مالیات از جنس شیشه

کم‌وبیش اکثر ما با مفهوم مالیات آشنا هستیم و آن را مستقیم یا غیرمستقیم لمس کرده‌ایم. مالیات یک هزینه مالی است که از طرف دولت یا سازمان‌های مرتبط به مردم تحمیل می‌شود که برای مصارف عمومی سرمایه‌گذاری شود.
کشورها نظام مالیاتی متفاوتی دارند. هر نظام مالیاتی دو معیار مهم دارد. مبنا و نرخ مالیاتی. مبنای مالیاتی منابع دریافت مالیات را مشخص می‌کند و نرخ مالیاتی میزان مالیات را تعیین می‌کند. سوالی که در اینجا برایمان پیش می‌آید این است که: اگر همه چیز در نظام مالیاتی مشخص است، چرا برخی کشورها درآمد مالیاتی بالایی ندارند و از عملکرد این چرخه، اعلام نارضایتی دارند؟

شفافیت، چراغ راه نظام مالیاتی

زمانی که نظام مالیاتی به‌درستی کار کند، یک چارچوب کارآمد در برابر فساد مالی ایجاد می‌شود. مهار فساد، پیش‌نیاز ایجاد نهادهای دولتی خوب و سرمایه‌گذاری در بخش عمومی است.
شفافیت در حوزه اقتصاد به معنی دسترسی آسان به اطلاعات صحیح است شفافیت باعث می‌شود که بهترین تصمیم‌ گرفته شود. در مباحث مالیاتی نیز بحث شفافیت به همین مسائل اشاره دارد. سازمان‌های مالیاتی برای کارآمد ساختن مالیات به دو ابزار نیاز دارند. آن‌ها نیاز دارند فعالیت‌های اقتصادی افراد را رصد کنند. همچنین منابع آماری به‌روز و منسجم از دیگر ابزار ضروری متصدیان آماری است. استفاده از این دو اهرم برای برقراری نظام مالیاتی سالم باعث می‌شود که رویکردها و روش‌های قدیمی برای دریافت مالیات تغییر کند؛ یعنی اگر در سال‌های قبل بر اساس احتمالْ میزان مالیات تعیین می‌شد، اکنون با آگاهی از فعالیت‌ها و منابع اطلاعاتی دقیق، فرآیند گرفتن مالیات به‌طور قطعی مشخص و پیگیری می‌شود.
همان‌طور که دولت و سازمان‌ها از مردم می‌خواهند که در فرآیند مالیاتی شفاف عمل کنند، مالیات‌دهندگان نیز حق دارند از این نهادها بخواهند شفافیت داشته باشند. کارآمدی‌شان را افزایش دهند، مدیران ورزیده و با حُسن ‌نیت انتخاب کنند و دخل‌وخرج منظمی داشته باشند.

راه حل

دولت الکترونیک یکی از راه‌های مناسب برای شفاف‌سازی است. ماهیت دولت الکترونیک ارائه راحت‌تر و سریع‌تر خدمات به مردم است. استفاده از فن‌آوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی، از ملزومات این نوع خدمت‌رسانی است. از مزایای گسترش دولت الکترونیک کاهش فساد اداری و شفافیت بیشتر در کارها است. تعامل نهادهای مختلف دولتی،‌ تجاری و اجتماعی یکی دیگر از منافع این طرح است. این امر سیستم یکپارچه‌ای از اطلاعات را به وجود می‌آورد و توزیع آن را بهتر می‌کند.‏

آمار و ارقام چه می‌گویند؟

موسسه PwC و بانک جهانی نظام‌ مالیاتی 190 کشور را از نظر آسانی پرداخت مالیات در سال 2017 بررسی کرده‌اند. در این تجزیه‌وتحلیل مواردی مانند زمان لازم برای بررسی پرونده‌های مالیاتی، تعداد مبناهای مالیاتی و نرخ مالیات کل اندازه‌گیری شده است.
در میان این کشورها، ایران رتبه 100 را کسب کرده است. نقشه‌ای که در پایین آمده است، وضعیت کشورها را از نظر آسانی پرداخت مالیات با طیف رنگی قرمز پررنگ به‌عنوان سخت‌ترین و یاسی به‌عنوان آسان‌ترین نشان می‌دهد. کشورهایی مانند هندوستان، برزیل، آرژانتین و چاد جزء کشورهایی هستند که فرآیند مالیاتی در آن‌ها سخت انجام می‌شود. در گروه مقابل کشورهایی مانند کانادا، ایالات متحده، موراکو و عمان فرآیند آسان‌تری برای پرداخت مالیات دارند.