جایگزین گاز روسیه در اروپا چیست؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، اتحادیه اروپا دو هفته گذشته را در کنار سایر کشورهای غربی مانند ایالات متحده و بریتانیا به تحمیل تحریم‌ها علیه روسیه گذرانده است. در حالی که این تحریم‌ها به طور غیرمستقیم بر روسیه تأثیر گذاشت، بسیاری گفتند که اقدامات به اندازه کافی پیش نرفته است و با نادیده گرفتن یک عنصر بسیار مهم یعنی گاز، آن را از دست داده‌اند.

به نقل از یورونیوز ، اکنون اتحادیه اروپا اعلام کرده است که قصد دارد واردات گاز روسیه را به میزان دو سوم در پاسخ به جنگ در اوکراین کاهش دهد. هدف کاهش قابل توجه وابستگی به گاز طبیعی روسیه تا سال ۲۰۲۳ است.

در همان هفته، جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده، ممنوعیت فوری واردات نفت و سایر منابع انرژی از روسیه را اعمال کرد و بریتانیا گفت که تا پایان سال ۲۰۲۲ واردات را به تدریج متوقف خواهد کرد. فرانس تیمرمنز، معاون رئیس‌جمهور مسئول قرارداد سبز اتحادیه اروپا گفت: «سخت است، بسیار سخت است، اما اگر بخواهیم می‌توانیم بیشتر و سریع‌تر از قبل پیش برویم است». این تصمیم روز سه‌شنبه پس از ترس از اینکه تقاضای اروپا برای گاز ممکن است جنگ در اوکراین را حمایت مالی کند، اتخاذ شد.

سیاست اروپا در قبال تامین انرژی

رهبران اروپایی اکنون می‌دانند که اگر بخواهند گرمایش جهانی را زیر ۱/۵ درجه نگه دارند باید نیاز خود را به سوخت‌های فسیلی قطع کنند و این یک اولویت برای اروپا است. با این حال اروپا در حال پرداخت پول برای دریافت سوخت‌های فسیلی است که آلودگی آب‌ها و آلاینده‌های هوا را به همراه دارد.

بیش از ۴۰ درصد منابع نفت و گاز اروپا از روسیه تامین می‌شود که در این بین کشور آلمان بیشتر از بقیه کشورها به آن وابسته است. در اواخر فوریه، این کشور لغو عملیات خط لوله ۹/۹ میلیارد یورویی نورد استریم ۲ از روسیه را اعلام کرد که از نظر زیست محیطی خبر خوبی است، اما ممکن است به سرعت به روسیه آسیب نرساند زیرا این خط لوله هنوز راه‌اندازی نشده است.

اما حالا که قیمت نفت به بشکه‌ای ۱۴۰ دلار رسیده و برنامه دولت‌ها مبنی بر کاهش واردات گاز است، دولت‌ها با پیدا کردن جایگزین برای این منابع انرژی دست و پنجه نرم می‌کنند. بروکسل در حال افزایش تلاش‌ها برای تنوع بخشیدن به سبد تامین‌کنندگان انرژی خود است و با سایر صادرکنندگان گاز مانند ایالات متحده، نروژ، قطر، آذربایجان، الجزایر، مصر، ترکیه، ژاپن و کره جنوبی ارتباط برقرار می‌کند. اما آیا گاز تنها گزینه است؟

جایگزین‌های گاز روسیه در اروپا چه چیزهایی هستند؟

روز دوشنبه وزرای انرژی کشورهای اتحادیه اروپا در بروکسل دیدار کردند تا درباره قطع وابستگی به منابع روسیه را مورد بحث قرار دهند. باربارا پومپیلی، وزیر انتقال محیط زیست فرانسه در این نشست گفت: «ما باید برای همه احتمالات آماده شویم. او گفت که اتحادیه اروپا ذخایر گاز و نفت کافی برای مقاومت در برابر اختلالات کوتاه مدت دارد، با این حال مشکلی در مورد عرضه طولانی مدت وجود دارد».

وزیران همچنین در مورد کمک به بخش انرژی اوکراین از طریق تسریع برنامه‌ریزی شده برای اتصال شبکه برق اوکراین با اروپا که آن را از روسیه مستقل‌تر می‌کند، گفتگو کردند. این بحران نشان می‌دهد که فاصله گرفتن از سوخت‌های فسیلی وارداتی نه تنها در مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی، بلکه به‌عنوان یک موضوع امنیتی مهم است.

در اینجا چند مورد جایگزین وجود دارد که کشورهای اتحادیه اروپا باید در نظر بگیرند:

● LNG (گاز طبیعی مایع)

گاز در اروپا مشکلی بزرگتر از نفت است و اگرچه زمستان رو به پایان است، اما همچنان تقاضا برای واردات وجود دارد. نروژ، دومین تامین کننده بزرگ اروپا پس از روسیه است که در حال حاضر با حداکثر ظرفیت در حال کار کردن است.

اکنون که اتحادیه اروپا واردات روسیه را کاهش می‌دهد، کشورهای اروپایی ممکن است مجبور شوند کشتی‌های LNG بیشتری را که از ایالات متحده می‌آیند به سمت خود منحرف کنند. اگرچه LNG به عنوان پاک‌ترین سوخت فسیلی در نظر گرفته می‌شود، اما با این وجود یک سوخت فسیلی است و بنابراین به آسیب‌های آب و هوایی برگشت ناپذیر کمک می‌کند.

در حالی که این ممکن است در کوتاه مدت خلاء را پر کند، کارشناسان می‌گویند LNG کافی برای تامین تمام نیازهای انرژی اروپا وجود ندارد. در ایالات متحده آنها سعی می‌کنند گاز طبیعی غیر روسی را از سایر نقاط جهان بخرند تا با تقاضا همگام شوند. آلمان به طور خاص به دنبال واردات LNG از قطر و خرید گاز از سایر کشورهای اروپایی است. بزرگترین اقتصاد اروپا همچنین ممکن است دو پایانه LNG خود را در داخل کشور بسازد. ایتالیا به دنبال افزایش تامین گاز از الجزایر است. الجزایر که دارای خطوط لوله به اسپانیا و ایتالیا و یک پایانه بزرگ LNG در Skikda است، تولید نفت و گاز را در سال گذشته ۵ درصد افزایش داد. این خط لوله به ایتالیا حتی می‌تواند ظرفیت مازادی داشته باشد که می‌تواند برای افزایش عرضه به اروپا در کل استفاده شود.

• زغال‌سنگ

حتی بحث‌برانگیزتر، برخی پیش‌بینی می‌کنند که بلوک ممکن است مجبور به فعال‌سازی مجدد نیروگاه‌های زغال‌سنگ قدیمی و از کار افتاده باشد.

زغال‌سنگ به عنوان بدترین سوخت فسیلی در نظر گرفته می‎‌شود. بدترین نوع انرژی که مسئول بیش از ۰/۳ درجه سانتیگراد از ۱ درجه سانتیگراد افزایش میانگین دمای جهانی است و آن را به بزرگترین منبع افزایش دمای جهانی تبدیل می‌کند. بازگشت به زغال‌سنگ برای آینده سیاره ما فاجعه بار خواهد بود. رابرت هابک، وزیر اقتصاد آلمان به رادیو عمومی Deutschlandfunk گفت: «در کوتاه مدت ممکن است، به عنوان یک اقدام احتیاطی و برای اینکه برای بدترین شرایط آماده باشیم، باید نیروگاه‌های زغال‌سنگ را در حالت آماده‌باش نگه داریم و شاید حتی به آنها اجازه کار بدهیم.»

کشورهای اروپایی در سال‌های اخیر به تدریج زیرساخت‌های زغال‌سنگ را از کار انداخته‌اند، زیرا بازار برق به سمت آینده‌ای سبزتر و کم‌ کربن‌تر حرکت می‌کند. کارلوس تورس دیاز، رئیس تحقیقات بازار گاز و انرژی در ریستاد انرژی، می‌گوید: با تشدید بحران انرژی، «زغال‌سنگ جزء حیاتی ترکیب نیرو باقی می‌ماند، به‌ویژه زمانی که اعتبار سایر منابع انرژی زیر سؤال می‌رود».

اگر آلمان به زغال‌سنگ بازگردد، برخلاف وعده سبز خود مبنی بر حذف تدریجی نیروگاه‌های زغال‌سنگ تا سال ۲۰۳۰ عمل خواهد کرد.

• انرژی تجدیدپذیر

حالا برای چند خبر خوب برخی از رهبران اروپایی می‌گویند که حمله روسیه به اوکراین فرصتی برای تسریع روند گذار به انرژی های تجدیدپذیر از جمله نیروگاه‌های هسته‌ای است. آلمان قصد دارد رشد انرژی خورشیدی خود را به علاوه پروژه‌های بادی خشکی و فراساحلی سرعت بخشد. رابرت هابک، وزیر اقتصاد، یکی از اعضای برجسته حزب سبزها، گفت که گسترش سریعتر انرژی های تجدیدپذیر کلید کاهش وابستگی آلمان به سوخت‌های فسیلی روسیه است.

انرژی هسته‌ای نیز یک گزینه از انرژی پاک است. تولید هسته‌ای در سال ۲۰۲۱ در مقایسه با سال ۲۰۲۰، معادل شش درصد افزایش یافت و از سال ۲۰۱۴ تاکنون بیشترین سهم را در تولید برق در اروپا داشته است. مشکل موجود در حال حاضر این است که تعداد زیادی از نیروگاه‌های هسته‌ای به پایان چرخه عمر خود رسیده‌اند و بازسازی آنها هزینه‌بر است. طول عمر عملیاتی آنها فقط حدود ۴۰ سال است.

اگر واقعاً می‌خواهیم از ثروتمند شدن پوتین در درازمدت جلوگیری کنیم، باید روی انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کنیم و باید این کار را سریعا انجام دهیم. واردات سوخت‌های بر پایه هیدروژن پاک نیز احتمالاً در این امر موثر باشند. با این حال، برخی خاطرنشان می‌کنند که اروپا اگر مسیر هیدروژنی خاصی را دنبال کند، می‌تواند برای چندین دهه بیشتر به دلیل وابستگی به انرژی روسیه در خطر باشد. به گفته دکتر مکس لیسی بارناکل، محقق در تغییر رویکردهای درست در واحد تحقیقات سیاست علمی (SPRU) در دانشکده بازرگانی دانشگاه ساسکس، «روسیه در حال افزایش برنامه‌های هیدروژنی خود است».

او توضیح داد: «روسیه با در نظر گرفتن بازار نوظهور هیدروژن به عنوان یک فرصت تجاری حیاتی، ۲۰ درصد از سهم بازار جهانی هیدروژن را تا سال ۲۰۳۰ با ۱۲۷ میلیون دلار سرمایه‌گذاری در سه سال آینده و جاه‌طلبی برای تبدیل شدن به یک تولید کننده و صادرکننده پیشرو انرژی هیدروژن در جهان هدف قرار داده است». اما خوشبختانه استرالیا نیز یک تامین کننده بالقوه هیدروژن است. یک مطالعه جدید نشان داد که منابع انرژی تجدیدپذیر در سطح جهانی استرالیای جنوبی به آن مزیت رقابتی، در رقابت برای تامین هیدروژن پاک به اروپا از طریق بندر روتردام خواهد داد.

فرانس تیمرمنز، نایب رئیس کمیسیون اروپا در ژانویه گفت: «اگر واقعاً می‌خواهیم از ثروتمند شدن پوتین در درازمدت جلوگیری کنیم، باید در انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کنیم و باید این کار را سریع انجام دهیم.» اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا با این موضوع موافقت کرد و در بیانیه‌ای افزود: «ما باید از نفت، زغال‌سنگ و گاز روسیه مستقل شویم. ما به سادگی نمی‌توانیم به تامین‌کننده‌ای که صریحاً ما را تهدید می‌کند تکیه کنیم».

آیا تصمیم بایدن برای کاهش واردات روسیه بر آمریکا تأثیر خواهد گذاشت؟

«امروز اعلام می‌کنم که ایالات متحده شریان اصلی اقتصاد روسیه را هدف قرار داده است». جو بایدن این هفته در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: «ما واردات نفت و گاز و انرژی روسیه را ممنوع می‌کنیم».

وی افزود: «ما بخشی از یارانه دادن به جنگ پوتین نخواهیم بود». اگرچه جو بایدن اتهام ممنوعیت واردات گاز را رهبری کرد، اما قبل از اینکه اتحادیه اروپا همین کار را انجام دهد، این تصمیم را گرفت، اما تأثیر آن در ایالات متحده یکسان نیست. این خطر برای کشورهای اتحادیه اروپا بسیار بیشتر است. ایالات متحده بسیار کمتر از اروپا به نفت خام و گاز روسیه متکی است. در واقع، تنها ۳ درصد از عرضه وارداتی کشور را تشکیل می‌دهد.

جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «ما درصد کمتری از نفت از روسیه نسبت به اروپایی‌ها وارد می‌کنیم… این شرایط بسیار متفاوت است».

این ممنوعیت کاری است که ایالات متحده می‌تواند انجام دهد. کورنلیا مایر، مدیر اجرایی Meyer Resources، به الجزیره گفت: «با توجه به نرخ فعلی ارز، ایالات متحده می‌تواند آن را تحمل کند، اما برای اروپای قاره‌ای بسیار بسیار سخت‌تر خواهد بود».

با این حال، تصمیم بایدن برای ممنوعیت واردات همچنان به احتمال زیاد قیمت‌ها را بالا ببرد و مصرف‌کنندگان آمریکایی را که از قبل شاهد افزایش قیمت‌های انرژی هستند، تحت فشار قرار دهد.

مهمترین اخبار حوزه اقتصاد سبز را در صفحه اقتصاد سبز تجارت‌نیوز بخوانید.