حامد اناری 
«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:
انتقام‌گیری از تلگرام / پاول دروف قربانی آزادی‌خواهی شد؟
آیا تلگرام در معرض نابودی‌ست؟
تلگرام پلتفرمی‌ست که در سرتاسر جهان حدود یک میلیارد کاربر دارد. اخیرا بازداشت مدیرعامل تلگرام یعنی پاول دورف در فرانسه سر و صدای بسیاری به پا کرده است. حال باید دید این اتفاق چه مسائلی را به وجود می‌آورد و چه پیامدهایی دارد.
تکنولوژی البته نه به تعریفی که امروزه از آن داریم، بارها در تاریخ توانسته تاثیر بسیاری در زیست انسان‌ها داشته باشد. تکنولوژی حالا سیستم یا ساختار آموزشی را تغییر داده است. اختراع کاغذ توانست تاثیر بسیاری بر حفظ و تولید و نشر دانش داشته باشد. از همین رو اسناد با فرمت جدیدی ثبت و ذخیره می‌شدند. در نتیجه اطلاعات ارزشمند شدند. البته این ادامه این بحث کاملا با موضوع گزارش ما تفاوت دارد.
تکنولوژی‌های ارتباطی در ساختارها و اشکال جوامع انسانی تاثیر به‌سزایی داشته و دارند. نسل‌های مختلف این نوع از تکنولوژی در دهه‌های اخیر هر کدام دگرگونی‌های به‌خصوصی در ارتباط ما انسان‌ها داشته‌اند. همانطور که استارتاپها در مدت کوتاهی توانسته‌اند در جزئیات روزمره زندگی ما نفوذ کنند و حذف آن‌ها تقریبا غیرممکن به نظر برسد، پلتفرم‌ها درگیر چنین داستانی هستند. در کشور خودمان علی‌رغم وجود فیلترینگ و محدودیت‌های دسترسی به پلتفرم‌ها، باز هم استفاده از این شبکه‌ها جزو روزمره بخش قابل‌توجهی از کاربران داخلی‌ست.
پاول دروف قربانی آزادی‌خواهی شد؟
عصر شنبه پاول دوروف پس از ورود به فرودگاه لو بورژه فرانسه توسط پلیس این کشور بازداشت شد. اتفاقی که در همان ساعات اولیه نشر بسیاری در رسانه‌های جهان پیدا کرد و تحلیل‌گران مختلفی شروع به تفسیر معانی آن کردند. در حالی که واکنش تیم تلگرام به بازداشت مدیرعامل این پلتفرم حاوی پیامی امیدبخش برای کاربران این شبکه اجتماعی پرطرفدار بود، به این نکته اشاره شد که پاول دوروف چیزی برای پنهان کردن ندارد و در پایان این پیام کوتاه ذکر شد که تلگرام همراه شماست. اما دستگیری دوروف به چه منظور و با چه اتهامی صورت گرفت؟
آژانس مبارزه با خشونت علیه کودکان حکم بازداشت را صادر کرده است
بازداشتی که خبر آن به سرعت در شبکه‌های مختلف دست به دست می‌شد و واکنش‌های بسیاری را برانگیخت. چهره‌های سرشناسی به این مسئله واکنش نشان دادند در بین کاربران نگرانی‌های زیادی به وجود آمد. نگرانی از این بابت بود که مبادا کل شبکه به کلی از بین برود و اطلاعات ذخیره شده از دسترس خارج شوند.
با استناد به اخبار و اطلاعات منتشر شده تا به الان، آژانسی با اسم مختصرشده OFMIN حکم بازداشت مدیرعامل تلگرام یعنی پاول دوروف را صادر کرده است. آژانسی که مدت زیادی از تاسیس یا آغاز به کارش نمی‌گذرد و در راستای مبارزه با آنچه که خشونت علیه کودکان تعریف می‌شود مقابله می‌کند. مسئله‌ای که وجود دارد این است که مدعیان و مدافعان این بازداشت و اعلام جرم، تلگرام و مدیرعامل آن را در قبال اینکه تلگرام به بستری برای اعمال مجرمانه مانند تروریسم و قاچاق مواد مخدر و دیگر مواردی از این دست تبدیل شده است مسئول می‌داند. ادعایی که از سوی تیم تلگرام مضحک خطاب شده است.
با این حال حکم تفتیش پاول دوروف در صورت ورود وی به خاک فرانسه صادر شده بود. پیش از ورود دوروف به خاک فرانسه، اسم او در بین مسافران دیده شده بود و سپس پلیس امنست سایبری وارد عمل می‌شود و بدین ترتیب مناسبات بازداشت وی فراهم می‌گردد.
بازداشت دوروف تمدید خواهد شد
روز دوشنبه دفتر دادستانی فرانسه فهرستی از اتهامات موجود به پاول دوروف تنظیم و منتشر کرد. در این فهرست با همان رویکرد مذکور اتهاماتی به مدیرعامل تلگرام وارد شده بود. موارد مانند مشارکت در کلاهبرداری سازمان‌یافته، پولشویی و ارائه خدمات رمزنگاری شده برای حفظ اطلاعات در این فهرست امده است. هر کدام از این اتهامات زمانی برای تحقیق می‌طلبد. در نتیجه زمان مرسوم بازداشت پاول دوروف برای رسیدگی به این اتهامات کافی نخواهد بود و این بازداشت با احتمال بالا تمدید خواهد شد.
پیامدهای بازداشت پاول دوروف مدیرعامل تلگرام چه خواهد بود؟
دوروف در ایران هم پرونده داشت
در گفتگو با حامد بیدی مدیرعامل کارزار، پیرامون این موضوع به مسائلی اشاره شد. حامد در این مورد گفت: «در دادگاه‌های ما هم علیه تلگرام اعلام دعوی و پیش از این هم بحث آن شده بود. حالا اینکه این پروسه چقدر با مناسبات بین‌المللی طی شده یا اینکه با همان نگاه‌های محلی به انجام رسیده موضوعی‌ست که از آن اطلاعی نداریم. از طرف دیگر فیلتر شدن تلگرام در ایران توسط حکم یک قاضی محلی و در یک مصداق خاص این دستور صادر شده است و این اتفاق به مرحله اجرا در همان مدت زمان رسید. هرچند که سیاست کلی حاکمیت هم با این تصمیم همراه بوده است.»
آیا اگر دوروف به ایران می‌آمد دستگیر می‌شد؟
وی در مورد احتمال دستگیری پاول دوروف در صورت ورود به ایران گفت: «با اینکه مشخص نیست که این حکم تا چه اندازه‌ای لازم‌الاجرا بود اما اساسا این فرض - که اگر مدیرعامل تلگرام به ایران می‌آمد دستگیر می‌شد- فرض نزدیکی نیست. ما به عنوان کشوری هستیم که تمام مرزهایمان را با جهان بسته‌ایم و هیچ تعامل و رفت و آمد بین‌المللی‌ای در حوزه فناوری در کشور ما صورت نمی‌گیرد. همه نگاه‌های ما نگاه‌های محلی است. حتی احکام قضایی و سیاست‌گذاری‌های ما هم با همین نگاه پیش می‌رود. بنابراین به نظر نمی‌رسد که اگر دستور قضایی‌ای هم صادر شده باشد در آن زمان علیه تلگرام، واقعا با نگاه بین‌المللی و چیزی که قابل ارائه به پلیس اینترپل باشد نبود. به نظر می‌رسد که احتمالا یک نوع حرکت نمادین بوده باشد. هر چند که واقعا در این مورد اطلاعات دقیقی در کار نیست.»
آیا تلگرام در معرض نابودی‌ست؟
بعد از دستگیری پاول دوروف مدیرعامل تلگرام، بین کاربران این شبکه اجتماعی پرطرفدار جنسی از نگرانی به‌وجود آمد و شایعاتی مبنی بر احتمال بسته شدن این پلتفرم پیام‌رسان بین آنان پخش شد. بیدی در این مورد گفت: «شرایط کنونی یعنی دستگیری مدیر یک پلتفرمی که بیش از یک میلیارد کاربر داشته باشد در یک کشور با اتهاماتی که فهرست بلندبالایی قبلا اتفاق نیافتاده است و چون شاهد چنین رویدادی برای اولین بار هستیم پیش‌بینی آن کار دشواری‌ست. اما به طور کلی پاسخ ساده به این دغدغه یا نگرانی -یعنی خطر بسته شدن تلگرام- خیر است. تلگرام بسته نمی‌شود. به این دلیل که مدیرعامل یک پلتفرم مالک آن نیست. این پلتفرم‌ها سهام‌داران و هیئت مدیره یا حتی ساختاری دارند که با چنین اتفاقی این چرخه از کار نمی‌افتد. تلگرام یک کسب و کار محلی نیست که اگر مدیرعامل آن دستگیر شود، کل کسب و کار از کار بیافتد.این یک پاسخ ساده به این مسئله است. اما آن چیزی که خارج از این توفع اتفاق خواهد افتاد را نمی‌دانیم.»
میدان صحنه نبرد میان سنتی‌ها و نوآوران
همانطور که در ابتدای گزارش به این مسئله پرداخته شد که تکنولوژی و فناوری خصوصا فناوری‌های ارتباطی نقش مهمی در تغییر شکل و دگرگونی‌های اساسی در ساختار اجتماعات انسانی داشته و دارند. در عصر کنونی هم با ظهور نسل جدیدی از تکنولوژی‌های ارتباطی هستیم. شاید ما در معرض یک تغییر بزرگ هستیم و در دورانی از تاریخ به سر می‌بریم که اتفاقات مهمی در حال وقوع هستند.
در لایه جامعه مدنی شیوه اعتراض و کنش‌گری تغییر کرده است
حامد بیدی ادامه داد: «در سال‌های گذشته ما شاهد این تغییر در زندگی عام مردم بودیم و نقش استارتاپها در روزمره آن‌ها کاملا ملموس است. این شد که در بسیاری کشورها ذی‌نفعان سنتی در مقابل آن‌ها مقابله کنند تا به نحوی از سهم خود در بازار دفاع کنند. اما همانطور که می‌بینید بخش مهمی از زندگی روزمره مردم تبدیل شده به استفاده از استارتاپها. این اتفاق در سطوح دیگری خارج از مناسبات بخش خصوصی یعنی در لایه جامعه مدنی و در لایه حکمرانی و دولت‌ها هم دارد اتفاق می‌افتد. یعنی همانطور که استارتاپها بازی در بخش خصوصی بر هم زدند و شکل جدیدی به این ساختار دادند و تعاریف جدیدی معرفی کردند، در بحث جغامعه مدنی هم این روزها شاهد ان هستیم که شیوه دیگری از اعتراضات و کنش‌های جمعی مردمی شکل گرفته و در حال شکل‌گیری‌اند. این پدیده به اینجا ختم نمی‌شود و در حکمرانی و حکومت هم شاهد این تعارضات هستیم.»
اروپا به دنبال تسلط بیشتر بر شبکه‌های اجتماعی
حامد بیدی گفت: «این مسئله را می‌توان از دو منظر یا لایه بررسی کرد. پلتفرم‌ها از یک لایه وابستگانی به دولت‌ها به شمار می‌آیند. ما پلتفرم‌هایی را می‌شناسیم که مستقر در کشور ایالات متحده آمریکا هستند و از همین نظر تابع قوانین این کشورند. از سمت دیگر پلتفرم‌های چینی را داریم که در همین جغرافیا ساکن‌اند. اینجا به طور خاص کشورهای اروپایی و اتحادیه اروپا هرچند که نتوانسته در این موارد سهم‌خواهی کند اما همواره به دنبال این بوده که پلتفرم‌ها را وادار کند به پاسخگویی و به کار گرفتن آن‌ها تحت مقررات خود. ولی از طرف دیگر پلتفرم‌ها هم به دنبال این هستند که خدمات خود را یمپارچه و یک دست در سراسر جهان به کاربران عرضه کنند.»
بیانیه مارک زاکربرگ سال 2017؛ جامعه جهانی با فیسبوک
بیدی به این بیانیه اشاره کرد و گفت: «در سال 2017 مارک زاکربرگ مدیرعامل شرکت متا با انتشار بیانیه‌ای اذعان کرد: «فیسبوک به دنبال شکل دادن یک جامعه جهانی است. خود این جمله در بسیاری از کشورها می‌تواند یک تهدید امنیتی به شمار برود. بنابراین اینجا هم کشورهای اروپایی و اتحادیه اروپا در تلاش بودند تا بتوانند یک سری طرح‌ها برای محافظت از حقوق کاربران خود به مرحله اجرا برسانند. بازداشت مدیرعامل یک پلتفرم بخاطر خطاهایی که صورت گرفته در پلتفرم مذکور اتفاق ناراحت‌کننده‌ای است. اما این را هم باید ذیل همان موضوع تلاش اروپا برای تلسط و حکمرانی بیشتر یا بهتری بر پلتفرم‌ها یا شبکه‌های اجتماعی داشته باشد.»
باید دید تا در ادامه محاکمه پاول دوروف مدیرعامل تلگرام به سرنوشتی دچار خواهد شد. این مسئله تاثیر بسزایی در ابعاد مختلفی خواهد داشت که در این گزارش به مواردی از آن اشاره کردیم.
اخبار حوزه استارتاپ و فناوری اطلاعات را در صفحه استارتاپ تجارت‌نیوز بخوانید
نظرات