رشد انفجاری بیت‌کوین؛ ارز دیجیتال به کجا می‌رود؟

الهام میرمحمدی: بسیاری از تحلیل‌گران وال‌استریت بر این باور بودند که افزایش ارزش بیت‌کوین یک حباب بزرگ است، با این وجود چهارشنبه هفته گذشته ارزش این پول دیجیتال از 10 هزار دلار و پنج‌شنبه از 11 هزار دلار گذشت.

به گزارش تجارت‌نیوز ، از ژانویه تا پایان نوامبر سال جاری ارزش این پول حدود هزار درصد رشد داشته است. طبق گزارش بلومبرگ، ارزش بیت‌کوین در معاملات روز چهارشنبه 29 نوامبر، 10 هزار و 379 دلار بوده که نسبت به آغاز سال 2017، ده برابر رشد داشته است.

این پول مجازی که در زمان اولین عرضه آن در سال 2009، تنها چند سنت آمریکا ارزش داشت، از سوی بانک‌های مرکزی هیچ کشوری منتشر نمی‌شود و هیچ موسسه مالی بین‌المللی آن را کنترل نمی‌کند. قیمت بیت‌کوین کاملا وابسته به میزان عرضه و تقاضا است و تنها در پلت‌فرم‌های تخصصی معامله می‌شود.

این ارز دیجیتال از یک سو موجب هیجان و خوشحالی سرمایه‌گذاران شده و از سوی دیگر خشم و نگرانی برخی را به دنبال داشته است. دولت‌های چین و کره جنوبی اخیرا در مورد این ارز دیجیتال ابراز نگرانی کرده‌اند.

نمودار زیر رشد ارزش بیت‌کوین را از سال 2010 تا 2017 نشان می‌دهد:

بیت‌کوین چیست؟

بیت‌کوین دو ویژگی کلیدی خاص خود را دارد: اول اینکه یک ارز دیجیتال است و جایگزینی برای ارزهای دیگر محسوب می‌شود. برخلاف اسکناس‌ها و سکه‌ها به شکل آنلاین موجود هستند و دستگاه‌های خودپرداز نیز به تازگی در برخی کشورها برای دریافت و معامله بیت‌کوین در نظر گرفته شده است.

دوم اینکه بیت‌کوین‌ها از سوی دولت یا بانک‌های مرکزی منتشر نمی‌شود، بنابراین برای پرداخت بدهی و یا پرداخت مالیات نمی‌توان از آنها استفاده کرد.

اما یک ویژگی مشترک با سایر ارزها دارد: ارزش بیت‌کوین هم همچون سایر ارزها بر اساس عرضه و تقاضا محاسبه می‌شود.

این ارز رمزنگاری‌شده طی فرآیند خاصی از معادن بیت‌کوین استخراج می‌شود و سپس از سوی یک شبکه رایانه‌ای در سراسر جهان مورد نظارت قرار می‌گیرد.

چرا بیت‌کوین در سال 2017 گران شد؟

هیچ‌کس دقیقا پاسخ مشخصی برای این پرسش ندارد. برخی معتقدند این یک حباب اقتصادی است. سرمایه‌گذاران هیجان‌زده حاضرند برای آنچه مالکش هستند، بیش از آنچه که می‌ارزد، بپردازند و دلیلش هم چیزی جز ترسِ از دست دادن آن نیست.

حباب اقتصادی در حقیقت دادوستد با حجم و نرخ بسیار بیشتر از ارزش واقعی کالای مورد معامله است. چون تعیین ارزش واقعی، کار دشواری است، سرمایه‌گذاران معمولا پس از افت ناگهانی قیمت و به اصطلاح ترکیدن حباب متوجه وجود حباب می‌شوند. ویژگی حباب، موقتی بودن آن است.

بسیاری از تحلیل‌گران اقتصادی رشد ارزش بیش از حد بیت‌کوین را همانند آنچه موسوم به «جنون گل لاله هلندی» و «حباب دات-کام» است می‌دانند.

جنون گل لاله نخستین حادثه حباب اقتصادی بزرگ در تاریخ معاصر اروپا به شمار می‌رود. این اتفاق در فاصله سال‌های 1634 تا 1637 میلادی در هلند رخ داد و قیمت پیاز تازه معرفی‌شده گل لاله به سطح بسیار بالایی رسید و سپس به طور ناگهانی سقوط کرد.

یک حباب اقتصادی دیگر نیز در خلال سال‌های 1995 تا 2000 میلادی رخ داد که در 10 مارس 2000 با رسیدن شاخص نزدک به 5132.52 به اوج خود رسید.

در این دوره بازارهای بورس سهام کشورهای صنعتی دنیا شاهد رشد سریع ارزش مالی‌شان بودند که از رشد بخش اینترنت و شاخه‌های مرتبط با آن ناشی می‌شد.

از مشخصه‌های این دوره تاسیس گروه جدیدی از شرکت‌های بر پایه اینترنت بود که به طور کلی به آنها شرکت دات-کام گفته می‌شد. شرکت‌ها دریافته بودند که اگر یک پیشوند e- به ابتدای نام خود یا پسوند دات کام به انتهای نام خود بیفزایند، بهای سهام آنها در بازار افزایش می‌یابد.

طی هفته گذشته بیت‎کوین نیز با گذشتن از مرز 10 هزار دلار رکورد جدیدی را ثبت کرد. کارشناسان اقتصادی و تحلیل‌گران نظرات مختلفی در مورد این روند چشمگیر رشد دارند.

ورود برخی از موسسات مالی بزرگ چون گروه بورس بازرگانی و کالای شیکاگو هم موجب تقویت ارزش بیت‌کوین شده است. نمودار روبرو تقویت ارزش بیت‌کوین را از ژانویه تا 28 نوامبر 2017 نشان می‌دهد:

بنا بر آمار و ارقام ارائه‌شده چیزی حدود 3 تا 6 میلیون نفر در سراسر جهان، تنها در ماه آپریل به خرید و فروش بیت‌کوین پرداخته‌اند. این رقم در حال حاضر به 10 تا 20 میلیون نفر رسیده است که رقمی معادل جمعیت کشور هلند است.

آیا بیت‌کوین یک حباب اقتصادی است؟ تحلیل‌گران چه می‌گویند؟

در زمان آغاز سیر صعودی ارزش بیت‌کوین بسیاری از تحلیل‌گران بر این باور بودند که این افزایش بها یک حباب بزرگ است و زمانی که ارزش آن به 2 هزار دلار برسد، خواهد ترکید. این ارز دیجیتال به 2 هزار دلار رسید و چنین اتفاقی نیفتاد.

برخی دیگر رقم 4 هزار دلار را نقطه ترکیدن این حباب پیش‌بینی کرده بودند و بیت‌کوین این رقم را هم پشت سر گذاشت.

در حال حاضر، نگاه تحلیل‌گران فراتر رفته و احتمال افزاش بها تا رقم‌های بسیار بالاتر را می‌دهند. از آنجایی که بسیاری از خریداران، بیت‌کوین را برای سرمایه‌گذاری و کسب سود در آینده تهیه می‌کنند، طبیعتا تقاضا برای آن افزایش خواهد یافت. اما آنچه اهمیت دارد این است که تعداد بیت‌کوین‌هایی که استخراج می‌شوند، محدود است.

اگر چه قیمت بیت‌کوین در طول سال‌های گذشته با نوسان همراه بوده اما در مجموع روندی رو به بالا داشته است. به خصوص از ابتدای سال جاری میلادی که قیمت آن در حدود 1000 دلار بود و اکنون به بیش از 10 هزار دلار رسیده است.

تحلیل‌گران می‌گویند، این افزایش سر‌سام‌آور، خریداران بیشتری را برای تهیه بیت‌کوین تشویق می‌کند و این افزایش تقاضا، به نوبه خود باعث بالا رفتن قیمت آن خواهد شد.

در حالی که میزان عرضه محدود است، میزان تقاضا به دلیل میزان سود انتظاری بسیار بالا، حالت تصاعد هندسی به خود گرفته است. در چنین وضعیتی است که برخی از تحلیل‌گران احتمال می‌دهند که قیمت آن تا چندین برابر میزان فعلی برسد.

از سوی دیگر، ورود خبرِ افزایشِ قیمت بیت‌کوین به رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، آن را به یک موضوع داغ تبدیل کرده است که این نیز توجه بیشتری را به سمت بیت‌کوین جلب می‌کند.

سی‌ان‌بی‌سی اخیرا طی یک نظرسنجی از مدیران ارشد مالی در جهان در مورد آینده بیت‌کوین پرسیده است. از این مدیران اجرایی ارشد مالی خواسته شد تا نظر خود را در مورد این ارز رمزنگاری‌شده ارائه دهند.

از 43 پاسخ‌دهنده، 27.9 درصد معتقد بودند که این پول دیجیتال واقعی است اما در وضعیت حبابی قرار دارد. 14 درصد گفتند، بیت‌کوین واقعی است و قیمت آن همچنان افزایش خواهد یافت. 27.9 درصد اعلام کردند که بیت‌کوین کلاهبرداری است و در عین حال 30.2 درصد از کل مدیران اجرایی اعلام کردند اطلاعات کاملی در مورد بیت‌کوین ندارند.

از میان مدیران مالی اروپایی، خاورمیانه‎‌ و آفریقایی، یک‌سوم آنها بر این باور بودند که بیت‌کوین کلاهبرداری است و این میزان نسبت به سایر مناطق جهان بالاتر بود.

از سوی دیگر، اوج ارزش سریع بیت‌کوین مباحث داغی را در مورد آینده این پول دیجیتال به راه انداخت. جیمی دیمون، مدیر اجرایی ارشد جی‌پی‌مورگن، در مصاحبه خود بیت‌کوین را کلاهبرداری خواند و گفت هر کس آن را می‌خرد نادان است.

شرکت خدمات مالی جهانی یوبی‌اس -یک بانک پیشتاز سوئیسی- بیت‌کوین را حباب مجازی نامید. کشور چین و کره شمالی نیز تبادل این پول دیجیتال را ممنوع اعلام کرد.

کارشناسان بسیاری هشدار می‌دهند که سرمایه‌گذاری بر روی این ارز دیجیتال، آینده خوبی به دنبال نخواهد داشت. بیت‌کوین و ارز‌های دیجیتال در میان جذاب‌ترین موضوعات دنیای مالی و تکنولوژی هستند و دلیل آن هم افزایش نجومی دامنه معاملات این ابزارهای نوین مالی است.

در حالی که در ابتدای سال 2017، کل ارزش بازار بیت‌کوین در حدود 20 میلیارد دلار بود، اما در حال حاضر ارزش این بازار در حدود 300 میلیارد دلار است که رشدی 1000 درصدی را نشان می‌دهد. نمودار روبرو مقایسه ارزش بیت‌کوین پوند و یورو را مشاهده می‌کنید:

از سوی دیگر، اولریش استفان، یک استراتژیست در یک بانک آلمانی در مقاله اخیر خود در رویترز به بی‌ثباتی شدید بیت‌کوین اشاره کرد و مدعی شد که عدم وجود امکان نظارت و اعمال کنترل بر روی آن می‌توانند به از دست سرمایه منجر شود.

این در حالی است که دولت‌ها، بانک‌ها و موسسات مالی همچنان به دنبال این هستند که پای خود را در عرصه ارزهای رمزگذاری‌شده باز کنند.

گریگ هیلمن، یک محقق دانشگاه تجارت کمبریج نیز گفت: آنچه در حال حاضر در بازار بیت‌کوین رخ می‌دهد هیچ ارتباطی به عملکرد آن به عنوان پول ندارد، بیشتر به یک دیوانگی برای به دست آوردن سود شبیه است. وی ادامه داد: این بیشتر شبیه وضعیت حبابی است که بالاخره در یک نقطه خود را اصلاح می‌کند و افراد باید بسیار احتیاط کنند.

در مقابل این منتقدین اما افرادی نیز هستند که به پول دیجیتال به عنوان یک ظرفیت نهفته می‌نگرند. مایک نووگراتز، سرمایه‌گذار شناخته‌شده پیش‌تر پیش‌بینی کرده بود که قدرت برابری بیت‌کوین تا پایان سال جاری میلادی به 10 هزار دلار می‌رسد.

حالا اما او می‌گوید قیمت بیت‌کوین تا پایان سال 2018، به 40 هزار دلار -یعنی 4 برابر قیمت کنونی- خواهد رسید. او در مصاحبه خود با شبکه سی‌ان‌بی‌سی نسبت به آینده بیت‌کوین ابراز خوش‌بینی کرد.

او معتقد است که بسیاری از سرمایه‌گذاران نهادی موسسات در حال آماده‌سازی برای تعامل در تجارت بیت‌کوین تا پایان سال جاری هستند.

این سرمایه‌گذار بزرگ ۵۲ ساله که پس از بازنشستتگی بار دیگر به عرصه مالی بازگشته، در مورد شایعات رو به رشد در این عرصه بسیار صحبت کرده است.

وی همچنین اشاره کرده که موج سرمایه‌گذاران نهادی به بازار بیت‌کوین در سراسر جهان می‌رسد و شرکت‌های مهمی چون Man Group و Fidelity Investments که بیش از 3.2 تریلیون دلار دارایی را مدیریت می‌کنند، سرمایه‌گذاران بسیاری را به سمت بازار بیت‌کوین منتقل می‌کنند.

به گفته او، با توجه به بی‌اعتمادی موسسات سرمایه‌گذاری به نظام مالی بین‌المللی پس از بحران اقتصادی سال 2008، آنها ترجیح می‌دهند در ارزهای مجازی سرمایه‌گذاری کنند.

همچنان که سرمایه‌گذاران بزرگ در حال ورود به این عرصه هستند، تنها زمان لازم است که سایرین نیز به آنها ملحق شوند.

منابع: Coindesk، Bloomberg، Financialtimes، CNBC، BBC، Cryptocoinsnews