آیا بیت‌کوین روند صعودی را ادامه می‌دهد؟

قیمت بیت‌کوین از سال 2009 که با ارزش صفر دلار شروع کرد تاکنون نوسانات بسیاری داشته است. در حالی که ارزش این ارز مجازی در سال 2017، به 19 هزار دلار رسیده بود، در طول سال 2018 بیش از 83 درصد کاهش یافت.

با این حال، بیت‌کوین سه‌ماهه دوم سال 2019 را به خوبی آغاز کرد و اوایل هفته گذشته رشدی 20 درصدی را تجربه کرد. اما چه عواملی موجب نوسانات قیمت بیت‌کوین می‌شود و چه آینده‌ای در انتظار این بازار است؟ ساجد گودرزی، تحلیل‎گر بازار ارزهای مجازی، در گفتگویی با تجارت‌نیوز به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.

به نظر شما چه عواملی موجب نوسانات قیمت بیت‌کوین می‌شود؟

به‌طور کلی ماهیت مارکت بیت‌کوین و ارزهای مجازی در مقایسه با سایر مارکت‌ها متفاوت است که این ماهیت بیش از آنکه بر اساس اخبار باشد، از خود ساختار و بازیگردان‌های مارکت ناشی می‌شود. از سال 2018 که قیمت از سقف ریخت، بنیاد این ارزهای مجازی هم در حال بهبود است. منظور از بنیاد هم ساختاری است که بتوان از این ارزهای مجازی به عنوان یک واحد پولی استفاده کرد.

به عنوان مثال، مشکل و ضعفی که در حال حاضر در مورد بیت‌کوین وجود دارد، سرعت انتقال تراکنش‌ها است. به همین دلیل، پلتفرم‌هایی نظیر لایتنینگ نت‌ورک (lightning network) به وجود آمده‌ تا با این مشکل مقابله کند. با اینکه این پلتفرم از ابتدای سال 2018 راه‌اندازی شد، اما ما به تازگی شاهد بهبود سرعت تراکنش‌ها هستیم.

از دیگر اتفاقاتی که اخیرا رخ داده، این است که بسیاری از شرکت‌ها بیت‎‌کوین را به عنوان بخشی از پرداخت‌هایشان قرار داده‎اند. بنابراین می‌توان گفت از زمانی که بیت‌کوین از 10 هزار و 20 هزار دلار به سه هزار دلار ریخت، وضعیت بنیادش بهتر شده است.

ناگفته نماند که اگر بخواهیم دلیلی را به عنوان خبر در بحث رشد قیمت پیدا کنیم، مشخص نیست که این اخبار دقیقا و در چه زمانی اثر خود را بر روی چارت نشان می‌دهد.

من در مورد برخی از جزئیات این مارکت می‌توانم اطلاعات بنیادی بدهم. به عنوان مثال، مهم‌ترین دلیل اینکه بیت‌کوین از 19 هزار دلار سقوط کرد، این بود که قراردادهای فیوچر وارد مارکت بیت‌کوین شد. یعنی مارکت به حالتی رسید که دیگر این امکان وجود داشت که بدون داشتن این ارز دیجیتال، آن را معامله کرد.

به این ترتیب، می‌توان گفت اساسا هرچه مارکت به سمتی پیش برود که بیت‌کوین بیشتر به استفاده اصلی‌اش برسد، یعنی به عنوان یک کارنسی یا پول واحد از آن استفاده شود و بتوان با آن کالا دادوستد کرد و همچنین هر چقدر پذیرش آن بالاتر برود، کسانی که در بازار‌های مالی فعال هستند، سازوکارهایی را وارد این مارکت می‌کنند که بیت‌کوین را از دست آی‌تی‌مَن‌ها در بیاورند.

به عقیده من، مهم‌ترین عاملی که در نوسانات بیت‌کوین تاثیر دارند این مساله است. اگر شما بررسی کنید، متوجه می‌شوید، بورسی‎ها، صرافی‌ها یا کسانی که در بازارهای مالی کار می‌کنند در حال استفاده از این نوسانات هستند.

این افراد در حال جمع‌آوری بیت‌کوین‌هایی از مارکت هستند که شاید افراد دیگری پیش‎تر با قیمت‌های نازل به دست آورده‌اند. بعد در آینده و زمانی که قیمت‌ این ارز دیجیتال بالاتر رفت، با آن بازی می‌کنند.

فرض کنید به عنوان شخصی که به تکنولوژی علاقه داشته‌، نزدیک به 100 هزار بیت‌کوین جمع‌آوری کرده‌اید. حالا به هر دلیلی مارکت بیت‌کوین خوب شده و به جایی رسیده که پذیرش و ارزش آن بالا رفته، من به عنوان یک صندوق سرمایه‎گذاری یا صرافی، اگر بخواهم این بیت‌کوین‌ها را به دست بیاورم، ناچار خواهم بود سازوکارهایی به مارکت اضافه کنم که یکی از این سازوکارها بازارهای فیوچر است.

به این ترتیب اگر بخواهیم سقوط این بازار از سال 2018 را بررسی کنیم، باید به دو نکته توجه داشته باشیم. اول آنکه، در آن بازار از نظر تکنیکال اجازه ریزش وجود داشت؛ چرا که ماهیت مارکت به اصطلاح خیلی داغ شده بود. دومین عامل، بازارهای فیوچر بود. در اغلب مواقع، زمانی که بازار فیوچر برای یک دارایی ایجاد می‎‌شود معمولا آن مارکت ریزش دارد.

البته تئوری دیگری هم در این مورد وجود دارد که مساله رشد قیمت‌ها را به اخبار بنیادی از جمله سازوکاری به نام bakkt نسبت می‌دهند. این سازوکار به این ترتیب است که کسانی که می‌خواهند بیت‌کوین را بخرند، بتوانند در خارج از مارکت بدون آنکه تغییری در قیمت بیت‌کوین‌ها به وجود بیاید، آن را خریدوفروش کنند. معمولا هم کسانی که سرمایه‌های بزرگی دارند تمایل برای انجام این کار دارند. به این ترتیب‎، اگر کسی بخواهد بیت‌کوین زیادی را بخرد، قیمت در صرافی‌ها خودبه‌خود بالا می‌رود یا اگر قصد فروش تعداد زیادی بیت‌کوین داشته باشد، قیمت پایین می‌آید.

حدود یکی دو ماه است که صحبت از راه‌اندازی bakkt برای جلوگیری از تغییر قیمت است که این مساله هم به عنوان اخبار می‌تواند بر روی قیمت تاثیرگذار باشد.

اما به‌طور کلی، برای اینکه اساسا دلایل مفهوم رشد بیت‌کوین را بدانیم، بهتر است از بالا به این قضیه نگاه کنیم. به شخصه اعتقاد دارم که هیچ رویدادی، از جمله معروف شدن افراد یا ایجاد یک پدیده در این دنیا اتفاقی نیست. در واقع باید گفت، قدرت‌های بسیار بزرگی پشت این اتفاقات هستند. به عنوان مثال، به نظر من اگر ما می‌گوییم، شخصی به نام ساتوشی ناکاموتو بیت‌کوین را اختراع کرده و هیچ‌کس او را نمی‌شناسد، قطعا قدرت‌های بزرگی پشت این داستان هستند.

از سوی دیگر، تصمیم سازوکارهایی از جمله بازار فیوچر هم که به مارکت اضافه می‌شود، با آمریکاست. این سازوکارها در نظر دارند که بیت‌کوین را مثل یک کامودیتی یا کالا در کنار سایر کالاها در نظر بگیرند و در نهایت کل مارکت را بازی می‌دهند. یعنی این اخبار منتشر می‌شود و گاهی حتی با یک شایعه، قیمت‌ها بالا و پایین می‌شود. به شخصه معتقدم بهتر است اخبار را کنار گذاشت و بیشتر چارت‌ها را بررسی کرد.

به نظر شما بیت‌کوین تا کجا به رشد خود ادامه می‌دهد؟

از نظر تکنیکالی اگر بخواهیم بدانیم که چرا قیمت در حال افزایش است، باید بگویم با توجه به شرایطی که الان ایجاد شده، کمی بعید بود که بیت‌کوین بخواهد به بیش از پنج هزار و 100 دلار برسد. الان هم نمی‌توان یک پیش‌بینی دقیق ارائه داد.

اما اگر قیمت بیت‌کوین به پایین‌تر از پنج هزار دلار نرسد، شاید در سال 2019 به 14 هزار دلار برسد.

به‌طور کلی در مورد قیمت چند سناریو وجود دارد. اگر ما بخواهیم بر مبنای حالتی که در سال 2015 پیش رفت، بیت‌کوین را بررسی کنیم، این امکان وجود دارد که قیمت از حوالی پنج هزار و 700 دلار تا کف قبلی یعنی سه هزار و 100 دلار ریزش داشته باشد. اما تکرار این سناریو به نظر من بعید به نظر می‌رسد.

اگر بخواهیم تکنیکالی نگاه کنیم، با توجه به حجم‌هایی که مارکت خورده این اتفاق کمی بعید به نظر می‌رسد. یعنی الان ما محتمل‌ترین حالتی که می‌توانیم در نظر بگیریم این است که بتوانیم سقف پنج هزار و 700 دلار تا هشت هزار و 300 دلار را بشکنیم و بعد از آن هم شاهد قیمت 14 هزار دلار باشیم.

با این حال باز هم به نظر من نمی‎توان برای افرادی که قصد خریدوفروش سنگین دارند، پیش‌بینی دقیق ارائه داد. باید صبر کنیم و ببینیم در میانگین متحرک چه اتفاقی برای قیمت می‌افتد.

به عقیده بسیاری از اقتصاددان‌ها، دنیا به سمت یک ارز دیجیتال واحد خواهد رفت. آیا شما فکر می‌کنید که بیت‌کوین می‌تواند این ارز واحد در دنیا باشد؟

ارزش ارزهای مجازی به میزان مقبولیت آنهاست. به شخصه من فکر نمی‌کنم که هیچ چیزی بتواند بیت‌کوین را کنار بزند. یعنی بیت‌کوین در حال حاضر، محدودیت‌هایی دارد که همان‌طور که اشاره کردم، یکی از آنها سرعت تراکنش است؛ یا اینکه نمی‌توان از آن به عنوان یک کارنسی (ارز واحد) استفاده کرد. این اشکالات اما با تکنولوژی‌های جدید از جمله پلتفرم لاتنینگ نت‌ورک و غیره حل می‌شود.

به نظر من تنها چیزی که می‌تواند جایگزین بیت‌کوین شود، یک ارز با پشتوانه بسیار قوی است. برخی از ایده‌های شکست‌خورده در این زمینه وجود داشته؛ از جمله پترو در ونزوئلا که پشتوانه آن هم نفت است.

به این ترتیب، به نظر من اگر کوینی پشتوانه‌ای داشته باشد که مقبولیت بیت‌کوین را از بین ببرد، می‌تواند جایگزین آن شود. اما من آن را محتمل نمی‌دانم.

از سوی دیگر، نکته‌ای که وجود دارد این است که اگر قرار باشد بیت‌کوین قیمت خیلی خوبی داشته باشد، باید آلت‌کوین‌هایی که ایجاد شده‌اند، کنار بروند تا بیت‌کوین به یک ارز واحد تبدیل شود. با این حال، با در نظر گرفتن بحث مقبولیت و پول‌هایی که درون این مارکت هستند، کنار رفتن بیت‌کوین بسیار بعید به نظر می‌رسد.

تنها دلیل یا عاملی که می‌تواند بیت‌کوین را کنار بزند، این است که یک سازمان یا کشوری بخواهد برای حل مساله عدم تمرکز به‌طور کلی ماهیت ارزهای مجازی را کنار بگذارد. در غیر این صورت بعید می‌دانم که اتفاقی برای خود بیت‌کوین بیفتد.

با توجه به تحریم‌ها در ایران و اینکه‌ بیت‌کوین تا حدی در کشور ما رواج پیدا کرده، به نظر شما، این ارز مجازی می‌تواند در دور زدن تحریم‌ها به ما کمکی بکند؟

شاید استفاده از بیت‌کوین بتواند تا حدی به ما کمک کند، اما نمی‌تواند به عنوان یک پشتوانه اصلی در نظر گرفته شود. در حال حاضر، با توجه به تکه‌ای که ما می‌توانیم از این کیک برداریم به‌ویژه در بحث دولتی، به نظر من دور زدن تحریم‌ها عملی نیست.

به عنوان مثال، در بسیاری از مواقع می‌شنویم که مثلا بیت‌کوین و ارزهای مجازیِ دیگر تهدیدی برای دلار است. اما من به شخصه این مساله را قبول ندارم. چرا که سازوکارهایی در دست آمریکا و اداره امور سهام در آمریکاست که می‌تواند به راحتی این روند را مهار کند.

به‌طور کلی، هیچ‌گاه حکمرانان دانا خود را در مقابل تکنولوژی قرار نمی‌دهند و برعکس سعی می‌کنند که از آن استفاده کنند. یعنی اگر متوجه شوند که منافع ملی‌شان در خطر است و اگر ببینند که ایران از این جریان سود می‌برد، به راحتی می‌توانند با هر سازوکاری جلوی آن را بگیرند.

بنابراین، این‌طور نیست که بر فرض مثال بگوییم ماهیت مجازی این اجازه را می‌دهد که دولت‌ها با ارزهای مجازی پشت پرده فعالیت‌هایی داشته باشند و برخی سازمان‌ها را دور بزنند.