استادیوم‌هایی که پارکینگ می‌شوند

الهام میرمحمدی: پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که با در نظر گرفتن هزینه‌های مربوط به زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در روسیه، تاثیر اقتصادی برگزاری جام جهانی در این کشور می‌تواند بالغ بر 30.8 میلیارد دلار باشد.

به گزارش تجارت‌نیوز ، باور عمومی این است که برگزاری جام جهانی یا هر رویداد ورزشی دیگر از طریق جذب گردشگر، انجام پروژه‌های زیرساختی، جذب سرمایه‌گذار و افزایش اشتغال به رشد اقتصادی کشورها کمک کند. اما به نظر می‌رسد هزینه‌های رسیدن به این اهداف در مقایسه با منافع اقتصادی که تولید می‌کنند، بیشتر است. چرا؟

هزینه فرصت ازدست‌رفته

هزینه فرصت ازدست‌رفته را می‌توان بهترین پاسخ برای این پرسش دانست. توجیهی که در این زمینه وجود دارد این است که عمدتا ساخت‌وساز و پروژه‌های زیرساختی در مقیاسی بسیار وسیع، رشد اقتصادی کشورها را در کوتاه‎مدت تقویت می‌کند و دستاوردهای زیادی در بلندمدت دارد.

اگرچه ممکن است چنین استدلالی صحیح باشد، اما قاعده بر این است که افزایش هزینه‌های دولت در این زمینه باید منجر به رشد تولید ناخالص داخلی شود. گزارش مجمع جهانی اقتصاد استدلال می‌کند که تمرکز بر رشد همه‌جانبه و فراگیر از اهمیت بیشتری برخوردار است. این بدان معناست که هزینه‌کرد باید در جهت تحقق رشد اقتصادی و همچنین پیشرفت‌های پایدار و بر پایه استانداردهای زندگی انجام شود.

متاسفانه بودجه‌هایی که برای زیرساخت‌ها صرف می‌شود بسیار بالاست اما استفاده مداومی از آنها نمی‌شود. ساخت یک استادیوم برای رفاه اقتصادی یک کارمند متوسط هیچ ضرورتی ندارد.

به عنوان مثال، پیش از آغاز مسابقات جام جهانی 2010 در افریقای جنوبی، ساکنان‌ کم‌درآمد که در مناطق برگزاری بازی‌ها اقامت داشتند، با هدف بهبود تصویر بین‌المللی از این کشور و با اجبار دولت محل زندگی خود را ترک کردند. این سوال مطرح شد که آیا بهتر نبود بودجه جام جهانی صرف بازسازی مناطق فقیرنشین می‌شد؟

گران‌ترین ورزشگاه جام جهانی برزیل در حال حاضر به یک پارکینگ تبدیل شده، این در حالی است که آماده شدن این کشور برای برگزاری مسابقات حدود 14-11 میلیارد دلار خرج دست دولت گذاشت. با اندازه‌گیری بودجه صرف‌شده و مقایسه آن با رشد اقتصادی، به نظر می‌رسد که مالیات‌دهندگان به‌هیچ‌وجه این سرمایه‌گذاری را منصفانه نمی‌دانند.

تغییر الگوی گردشگری

رویدادهای ورزشی قطعا هزاران نفر از طرفداران ورزش را از کشورهای دیگر به کشور میزبان جذب می‌کنند. اما موج جدید بازدیدکنندگان می‌تواند جریان گردشگری که از پیش ایجاد شده را مختل کند و برعکس گردشگران و بازدیدکنندگان را از سایت‌های محبوب و جاذبه‌های گردشگری دور کند.

به عنوان مثال در زمان برگزاری بازی‌های المپیک 2008 در چین و 2012 در لندن، تعداد گردشگران در مقایسه با سال قبل در هر دو کشور کاهش یافت. تعداد بازیدکنندگان موزه بریتانیا که از محبوبیت خاصی در میان گردشگران برخوردار است، در این سال 22 درصد کاهش یافت. ارزیابی دولت بریتانیا این بود که جابجایی قابل توجه بازدیدکنندگان به دلیل جمعیت زیاد و افزایش قیمت‌ها از مهم‌ترین عوامل این کاهش بوده است.

حتی افزایش تعداد گردشگران هم لزوما به این معنا نیست که سود افزایش می‎یابد؛ چرا که جذب گردشگر نیز هزینه‌های خاص خود را دارد. به عنوان مثال، پیش از آغاز جام جهانی 2010 در افریقای جنوبی، پیش‌بینی شده بود که حدود 450 هزار گردشگر برای این مسابقات به کشور وارد می‌شوند. اما تنها دو سوم این تعداد به عنوان بازدیدکننده به افریقا سفر کردند.

گزارش‌ها نشان می‌دهد، بودجه‌ای که دولت برای این تعداد گردشگر در نظر گرفته بود، می‌توانست دستمزد یک هفته‌ جمعیت فعال کشور را پرداخت کند.

از سوی دیگر، محاسبه این موضوع که پول‌های گردشگران دقیقا در کدام بخش‌ها خرج می‌شود هم دشوار است. به عنوان مثال، قیمت هتل‌ها در زمان برگزاری مسابقات افزایش می‌یابد اما دستمزد کارگران و خدمه لزوما به همان مقدار بالا نمی‌رود.

تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کنند که دستاوردهای اقتصادی از میزبانی جام جهانی 2018 به طور عمده برای صنعت گردشگری روسیه سودمند باشد، اما این دستاوردها را در مقایسه با بودجه صرف‌شده بسیار ناچیز توصیف کرده‌اند.

افزایش درآمد سازمان‌های دولتی

در اقتصادهای پیشرفته که میزبان جام جهانی یا بازی‌های المپیک می‌شوند، ارتقای زیرساخت‌ها، ساخت استادیوم‌ها و توسعه حمل‌نقل عمومی قاعدتا نیاز به بودجه چندانی ندارد. بنابراین انتظار می‌رود که برگزاری مسابقات به افزایش درآمدها و مازاد مالی منجر شود.

اغلب از المپیک 1984 در لس‌آنجلس به عنوان یک رقابت موفق و سودآور یاد می‌شود و گفته شده که بازی‌های المپیک لندن 5.2 میلیارد دلار کسب درآمد به دنبال داشته است.

نباید فراموش کرد که جریان‌های متعدد کسب درآمد برای سازمان‌دهندگان بازی‌ها از فروشندگان بلیت و کالا گرفته تا حامیان مالی و صادرکنندگان مجوز وجود دارد. با این حال، با اختلاف بسیار زیاد بخش بزرگی از این درآمد از حق پخش تلویزیونی ناشی می‌شود و سازمان‌های دولتی بیشترین سهم را از درآمدها دارند.

براساس گزارش اکونومیست، کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) در حال حاضر بیش از 70 درصد از درآمد حاصل از حق پخش تلویزیونی را دریافت می‌کند. این رقم در سال‌های 1960 تا 1980 تنها 4 درصد بوده است.

با این همه، این بدان معنا نیست که میزبانی جام جهانی کاملا بی‌ارزش و بیهوده است. بزرگ‌ترین رویدادهای ورزشی یکی از موارد معدودی است که افراد مختلف از نقاط مختلف سیاره را به یکدیگر متصل و مربوط می‌کند. ورزش ابزاری قدرتمند است که به سادگی تقسیمات اجتماعی را از میان بر‌می‌دارد.

بنابراین منصفانه نیست که رویدادهای ورزشی را تنها به ارقام، اعداد و آمار محدود کنیم. تورنمنت‌ها با ایجاد حس خوب، داستان‌های الهام‌بخش بسیاری در مورد دستاوردها و موفقیت‌ها به همراه دارند و همچنین کودکان و بزرگسالان را تشویق به ورزش می‌کنند.

گزارش‌های گلدمن ساکس نشان داده که بازار سهام هر دو کشور میزبان و برنده جام جهانی -دست‌کم در کوتاه‌مدت- افزایش می‌یابد.

با این حال، در بسیاری از مواقع میزبان رویدادهای ورزشی بیش از حد بر هزینه‌ها متمرکز نیستند. این کشورها برگزاری تورنمنت‌ها را ابزاری برای فرستادن پیام‌هایشان به جهان می‌دانند. بهترین مثال در این زمینه شاید کشور چین باشد که با توسعه صنعت ورزش خود به گسترش روابط دیپلماتیک پرداخته است. از یک‌سو تنوع‌بخشی به اقتصاد این کشور اتفاق افتاده و حالا در عرصه بین‌المللی نیز در حال افزایش قدرت است.

پس از برگزاری مسابقات المپیک 2008 در چین، سرمایه‌گذاری عظیمی در فوتبال این کشور صورت گرفت و این جریان تا سال 2022 که این کشور قرار است میزبان مسابقات المپیک زمستانی باشد، ادامه دارد.

مطالعه دیگری نشان می‌دهد که برگزاری مسابقات المپیک و بازی‌های جام جهانی تجارت جهانی را افزایش می‌یابد. این مساله حتی در مورد کشورهایی که کاندیدای میزبانی رویدادهای ورزشی می‌شوند، اما این فرصت را از دست می‌دهند هم صدق می‌کند.

شاید این کشورها بیش از آنکه به دنبال برگزاری مسابقات ورزشی باشند، برای گسترش روابط تجاری و سیاسی با جهان اعلام آمادگی می‌کنند.