتدا لایحه مفصل نبود بعد ازآن که به مجلس آمد انتقادات شدیدی به آن شد.
جمع سپاری شد و پیشنهادهای زیادی آمد و مجموع پیشنهادها لایحه را گسترده کرد. چون ابعاد مختلف فرهنگی ،اقتصادی و امنیتی در حوزه‌های مختلف در این لایحه گسترش پیدا کرد. طبعاً مراحلش یک مقداری طولانی‌تر شد. ازنظر عرف مجلس بررسی یک‌ساله وقت منطقی بود.
بررسی برخی از لوایح بیش از ۸ سال طول کشیده است تا از مجلس به شورای نگهبان ارسال شود. شفافیت روز اول مجلس شروع شد تا آلان ادامه داشته است. فضای مجازی که سال اول شروع شد تازه دارد کارش تمام می‌شود. خود قانون جوانی جمعیت که شبانه‌روز روی آن کارکردیم تا تصویب نهایی و تائید شورای یک سال و نیم طول کشید.
چرا به لایحه عفاف و حجاب انتقادات زیادی وارد شد؟
بانکی‌پور: بحث عفاف و حجاب در این دو سال به چالش انجامید. حجاب در فرهنگ ما یک جنبه ناموسی دارد که در هر دوره‌ای هرکسی می‌خواهد به آن نزدیک شود مورد حساسیت شدیدی قرار می‌گیرد. زمانی شهید مطهری در زمان رژیم گذشته کتاب مسئله حجاب را نوشتند برخی از روحانیون خدمت امام رفتند سعایت کردند که شهید مطهری کتابی نوشته است که بانوان را بی‌حجاب می‌کند و ایشان از حجاب عقب‌نشینی کرده است شهید مطهری که در آن زمان فردی مجتهد و اسلام‌شناس بود مورد هجمه قرار گرفت.
از طرفی دشمنان ما در بحث ضربه زدن به کشور حجاب را یک نقطه استراتژیک قرار دادند که در این دو سال توانستند دچار چالش کنند و هر حرکتی که می‌خواست در این دو سال در جهت تقابل ایجاد شود برنامه وسیع علیه آن شروع می‌شد.
در لایحه عفاف و حجاب کاری دقیق و قوی صورت می‌گیرد .طبیعتاً خیلی از افراد این را می‌دانستند که هجمه شدیدی صورت می‌گیرد لذا کاملاً قابل پیش‌بینی بود و عزیزانی هم که در فضای این لایحه آمده‌اند با علم به اینکه قطعاً مورد حملات شدید قرار می‌گیرند.
چرا در موضوع حجاب مورد هجمه قرار گرفتید؟
بانکی‌پور: هجمه به شخص من نبود. هجمه به اصل لایحه بود. منتها دنبال کسی می‌گشتند که تبیین‌گر لایحه باشد و همه از ما می‌خواستند که تبیین کنیم چون یک سری ذهنیت‌ها در جامعه ایجادشده بود که طبعاً هر موقع که ما در مقام تبیین قرار می‌گرفتیم جبهه معارض به‌جای اینکه به بحث تبیینی قضیه را کار داشته باشد دنبال سوژه‌ای می‌گشت که آن را موردحمله قرار دهد.
درحالی‌که در آن فضای تبیینی هرکسی گوش می‌داد برایش آرامش‌بخش بود و ابعاد مختلف برایش روشن می‌شد منتها کسی که می‌خواست این قضیه را دچار چالش کند یک‌جمله‌ای را به‌جای اینکه توضیحات قبل و بعد آن را بشنود آن را وایرال می‌کرد تا حساسیت‌های عمومی را بینگیزد.
بانکی‌پور: مثلاً در بحث جریمه آن چیزی که در فضای صحبت ما بود بعضی از عزیزان ما اصرار داشتند مشخصات همه افراد دادگاه برود و دادگاه ۲۳ میلیون جریمه و کیفری شوند. کمیسیون زیر بار این موضوع نرفت که هرکسی کشف حجاب کند کیفری شود و به دادگاه رجوع داده شود به صلاح نیست و این ۲۳ میلیون مجازات دادگاهی را تبدیل کردیم به ۳ میلیون جریمه‌ای که جنبه کیفری هم ندارد.
قبل از این یک و نیم میلیون جریمه معلق انجام می‌شود یعنی به‌گونه‌ای ما تخفیف دادیم برای اینکه بتوانیم این شرایط را بهتر مدیریت کنیم.
اعتقادمان آن بود که این کسانی که در صف بی‌حجابی قرارگرفته‌اند همه انسان‌هایی که بخواهند اصل حجاب ضربه بزنند یا فاسد یا نیت شومی داشته باشند نیز بخش زیادی از آن‌ها در جو قرار گرفتند و باید فضای این افراد جدا شود.
برای افراد سازمان‌یافته چه مجازاتی تعیین‌شده است؟
بانکی‌پور: راهی که ما در کمیسیون انتخاب کردیم به‌جای آن مجازات سنگین ۲۳ میلیونی باشد یک جریمه اول معلق و یک جریمه قطعی با این جریمه مطمئن هستیم که صف این افراد جدا می‌شود با جریمه اول معلق افراد ببینند شناسایی‌شده‌اند برخورد جدی قرار است انجام بگیرد و آن افرادی که این نیت شوم را ندارند و سازمان‌یافته بیرون نیامده‌اند.
بانکی‌پور: برای افراد سازمان‌یافته مجازات سنگینی در نظر گرفته‌ایم
بانکی‌پور: آن‌ها به‌جای اینکه توضیحات ما را منتشر کنند که ما از ۲۳ میلیون به ۳ میلیون از مجازات به جریمه رسیده‌ایم همین 3 میلیون را وایرال کردند یک‌دفعه جامعه با این مواجه شد که ۳ میلیون جریمه!! و این جوری منعکس شد که همه کم حجاب‌ها را می‌خواهیم جریمه کنیم! ولی این برای فردی است که بی‌حجاب کامل باشد این‌جور وایرال کردن جامعه را دچار یک نگرانی و شک می‌کند که قرار است چه اتفاقی بیفتد لذا این اشکال وجود داشت.
در لایحه عفاف و حجاب بنابراین اعتقادی که داشتیم ابتدا باید فرهنگی و وظایف دستگاهی مشکل را حل کنیم یک سری وظایف دقیقی را برای دستگاه‌ها مشخص کردیم و ضمانت اجرایی برای آن قراردادیم. قبلاً برای دستگاه‌ها در مصوبه شورای انقلاب فرهنگی وظایفی داشتیم منتها دو اشکال داشت یکی اینکه وظایف ادبیاتشان بیشتر خط و مشی گذاری بود و از طرفی ضمانت اجرایی در آن وجود نداشت. همیشه این گلایه در شورای انقلاب فرهنگی بود که دستگاه‌ها گزارش سه سال قبل خود را می‌دادند و آن گزارش، گزارش‌های قابل و واقعی هم نبود.
بانکی‌پور: با توجه به تجربه‌ای که در شورای عالی انقلاب فرهنگی داشتیم وظایف را بسیار دقیق مشخص کردیم با ادبیات قانون‌گذاری وارد شدیم نه ادبیات خط و مشی گذاری و دوم اینکه برای آن‌ها ضمانت اجرایی وضع کردیم. یعنی هر دستگاهی باید برنامه‌های اقدامشان را مشخص کنند و هم شاخص اثربخشی و ارزیابی این برنامه ارزیابی در شورای عالی و وزارت کشور باید تائید شود و باید هرسال دستگاه باید گزارش دهد.
گزارش اگر به‌موقع نرسد، اگر ناقص تحویل داده باشد، اگر غیرواقعی باشد، اگر معلوم شود که دستگاه وظایفش را به‌درستی انجام نداده است، برای مسئول مرتبط با این موضوع مجازات سختی در نظر گرفته‌شده است. انفصال ازخدمت دو سال سلب مسئولیت می‌شود که معلوم شود دستگاه‌ها بدانند نقطه اصلی ما آنجاست دستگاه خدماتی و اقتصادی و فرهنگی وظایفشان را در مقوله حجاب درست انجام ندادند.
بانکی‌پور: در کنار این در بحث در مورد اقتصاد حجاب کارکردیم موارد خوبی در این مصوبات شما می‌بینید ۲۰ درصد پارک‌ها و بوستان‌ها مخصوص بانوان باید بشود شهرداری‌ها رو موظف کردیم که این وظایف را انجام دهند.
بازرسی کل کشور مجلس شورای اسلامی شورای انقلاب فرهنگی و وزارت کشور وظیفه نظارت بر اجرای این قانون رادارند. گفتیم مانتو، مقنعه، چادرمشکی و پارچه چادری این‌ها از مالیات معاف شود. فروشگاه‌های مناسب عفاف و حجاب در سطح شهرها فروشگاه‌های دائمی و موقت راه‌اندازی شود شرایطی باید فراهم کنیم که کالاهای مناسب باحجاب و عفاف باقیمت مناسب در اختیار افراد قرار بگیرد.
آموزش‌وپرورش و دانشگاه را موظف کردیم لباس‌های اجتماعی و استانداردهای آن را مشخص کند و با تسهیلات در اختیار کادر، اساتید و دانشجویان قرار دهد از آن لباس‌های مناسب استفاده کنند البته نه یکی یونیفرم ثابت بلکه با تعیین یک سری استانداردِ بر اساس آن استانداردها لباس‌های طراحی عرضه شود. به محصولات تخفیفات ویژه‌ای بدهند تا دانشجویان بتوانند از این لباس‌ها استفاده کنند. موارد مشخصی برای تکالیف دستگاه‌ها تبیین شده است.
بانکی‌پور: مجازات را از بالا از آن‌کسانی که سرمنشأ فساد هستند شروع کردیم، واردکنندگان لباس، آن‌هایی که دارند سازمان‌یافته این کار را انجام می‌دهند، آن‌هایی که با خارجی‌ها ارتباط دارند، آن‌هایی که ترویج کننده بی‌حجابی هستندف عرضه‌کنندگان، سلبریتی‌ها، خود مدیران متخلف و حتی خانواده‌هایشان و کارمندان دولت، این‌ها سرمنشأ هستند.
دولت اول باید مراقب کارمندان خودش باشد، کارمندها باید رعایت کنند، چه در محیط اداری چه خارج از اداره و چه در فضای مجازی اگر کارمندی رعایت نکند از خیلی از موارد اداره محروم خواهد شد و تا ۶ ماه انفصال‌ازخدمت برایش در نظر گرفته می‌شود. در این لایحه گروه‌های مختلفی را دیدیم تا برسد به آخرین گروهی که رهگذر در خیابان است.
چند درصد از این مواد لایحه برای ادارات و چند درصد برای مردم عادی است؟
بانکی‌پور: ۷۰ درصد کاملاً وظایف فرهنگی واقتصادی ادارات ۳۰ درصد باقی‌مانده مجازات است. آخرین مرحله مجازات که حدوداً ۱۵ پله مجازاتی داریم از پله بالاتر که برای سلبریتی‌هاست تا پایین‌تر می‌آید آخرین پله ما دو ماده از ۴۷ و ۴۹ این مربوط می‌شود به رهگذر که گفتیم از اول هم مجازات نشود یکی از انتقاداتی هم که به این لایحه است که می‌گویند چرا فرد بی‌حجاب را از همان اول مجازات نمی‌کنید. ما می گوییم باید صفشان را جدا کنیم.
برای آنکه درگیری اجتماعی ایجاد نشود گفتیم این جریمه‌ها به‌صورت هوشمند از طریق دوربین (عکس) صورت بگیرد.
بانکی‌پور: تمام دستگاه‌ها رو موظف کردیم که دوربینشان را در اختیار فراجا قرار دهند نه‌فقط برای حجاب برای اینکه امنیت داخلی شهرها تأمین شود. لازم بود که دوربین‌های شهر یک نظمی داشته باشد. عکس فرد با دوربین گرفته می‌شود یا از طریق ناظرهای مورد وثوق فراجا این عکس هویت‌یابی می‌شود با سامانه‌های دیگر تقاطع گیری می‌شود که خطا صفر شود و جریمه به‌صورت پیامکی برای فرد ارسال می‌شود.
اشکالی که بعضاً گرفته می‌شد و به‌جا بود و شورا هم همین اشکال را گرفت این بود که اگر جایی سامانه نبود و یا دچار مشکل شده بود فرد چهره خود را بسته بود و عکسی نمی‌شد از او گرفت این مورد را باید چه کارکرد در آخرین اصلاحی که به شورا فرستادیم و ماده‌ای اضافه کردیم که درجاهایی که امکان وجود نمی‌شود از طریق سامانه و عکس فرد شناسایی شود فراجا موظف است که فرد را مستقیماً شناسایی کند.
آخرین وضعیت لایحه حجاب در شورای نگهبان را بفرمایید؟
بانکی‌پور: پیش‌بینی ما این است که تائید می‌شود، این اشکال را باید شورا تائید کند، یک اشکال هم مجمع تشخیص مصلحت نظام گرفته است. اشکال مجمع این بود که ما گفته بودیم این جریمه از حساب فرد کم شود، مجمع یعنی بانک مرکزی ایراد گرفته بود این کار را نکنید که از حساب فرد کم شود. جای آن‌یک سری محدودیت‌های دیگر جایگزین کردیم که حتماً جریمه سریع وصول شود ظرف دو سه هفته بعد جریمه پرداخت شود و برای آینده نباید بماند. یک سری محرومیت‌هایی را تعریف کردیم که اگر مجمع قبول کند این مورد هم مسئله‌اش حل خواهد شد. اگر این دو مورد حل شود هفته آینده این موضوع حل خواهد شد. اگر قبول نکنن برای شروع مجلس بعدی می‌افتد.
برای حمایت از پلیس و آمران معروف چه موادی تعیین‌شده است؟
بانکی‌پور: در این لایحه برخلاف آنی که بعضی از دوستان منعکس می‌کنند بسیج و عاملین معروف به حمایت از آن‌ها تصریح‌شده است و یکی از وظایف پلیس حمایت از عامرین به معروف است در این لایحه تصریح کردیم. علاوه بر وظایف و اختیارات که از قبل داشتن دو سه مورد به آن اضافه کردیم. لایحه از اولی که به مجلس آمد تغییرات زیادی داشته بعضی از دوستان نقدهایی که می‌کنند برای گذشته است که ما خودمان هم به آن انتقاداتی داشتیم اما خبر ندارند که آن موارد اصلاح شد. بله ممکن است در یکجایی مثلاً بسیج ضعیف دیده‌شده بود یا آمرین به معروف اما در ادامه همه آن اصلاح شد.
در شکل فعلی لایحه حمایت از بسیج و عاملین معروف نیز تقویت‌شده است. یک انتقاد بعدی از عزیزان دارند که و می‌گویند که بسیج تضعیف‌شده است شاید منظورشان این قسمت باشد که در این لایه بنا بر آن مبنایی که داریم فرد مکشفه خیابانی همه افراد خاص نیستند و اگر ما بخواهیم اول آن‌ها را بازداشت کنیم این کار در مرحله اول صحیح نیست انتقادی که به ما می‌شود و می‌گویند باید همه این‌ها بازداشت شوند و ما می‌گوییم در شرایط فعلی این شدنی نیست.
بانکی‌پور: ما باید با این ساختارشکنی با برنامه برخورد کنیم. باید طوری باشد که در مرحله اول این گروهی که غافل‌اند جدا بشوند از گروهی که نقشه دارند. در طرح نور همه قرار نیست بازداشت شوند در طرح نور مواردی که بسیار خاص و فجیع است بازداشت می‌شوند. در لایه هم همین‌جور آمده است. پنج مورد است که ما اجازه می‌دهیم پلیس بازداشت کند. در غیرازاین موارد گفتیم فعلاً شما جریمه کنید تا افراد از هم جدا شوند اگر کسی اصرار داشت و می‌خواست ادامه دهد تقصیر خودش است و باید مراحل بعدی مجازات را طی کند.
یک اشکالی دیگری به لایحه گرفته‌شده مجازاتتان ریالی است برای کسانی که وضعشان خوب است این پول‌ها حساب نمی‌شود آن‌ها را می‌خواهید چه کنید.
در مرحله اول و دوم لایحه جنبه جریمه دارد اما از مرحله سوم به بعد به قاضی گفته‌ایم که شما از آن مجازاتی که تعیین کردیم از محرومیت‌های اجتماعی استفاده کنید. محرومیت‌های اجتماعی از تبعید است از اینکه در یک محلی اجازه تردد به فرد داده نشود غیر از آنی که به قاضی گفته‌ایم خود پلیس صفحه مجازی را می‌بندد. گذرنامه فرد توقیف می‌شود. در ادامه قاضی تشخیص می‌دهد که این توقیف باید ادامه پیدا کند یا نه و چقدر باید توقیف باشد تا دو سال می‌تواند قاضی حکم بدهد.
پلیس در چه مواردی موظف است فرد بی‌حجاب را بازداشت کند؟
بانکی‌پور: اولین مورد این است که فرد عرفا برهنه باشد. مورد دوم از اتباع خارجی باشد و هیچ اوراقی شناسایی همراه نداشته باشد.
بانکی پور تصریح کرد: سوم کسی که متعرض فرد محجبه‌ای شده باشد. چهارمین مورد فردی که با کشورهای خارجی معاند ارتباط داشته باشد و پنجمین مورد کسانی که سازمان‌یافته ترویج بی‌حجابی می‌کنند. پلیس با یک جمعی روبرو می‌شود که باهم هماهنگ کرده باشند مثلاً در خیابان حاضر شوند و ترویج بی‌حجابی کنند.
وی افزود: پلیس موظف است این پنج گروه را بازداشت کند. غیرازاین پنج گروه عابر عادی را صرف اینکه کشف حجاب کرده باشد بازداشت نمی‌کند.
پلیس از طریق دوربین یا مستقیماً فرد را شناسایی می‌کند. امکان تصویربرداری دوربینی در لایحه حجاب و عفاف نیز آورده‌ایم. اگر سامانه پلیس کار نکرد پلیس باید آن شخص را شناسایی کرده که مراحل شناسایی هم در لایحه ذکرشده است.
ممکن است برخی انتقاد کنند که اگر فرد حاضر نباشد که پلیس آن را شناسایی کند و نگذارد عکسش گرفته شود در این مرحله پلیس باید فرد بی‌حجاب را به اولین مقر پلیس تحویل دهد تا در آنجا هویت آن شناسایی شود و بعد آزاد شود.
نظرات