پای تخریب‌های تکرارشونده خانه‌های روستاییان به جلسات رییس‌ قوه قضاییه باز شد

به گزارش تجارت نیوز،

طرح هادی توجهی به نیاز روستایی‌ها، اقتصاد و سبک زندگی آن‌ها ندارد. این طرح باعث شده یک روستایی نتواند در زمین‌هایی که خود مالک آن است، برای فرزند خود خانه بسازد. همین امر مخالفت رئیس‌قوه قضائیه را نیز به همراه داشته است.

اخیرا پای مسئله تخریب‌های تکرارشونده خانه‌های روستاییان به جلسات رییس‌ قوه قضاییه باز شد. رییس قوه قضاییه در نشستی با اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی با اشاره به الزام قانونی برخورد با تغییر کاربری در اراضی کشاورزی روستاها گفت: «برای ما هم سخت است که برویم بنای کشاورزی که می‌خواهد برای فرزندش خانه بسازد را خراب کنیم، اما در این زمینه قانون (طرح هادی) داریم.»

طرح هادی روستاها که امروز بلای جان روستاییان شده، در دوازدهم دی ماه سال ۷۸ به منظور نظم بخشیدن و اصلاح بافت روستایی و شهرهای کوچک تصویب شد تا نقشه راهی برای آبادانی و توسعه روستایی باشد اما شواهد موجود نشان می‌دهد که محدودیت‌هایی که اجرای این طرح برای استفاده از زمین‌های روستایی ایجاد کرده، نه تنها سبک زندگی و اقتصاد روستایی را تغییر داده، بلکه مسکن روستایی را نیز با مشکلات بسیاری روبه‌رو کرده است.

طرحی که قاضی‌القضات را شاکی کرد

محمدجواد مودیان کارشناس مسکن روستایی در خصوص طرح هادی، توضیح داد: به صورت کلی تصور نبود زمین، در کشور وجود دارد. نتیجه این تصور این است که  اختصاص زمین‌های مختلف، برای فعالیت‌های تولیدی، کشاورزی و مسکن سخت تلقی می‌شود. طرح هادی و سیاست ایجاد محدوده شهر که امروز بر روی زندگی روستایی نیز سایه انداخته از نتایج این تصور است. عاملی که رئیس قوه‌قضائیه را نیز شاکی کرده است و به قانون طرح هادی ایراد می‌گیرد. اژه‌ای در سخنان خود می‌گوید؛ می‌دانیم فرد در حال ساخت مسکن برای فرزند خود است. اما با آن مانند اقدام در تغییر کاربری برخورد می‌شود. این در حالی است که خانه‌های کشاورزان در گذشته به قدری بزرگ بوده که محل نگهداری احشام آن‌ها در آن قرار داشته است. زمین‌های کشاورزی و مراتع روستا نیز دورتر از خانه‌های روستایی قرار داشت.

شهری‌سازی روستا به روش طرح هادی

او با تاکید براینکه قانون ساخت مسکن در زمین‌های روستایی سخت‌تر از زمین‌های شهری است، افزود: قانون‌گذار برای سامان دادن به قوانین روستایی، از الگوی شهری استفاده کرده است. یعنی، همان مدیریت محدودگرای شهری را به مدیریت روستایی نیز تسری داده است. درحالی که سبک زندگی شهری و روستایی هیچ شباهتی با یکدیگر ندارند. از سوی دیگر، تقسیم‌بندی کشور نیز به گونه‌ای است که روستا را به بخش و رفته‌رفته با بزرگ شدن آن، به شهر تبدیل کرده است. در نتیجه تقسیمات کشوری و الگو گرفتن از مدیریت شهری، طرح هادی برای روستا در نظر گرفته شده است. در این طرح، برای نظم ساخت‌وساز و توسعه روستا، یک نظام مدون و دقیق ایجاد شده است. این درحالی است که برخی از این موارد مورد تاکید طرح هادی برای زندگی روستایی لازم نیست. به بیان ساده‌تر، رساندن امکانات به روستاها از قبیل برق، گاز و خطوط اینترنت لازم است. اما تعیین تکلیف‌های دیگر طرح هادی ضرورتی ندارد.

طرح هادی تناسبی با زندگی روستایی ندارد

مویدیان در توضیح تعیین تکلیف طرح هادی در نظم اجتماعی زندگی روستایی گفت: سنگ فرش و آسفالت برای توسعه روستا امری غیر ضروری است که در طرح هادی به آن پرداخته شده است. زیرا زمانی که روستا آسفالت شود، روستایی‌ها دیگر نمی‌توانند مانند قبل دام خود را داخل خانه نگهداری کنند. چون رفت‌ و آمد گوسفندان از روی آسفالت غیر قانونی است. در نتیجه روستایی مجبور می‌شود، دام خود را به بیرون روستا ببرد. در اینجا باید متذکر شد، مگر ساکنین شهر، خودرو خود را به خارج از محل زندگی می‌برند که روستایی دام خود را خارج از روستا نگهداری کند؟ از سوی دیگر، زندگی روستایی براساس دامداری تعریف نشده و روستایی‌ها دام محدودی دارند. ساخت آغل در خارج از روستا برای روستایی صرفه اقتصادی ندارد. مدیریت یک مکان برای همه دام‌های روستا نیز کار ساده‌ای نیست. پس همین امر نشان می‌دهد، طرح هادی با زندگی روستایی سنخیت ندارد.

طرحی که برای تامین مسکن روستایی برنامه ندارد

این کارشناس درباره تاثیر طرح هادی بر روی مسکن روستایی اظهار کرد: نوع ساخت‌وساز شهری و تغییر محیط دام از خانه روستاییان امروز، عاملی شده است تا کسب و کار روستایی تغییر کند. همچنین، در طرح هادی ساخت مسکن روستایی نیز به سبک شهری تعریف شده است. چون برای روستا مانند شهر محدوده مشخص شده است، نمی‌توان برای ساخت‌وساز بیشتر اقدام کرد. این طرح به صورت پایه برای روستا نظم شهری و حتی محدوده مشخص کرده است. بنابراین روستایی‌ها نمی‌توانند در زمین کشاورزی خود و یا مراتع اطراف روستا خانه‌سازی کنند. چون برای ارائه خدمات به روستایی‌ها محدوده مشخص شده است. عاملی که امروز باعث توسعه عمودی در روستا شده و ساخت خانه‌های دو طبقه را در روستا رواج داده است.

مویدیان درباره نقش زمین‌های منابع طبیعی در ایجاد سبک تازه معماری روستایی بیان کرد: در شهر زمین‌های منابع طبیعی ذیل سازمان سازمان اموال تملیکی وزارت راه و شهرسازی تعریف می‌شود. پس، زمین‌های منابع طبیعی داخل محدوده شهری، رزرو توسعه شهری در نظر گرفته می‌شوند و مدیریت آن با سازمان ملی و مسکن است. زمین‌های خارج از محدوده شهری نیز جزو زمین‌های سازمان منابع طبیعی تعریف می‌شوند. زمین‌های خارج از محدوده شهری که مالک خصوصی دارد، جزو اراضی ملی مستثنیات تعریف می‌شود. همانگونه که برای شهر این قانون در نظر گرفته شده است، روستا نیز از این قانون طبعیت می‌کند. زمین‌های داخل طرح هادی ذیل سازمان اموال تملیکی وزارت راه و شهرسازی تعریف می‌شود و زمین‌های بیرون از طرح هادی، ذیل سازمان منابع طبیعی تعریف می‌شود. به بیان دیگر، باید به میزان اراضی که برای طرح هادی تعریف شده است، توجه کرد.

طرح‌هادی هر اقدامی را تغییر کاربری می‌داند

او در ادامه توضیحات خود گفت: به صورت کلی زمین‌های در اختیار منابع طبیعی را حتی نمی‌توان به زمین کشاورزی تغییر کاربری داد. به زمین‌های داخل طرح هادی به راحتی اجازه ساخت داده نمی‌شود. چون آب‌وهوای خوب روستا و نزدیکی میل به ویلاسازی را بالا می‌برد؛ اتهام تغییر کاربری و باغ ویلاسازی در آنجا زیاد است. پس به نسبت ساخت‌وساز زمین‌های شهری، برخورد سخت‌تری با ساخت‌وساز روستایی انجام می‌شود. به بیان خلاصه، شرایط ساخت‌وساز مسکن برای روستاییان به گونه‌ای است که تنها داخل طرح هادی تعریف شده است. مجوز ساخت مسکن خارج از طرح هادی نیز داده نمی‌شود. روستایی‌ها حتی داخل زمین‌های کشاورزی خود نیز نمی‌توانند مانند گذشته خانه بسازند. چون تغییر کاربری اشکال قانونی دارد. بنابراین الگوی ساخت‌وساز در روستا برای تامین مسکن مورد نیاز به سمت عمودی‌سازی رفته است. یعنی این روش مدیریتی پاسخی برای مسکن روستایی ندارد.

مویدیان، در ادامه افزود: همانگونه که برای کمبود مسکن شهر برخی بهسازی بافت فرسوده را تعریف می‌کنند. برای مسکن روستایی نیز نگاه مدیریت شهری، مقام‌سازی بافت روستایی را در نظر گرفته است. در حالی که این نگاه برای مدیریت مسکن شهری نیز اشتباه است، آن را به مدیریت روستایی نیز تسری داده شده است. این نگاه مدیریتی، مهاجرت به شهرها را بهانه ساخت محدود مسکن در نظر گرفته است. بهانه‌ای که برای روستا توجیهی ندارد. چون با همین توجیه، مهاجرت معکوس به روستا موضوعی است که مورد توجه برخی از کارشناس‌ها است. اما طرح هادی و ایجاد محدده برای روستا نمی‌گذارد توسعه روستایی به گونه‌ای باشد که مطلوب سبک و شیوه زندگی روستایی است.