روابط تجاری ایران و هند؛ چه بود، چه خواهد شد؟

الهام میرمحمدی: هند همواره یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری ایران و مشتری نفت این کشور بوده است. با وجود این، با برداشته شدن تحریم‌ها پس از امضای توافق هسته‌ای در سال 2015، که به خروج تهران از انزوا و پیوستن به اقتصاد آزاد جهانی منجر شد، روابط اقتصادی ایران با کشورهای آسیایی به‌ویژه هند گسترش یافت.

به گزارش تجارت‌نیوز ، در سال 2016، هند دومین مقصد اصلی صادرات ایران و هشتمین صادرکننده بزرگ کالا به ایران بوده است.

علاوه بر روابط سیاسی و دیپلماتیک که همواره شکل منظمی داشته و مورد حمایت روسای‌جمهور هر دو کشور بوده است، گزارش‌ها نشان می‌دهد که 18 درصد کالاهای صادراتی ایرانی به هند فروخته می‌شود؛ این در حالی است که 7.1 درصد واردات ایران از هند است.

علی‌رغم اینکه در دوره تحریم‌ها واردکنندگان هندی عمدتا پرداخت‌های خود را از طریق روپیه انجام می‌دادند، اما امضای توافق هسته‌ای میان ایران و 1+5 موجب شد صادرات نفت ایران به این کشور به سرعت افزایش یابد.

در سال 2017، ایران حدود 777 میلیون بشکه نفت به هند صادر کرده که این حجم از صادرات، هند را به دومین واردکننده نفت ایران تبدیل کرد.

به طور کلی امضای توافق هسته‌ای وابستگی هند به نفت ایران را افزایش داد. بر اساس اطلاعات وزارت بازرگانی هند، در فاصله سال‌های 2014 تا 2016 خرید نفت از ایران تنها شش درصد از کل واردات هند را تشکیل می‌داد. این در حالی است که از سال 2016 تاکنون این رقم به بیش از 10 درصد افزایش یافته است.

از سوی دیگر امضای برجام، نه تنها نتایج مثبتی برای اقتصاد ایران داشته بلکه موانعی که بر سر راه روابط تجاری میان دو کشور بود را از میان برد.

به عنوان مثال، هند متعهد شده که 500 میلیون دلار در پروژه توسعه بندر چابهار سرمایه‌گذاری کند. این مساله نشان می‌دهد علی‌رغم موضع خصمانه ترامپ در قبال تهران، هند در حال توسعه این بندر استراتژیک در ایران است. تکمیل این پروژه تجارت با روسیه و کشورهای اروپایی را برای هند تسهیل می‌کند.

سوال اما این است که با تصمیم نابالغانه ترامپ و خروج از برجام، چه بر سر روابط اقتصادی میان دو کشور خواهد آمد؟

در حالی که جزئیات تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران هنوز منتشر نشده، دونالد ترامپ اعلام کرده که هر کشوری به تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای کمک کند، جریمه خواهد شد.

این در حالی است که سوشما سواراج، وزیر امور خارجه هند اخیرا در یک کنفرانس مطبوعاتی گفته است که هند یکی از خریداران قدیمی نفت ایران و ونزوئلا است و تنها از تحریم‌های سازمان ملل متحد تبعیت می‌کند. به گفته او تحریم‌های یک کشور علیه کشور دیگر هیچ ربطی به هند ندارد و تغییر عمده‎ای در تجارت با ایران ایجاد نخواهد شد.

کارشناسان اما بر این باورند که بازگشت تحریم‌ها بر حجم واردات نفت هند از ایران تاثیر خواهد گذاشت. این کشور در نهایت ناچار خواهد شد بخشی از نفت مورد نیاز خود را از طریق سایر تولیدکنندگان تامین کند.

پیش از امضای توافق هسته‌ای، هند تهاتر تجاری با ایران انجام می‌داد که به تهران اجازه می‌داد تا پول‌های نفتی خریداری‌شده را از طریق بانک UCO به روپیه دریافت کند. از این رو، تحلیل‌گران اقتصادی معتقدند، اعمال تحریم‌ها به تقویت صادرات کالاهای کشاورزی چین نظیر چای، برنج باسماتی، سویا و قند منجر خواهد شد.

*بخش‌هایی از این گزارش برگرفته از منابع بلومبرگ، business-standard و worldoil است.