«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:
عملکرد کج‌دار و مریز معاونت دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم/ میراث مهدی صفری در معاونت اقتصادی وزارت خارجه چه بود؟
حسین امیرعبدالهیان، وزیر خارجه پیشین ایران در جلسه رای اعتماد کابینه سیزدهم با بیان این مطلب که در صدد هستیم تا ۴۰ درصد از فعالیت‌های دستگاه سیاست خارجی کشور را به دیپلماسی اقتصادی اختصاص دهیم از اهتمام وزارت امور خارجه برای ارتقای مراودات اقتصادی ایران با جهان خبر داد، اما با گذشت ۳ سال از بیان این هدف و با روی کار آمدن دولت جدید مشاهده می‌کنیم عملکرد معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه با حضور مهدی صفری حتی به اندازه کارکرد این معاونت در دولت دوازدهم که به یک‌باره با هجوم تحریم‌های موسوم به «ترامپ» مواجه شد نیز نبوده است.
مهدی صفری هم از وزارت خارجه رفتنی شد. معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه که با حضورش در این معاونت نه تنها، مناسبات اقتصادی ایران با بیشتر کشور‌های جهان به حالت نیمه‌تعطیل در آمد بلکه حتی همان رابطه نصف و نیمه‌ای که قرار بود میان ایران و چین به واسطه توافق ۲۵ ساله تهران و پکن وجود داشته باشد کاملاً مغفول ماند.
مهدی صفری که پیش از حضور در این معاونت در کشور‌های چین، اتریش و روسیه در قامت سفیر ایران حضور داشته است، مدتی نیز نماینده ایران در تعیین رژیم حقوقی دریای خزر بوده است. وی همچنین مدتی نیز معاونت اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه ایران را بر عهده داشته است. صفری در زمان سعید جلیلی از مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران بود. او قرار بود در سپتامبر ۲۰۱۰ به عنوان سفیر ایران در بریتانیا انتخاب شود، اما دولت وقت از تصمیم خود منصرف شد و سفیری در این کشور تعیین نکرد.
تخلف انتخاباتی آقای معاون
مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه در دولت رئیسی، همان‌طور که اشاره شد در دولت محمود احمدی‌نژاد نیز در زمره اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای بود و به صورت کلی نیز در حلقه یاران نزدیک به سعید جلیلی قرار داشت. او در تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به سرپرستی باقری‌کنی هم حضور پررنگی داشته است و در جلساتی که تحت گفتمان دولت سایه با عنوان «سیاست خارجی واقعی» برگزار می‌شد حضور داشت. صفری ۲۵ خرداد سال جاری در برنامه «میزگرد» شبکه سوم سیما که در رابطه با معرفی برنامه‌های نامزد‌های چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری بود در کنار سعید جلیلی حضور داشت که این امر بر خلاف بخشنامه‌های انتخاباتی بود که صراحتاً تأکید می‌کرد «هر گونه فعالیت تبلیغاتی به نفع یا ضرر نامزد‌های انتخاباتی با استفاده از هر امکانات یا وسیله‌ای که جنبه رسمی و دولتی داشته باشد، ممنوع و مصداق ارتکاب جرم است.»
روسیه دردسرساز
این دیپلمات شرق‌گرا با وجود اینکه تحصیلات خود را در دانشگاه «جورج واشنگتن» آمریکا گذرانده است اما تمایل بیشتری برای ارتباط با مسکو و پکن دارد. او در توضیح لزوم تعامل با روسیه و چین می‌گوید: «کسی مخالف مذاکره نیست اما راه‌حل‌های دیگر چه در بحران و چه در شرایط عادی هست که ما می‌توانیم روابط‌مان را با کشور‌ها، به‌ویژه همسایگان به‌گونه‌ای ببندیم که ضریب امنیتی خودمان و این کشور‌ها را بالا ببریم؛ یعنی به‌گونه‌ای با کشور‌های همسایه و بعد کشور‌های دیگر مثل روسیه، چین و هند همکاری کنیم که بتوانیم نیاز‌های خودمان و آن‌ها را تأمین کنیم. اگر از این فرصت‌ها استفاده کنیم، تهدید‌هایی که از جانب آن کشور‌ها (غرب) به ما وارد است، خود یک فرصت می‌شود.»
او در رابطه با نزدیکی به محور شرق به ایسنا می‌گوید: «من شرق گرا نیستم... من نگاه می‌کنم منافع جمهوری اسلامی کجاست و از آن استفاده می‌کنم. شما ببینید کشور‌های غربی کدام کار را می‌خواستند به ما بدهند که ما رد کردیم؟» صفری که تا این اندازه بر ضرورت نزدیکی به چین و روسیه تأکید می‌کند اما اشاره‌ای به این موضوع ندارد که سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، در سال ۲۰۲۲ و تنها چند روز پیش از دستیابی به توافق ایران و قدرت‌های جهانی برای احیای برجام در اظهاراتی درباره تحریم‌های اعمال شده آمریکا علیه مسکو در پی حمله به اوکراین گفت: «روسیه تضمینی می‌خواهد که روابط اقتصادی تحت برجام این کشور با ایران از این تحریم‌ها مصون بمانند.» با وجود آنکه وزارت امور خارجه آمریکا همان زمان اعلام کرد «تحریم‌های روسیه به توافق هسته‌ای با ایران ارتباطی ندارد و به آن آسیب نمی‌زند» اما روس‌ها در آخرین لحظات زیر میز این توافق زدند و اجازه ندادند برجام احیا شود.
درک نادرست آقای معاون از FATF
صفری طی هفته‌های گذشته هم در نشست کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلی حضور داشت و ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون به نقل از او اظهار می‌دارد: «معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه در جلسه کمیسیون گفت FATF مانع کار اقتصادی کشور نیست و برجام اگر فعال شود قیمت نفت پایین می‌آید.»
بیان این نظرات از سوی فردی که سال‌هاست در حوزه اقتصادی حضور داشته و در حال حاضر نیز در کسوت یکی از مدیران عالی‌رتبه نظام مشغول فعالیت‌های اقتصادی است شاید اندکی تامل برانگیز باشد. ابتدا اینکه عباس عراقچی، وزیر امورخارجه کشورمان، در نخستین برنامه تلویزیونی خود با صراحت اعلام کرد که شرایط ایران و جهان متفاوت از سال ۲۰۱۵ (زمان دستیابی به توافق جامع هسته‌ای) است و دیگر هیچ یک از طرفین برجام هم اعتقادی به احیای آن توافق ندارند و در صورت برگزاری مذاکرات باید برای رسیدن به توافقی جدیدی تلاش کنند.
در مرحله بعد هم منطقی است که با دستیابی به یک توافق پایدار میان ایران و کشور‌های غربی و روسیه و چین، قیمت نفت و تمامی مشتقات آن در بازار‌های جهانی روند نزولی داشته باشد اما حتی در آن زمان نیز تحولات نظام بین‌الملل و بروز وقایع مختلف می‌تواند مجدداً موجبات افزایش قیمت این طلای سیاه را فراهم آورد و در نهایت نیز آقای صفری در کدام ایران زندگی می‌کند که معتقد است FATF مانع کار اقتصادی کشور نبوده است، وقتی تمامی فعالین اقتصادی و تجار و بازرگانان کشور تأکید می‌کنند که یکی از موانع ایران در همکاری با بانک‌های بزرگ و غول‌های اقتصادی جهان یعنی حتی شرکت‌ها و بانک‌های چینی هم، عدم الحاق ایران به FATF است. این موضوع در نشست‌های مختلف مقامات اقتصادی دولت با اعضای اتاق‌های بازرگانی کشور به صراحت بیان شده و از اعضای کابینه خواسته شده است که برای برون رفت از این شرایط چاره‌ای بیاندیشند.
به نظر می‌رسد که با تکاپو‌هایی که در وزارت خارجه برای معرفی معاون جدید دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه در حال انجام است زمان رفتن مهدی صفری نیز فرا رسیده باشد. هر چند نمی‌توان گفت که حضور او در این معاونت منشاء اثرات خیری برای کشور بوده است.
نظرات