بازی پشت پرده روسیه/ مسکو نمی‌خواهد برجام به نتیجه برسد؟

برخی منابع اطلاعاتی در کشورهای غربی (از جمله در آلمان)، می‌گویند که «کی‌یف»، پایتخت اوکراین، ممکن است در کمتر از ۴۸ ساعت آینده سقوط کند. خبرهای ضد و نقیضی هم هست که «ولودیمیر زلنسکی»، رییس‌جمهور اوکراین همین حالا از اوکراین خارج شده و احتمالا در لهستان به سر می‌برد.

به گزارش تجارت‌نیوز ، حتی اگر این خبر صحت هم نداشته باشد، خبرهای دیگری حاکی از آن هستند که آمریکایی‌ها پیشنهادی شبیه به این به رییس‌جمهور اوکراین داده‌اند: «به لهستان برو، در آنجا «دولت در تبعید» تشکیل بده و با سلاح‌هایی که «ناتو» به عقبه ارتش اوکراین می‌دهد، مبارزه‌ای فرسایشی با قوای روسی را کلید بزن.»

جنگ هوایی علیه روسیه با جنگنده‌های اهدایی

رایزنی‌ها برای اهدای جت‌های جنگنده به ارتش اوکراین هم شروع شده و ظاهرا قرار است حدود ۷۰ فروند جت جنگنده به اوکراینی‌ها داده شود. این جنگنده‌ها قرار است در خاک لهستان نشست و برخاست کنند و احتمالا تهدیدی دائمی علیه ارتش روسیه باشند. حتی اگر روس‌ها کل خاک اوکراین را هم اشغال کنند، چنین تهدیدی خواب را از چشم آنها می‌رباید.

همزمان، زمزمه‌ها برای اعلام «منطقه پروازممنوع» بر فراز اوکراین هم افزایش یافته و حتی «ولادیمیر پوتین» هم به تازگی گفته بود هر کشوری که چنین طرحی را روی میز بگذارد، از نظر روسیه وارد جنگ اوکراین شده است.

تاکتیک «منطقه پروازممنوع» اجرایی می‌شود؟

اعمال «منطقه پروازممنوع» (No-fly zone) تاکتیک نظامی به نسبت جدیدی است که پیش از این، تنها در چند مورد (از جمله در حمله نظامیِ ائتلاف غربی به لیبی، در عراق، در سوریه و نیز در جنگ بالکان) آزموده شده است.

تهدیدهای متقابل روسیه و «ناتو» نشان می‌دهد که در کمال شگفتی، چنین طرحی ممکن است واقعا در روزهای آینده و به ویژه در صورتی که ارتش روسیه موفق شود «کی‌یف» را اشغال کند، به مرحله اجرا برسد.

ایجاد «منطقه پروازممنوع» بر فراز بخش غربی اوکراین، ممکن است طی روزهای آینده شکل اجرایی به خود بگیرد.

دست «ناتو» در این زمینه چندان هم بسته نیست. «ناتو» عملا نیازی نخواهد داشت که کل خاک اوکراین را به عنوان «منطقه پروازممنوع» اعلام کند. این طرح می‌تواند در مورد برخی مناطق غربیِ اوکراین و از جمله در نزدیکیِ مرز اوکراین و لهستان به اجرا در بیاید. با این همه، چنین طرحی یعنی درگیر شدنِ «ناتو» در جنگ اوکراین و این به نوبه خود یعنی طولانی‌شدن و اوج‌گرفتن آتش جنگ.

ضربه‌ای حتی کاری‌تر

اما تحولات جنگ در اوکراین را عاملی دیگر هم ممکن است در روزهای آینده به مرحله تازه‌ای برساند. صنعت نفت و گاز روسیه تعمدا از جانب آمریکا و متحدان اروپایی‌اش تحریم نشده و آنها حتی با وسواس سعی کرده‌اند وارد این حوزه نشوند.

وابستگی اروپا به گاز وارداتی از روسیه بسیار زیاد است و روس‌ها هم تمایلی ندارند گاز را به رویِ اروپایی‌ها ببیندند، چرا که این، احتمالا آخرین اهرمِ فشار اقتصادی مسکو علیه اروپا خواهد بود. پوتین، قصد خودکشی ندارد، یا اینکه دست‌کم این‌طور به نظر می‌رسد.جهان ممکن است برای تحریم تمام‌عیار نفت و گاز روسیه آماده شود.

اما زمزمه‌ها در مورد اینکه آمریکا و اروپا باید پیش‌دستی کنند و تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه را به فازِ تحریم صنعت نفت و گاز این کشور بکشانند، بالا گرفته است. « فرید زکریا »، نظریه‌پرداز سیاسی و برنامه‌ساز تلویزیونی هندی-آمریکایی، به تازگی گفته بود که آمریکا باید صنعت انرژی روسیه را تحریم کند.

بازی با آتش: تحریم انرژی روسیه را از پا در می‌آورد؟

«زکریا» گفته بود آمریکا می‌تواند صادرات گاز مایع به اروپا را افزایش دهد و همزمان، از متحدانی مانند قطر، کره‌جنوبی و ژاپن (که همگی امکان صادرات گاز مایع دارند) بخواهد جایِ خالی گاز روسیه در اروپا را پر کنند.

واقعیت این است که حجم صادرات گاز روسیه به اروپا (حدود ۱۵۰ میلیارد مترمکعب)، بسیار بیش از آن است که با صادرات گاز مایع (یعنی از طریق کشتی و نه خط‌لوله) جایگزین شود. اروپایی‌ها اما ذخایری گازی دارند که هر چند با گازِ دریافتی از خودِ روسیه پر شده، اما به آنها اجازه می‌دهد در صورت قطع کامل صادرات گاز از روسیه، کمابیش نزدیک به ۹ ماه بدون واردات گاز دوام بیاورند.

تحریم نفت و گاز روسیه ممکن است همزمان میان منافع «تهران» و «کاراکاس» با «مسکو» هم شکاف بیندازد.

همزمان، آلمان اعلام کرده که قصد دارد دو پایانه دریافت گاز مایع در سواحل خود ایجاد کند، اقدامی که هر چند زمان‌بر است، ممکن است در کنارِ این خبر که آلمانی‌ها می‌خواهند زغال‌سنگ بیشتری بسوزانند، نشان از آماده‌شدن برای قطع واردات گاز از روسیه داشته باشد.

خبرهای دیگری هم در میان است: نیروگاه‌های اتمی آلمان (که قرار بود یک‌به‌یک تعطیل شوند)، ممکن است فعلا مدت بیشتری به حیات خود ادامه بدهند. افزایش ظرفیت نیروگاه‌های اتمی در فرانسه و فنلاند هم ممکن است سهم برق هسته‌ای را برای مدتی در سبد انرژی اروپا افزایش دهند تا مشکل واردات گاز از روسیه تخفیف پیدا کند. اما این تمام ماجرا نیست.

دو تحول خاص: ایران و ونزوئلا وارد بازی می‌شوند؟

طی چند روز گذشته، «آژانس بین‌المللی انرژی» در گزارشی اعلام کرده بود که «اتحادیه اروپا» در عمل قادر خواهد بود با مدیریت شرایط، در سال جاری واردات گاز خود از روسیه را بین ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش بدهد. این کاهش واردات گاز از روسیه، با واردات از کشورهایی مانند آذربایجان و نیز واردات گاز مایع از منابعی دیگر قابل تامین است.

بنابراین، حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیارد مترمکعب باقی می‌ماند که به نظر می‌رسد نیاز اساسی اروپا است و کشورهای اروپایی در صورتی که بخواهند روسیه را زیر تیغِ تحریم نفت و گاز ببرند، باید فکری به حال تامین آن از منابعِ غیر روسی بکنند.

در این میان، دو تحول جالب‌توجه به وقوع پیوسته است: نخست اینکه هیئتی از مقامات آمریکایی راهیِ «کاراکاس»، پایتخت ونزوئلا شده‌اند تا احتمالا «نیکولاس مادورو»، رییس‌جمهور این کشور را راضی به همکاری با غرب در تحریم روسیه کنند.

«نیکولاس مادورو» باقی ماندن در قدرت را مدیون «ولادیمیر پوتین» می‌داند.

«مادورو» خود را مدیون روسیه و شخص «ولادیمیر پوتین» می‌داند که از ماندن او در قدرت حمایت کرد. با این همه، به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها می‌خواهند در مقابل رفع بخشی از تحریم‌های نفتی علیه ونزوئلا، میان مسکو و کاراکاس شکاف بیندازند.

تحول دوم، به ایران مربوط می‌شود. کمتر کسی است که شتاب‌گرفتنِ روند مذاکرات هسته‌ای ایران در هفته‌های اخیر برایش عجیب جلوه نکند. دلیل عجله غربی‌ها مشخص است: آنها می‌خواهند تعداد بحران‌های روی میز را کاهش بدهند و از به هم‌پیوستنِ احتمالیِ این بحران‌ها به یکدیگر هم جلوگیری کنند.

هدف دوم آنها هم می‌تواند این باشد که بخشی از ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون بشکه نفتی را که گفته می‌شود ایران به صورت آماده روی آب دارد، وارد بازار جهانی کنند تا قیمت نفت بیش از این بالا نرود. اما روسیه و چین هم می‌خواهند با کارت ایران بازی کنند.

روسیه و خنجر از پشت؟

روسیه باز هم از پشت به ایران خنجر زده است. روسیه و البته چین، هر دو از آمریکایی‌ها خواسته‌اند تضمین بدهند که آنها می‌توانند پس از احیای برجام، با ایران مراودات اقتصادی داشته باشند. منظورشان این است که آمریکا تضمین بدهد دیگر از برجام خارج نمی‌شود.

آمریکایی‌ها می‌گویند این به دشوار شدنِ حصول توافق می‌انجامد. این موضوع از این جهت نگران‌کننده است که برخی کارشناسان معتقدند روسیه اساسا نمی‌خواهد در این شرایط (یعنی در میانه بحران اوکراین)، مذاکرات هسته‌ای ایران به سرانجام برسد.

روسیه همچنان از کارت ایران برای منافع خودش استفاده می‌کند.

به سرانجام‌ر سیدنِ مذاکرات هسته‌ای ایران در این شرایط، یعنی بهبود نسبی روابط ایران و غرب و کاهش احتمالی قیمت نفت، که به نوبه خود به ضرر روس‌ها است. در واقع، روسیه اقتصاد ایران را گروگان گرفته تا بتواند برنده جنگ اوکراین باشد.