متین شیری 
تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
درس عبرت خودرویی فاطمی امین برای علی آبادی
عباس علی آبادی در شرایطی روز دوشنبه به‌عنوان وزیر جدید صمت انتخاب شد که در حال حاضر می‌توان از صنعت خودرو به عنوان حساس‌ترین صنعت کشور یاد کرد؛ حال باید دید او برای خروج صنعت خودرو از این وضعیت چه برنامه‌ای دارد؟ آیا راه رضا فاطمی‌امین را در پیش می‌گیرد یا عملکرد او را درسی عبرت قرار می‌دهد؟
به گزارش تجارت‌نیوز ، عباس علی آبادی سرانجام به‌عنوان دومین وزیر صمت دولت ابراهیم رئیسی انتخاب شد. او در شرایطی به جای رضا فاطمی‌امین به ساختمان خیابان سمیه رفت که بازار خودرو روزهای حساس و پرنوسانی را پشت سر می‌گذارد.
بعد از یک دوره 21 ماهه آزمون و خطای فاطمی‌امین در حساس‌ترین وزارتخانه کشور، دیگر فرصت اشتباه و خطایی وجود ندارد و انتظار می‌رود که علی آبادی از همین روز اول برنامه‌های خودرو درباره تمام سیاست‌های بازار خودرو مشخص سازد. آیا او روند حرکتی وزارت صمت را تغییر می‌دهد یا بدون اینکه درس عبرتی از فاطمی‌امین بگیرد، دوباره خطاهای خودرویی گذشته را تکرار می‌کند؟
سیاست‌گذاری نادرست؛ عامل افزایش قیمت خودرو
عوامل متعددی در افزایش قیمت‌ها اثرگذار بودند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به سیاست‌گذاری‌های نادرست یا عملیاتی نشدن سیاست‌گذاری‌های درست اشاره کرد. فاطمی امین، وزیر پیشین صمت، در آغاز وزارت خود در شهریورماه سال 1400 وعده‌های بسیار خوش‌بینانه‌ای داد که متاسفانه اکثر آنها در حد همان وعده باقی ماندند.
مهم‌ترین وعده‌ای که فاطمی امین داد و به آن شکلی که باید، محقق نشد وعده واردات 100 هزار خودرو در سال 1401 بود که شاید پنج درصد از این حجم هم به وقوع نپیوست.
البته نباید منکر نقش او در تصویب مجدد قانون آزادسازی واردات خودرو شد، هر چند تلاش‌های وی برای ثبت افتخار لغو ممنوعیت واردات خودرو به نام خود با موفقیت همراه نشد، اما می‌توان گفت که حداقل پلی را برای واردات خودرو در آینده را بنیان نهاد.
در ابتدای اعلام خبر آزادسازی واردات خودرو قیمت‌ها به صورت مقطعی دچار کاهش یا ثبات شدند.
اما این خبردرمانی دوام زیادی نداشت و خیلی زود‌تر از تصور مسئولان مربوطه قیمت‌ها سقف قیمت را شکستند و در روند افزایشی به شکل مداوم رکورد‌های جدیدی را ثبت کردند؛ تا جایی که آتش این افزایش قیمت‌های غیرمتعارف و مداوم سرانجام دامان فاطمی امین را گرفت و نمایندگان استیضاح او را کلید زدند.
علاوه بر این، عرضه خودرو در بورس کالا سیاست دیگری بود که در دوره قبلی وزارتخانه در حوزه فروش محصولات اجرا شد. عرضه خودرو در بورس هر چند حرکتی عادی نبود، اما در ذات خود کاری درست بود. چراکه منجر به شفافیت قیمت‌ها می‌شد، اما از آنجایی که بازار ایران شاخصه‌های منحصر به فرد خود را دارد، نه تنها این اقدام هم نتوانست بازار را آرام کند، بلکه باعث ایجاد معضل جدیدی به نام سه نرخی شدن قیمت خودرو شد.
به روایتی دیگر تا قبل از عرضه خودرو در بورس کالا خودرو دو قیمت داشت؛ یکی قیمت درب کارخانه یا قیمت نمایندگی و دیگری قیمت بازار آزاد، ولی با عرضه خودرو در بورس کالا نرخ دیگری تحت عنوان نرخ بورسی بر نرخ‌های این کالا اضافه شد.
پایان قرعه‌کشی؛ وعده دیگری که محقق نشد
وعده دیگر فاطمی امین که در بحبوحه رای اعتماد و برهم‌ریختگی بازار خودرو بسیار پررنگ شد وعده پایان بخشیدن بر قرعه‌کشی خودرو بود که هیچ‌گاه پایان نیافت و فقط نحوه انجام آن تغییر کرد. اسفند‌ماه 1401 بود که با اعلام تغییر نحوه ثبت‌نام خودرو از قرعه‌کشی به سامانه یکپارچه فرایند قرعه‌کشی تغییر کرد.
قرار بود تمام افرادی که در سامانه یکپارچه نام‌نویسی می‌کنند خودرو دریافت کنند. شاید بتوان گفت که این اتفاق هم افتاد، اما به شکلی که باعث انصراف 50 درصد از متقتاضیان شد. در سامانه یکپارچه محصولات ایران خودرو با استقبال بسیار زیادی مواجه شد. به نحوی که می‌توان گفت ایران خودرو توانایی تحویل این حجم از محصولات را با مشکلات موجود در فرایند تولید نداشت.
شوک قیمتی با اعلام اولویت‌بندی‌ها
پس از اعلام نتایج اولویت‌بندی ثبت‌نام‌کنندگان در سامانه یکپارچه، خبری منتشر شد که از تحویل برخی خودرو‌های پرطرفدار و دارای حاشیه سود بالا با موعد تحویل اسفند 1403 حکایت داشت. این خبر موجب شوک قیمتی به بازار خودرو و به‌ویژه داخلی‌ها شد؛ چراکه معنای نهفته این خبر عدم توانایی خودروسازان در عرضه خودرو در تعداد مناسب با تقاضای بازار بود.
چرخه معیوب وعده‌های ناتمام
مؤثر‌ترین وعده فاطمی‌امین را می‌توان وعده افزایش تولید پلکانی تولید خودرو دانست. این وعده هم مانند وعده‌های دیگر در کلکسیون وعده‌های انجام‌نشده رضا فاطمی‌امین قرار گرفت. قرار بود تا در سال 1402 دو خوردساز داخلی به تولید سالانه یک میلیون و 600 هزار دستگاه دست یابند .
اکنون روزهای پایانی بهار 1402 سپری می‌شود با توجه به آمارهای دو شرکت سازنده می‌توان گفت که زیرساخت‌‌های این حجم تولید در گذشته و دوران وزارت فاطمی امین آماده‌سازی نشده‌اند.
پروژه نیمه‌کاره واردات خودرو‌های کارکرده
واردات خودرو‌های کارکرده پروژه‌ای بود که پس از عملیاتی نشدن واردات خودرو‌های نو در دستور کار قرار گرفت؛ اما تصویب آن تا 22 خرداد ماه 1402 به طول انجامید. این طرح در بطن خود چند سوال اساسی دارد.
چرا با وجود امکان کاهش تعرفه و تسهیل واردات باید خودروی دست دوم وارد شود؟
بازه‌ی قیمتی خودرو‌های پرفروش در طی وزارت فاطمی امین
کوئیک که بعد از توقف تولید پراید به جانشین آن تبدیل شد در شهریور 1400 که مصادف با آغاز وزارت فاطمی امین بود در بازار آزاد قیمت 165 میلیون تومان معامله می‌شد، اما در اردیبهشت 1402 این خودرو با افزایش قیمت 145 میلیون تومانی 300 میلیون تومتن قیمت‌گذاری می‌شد.
پژو 207 که در زمره پرطرفدار‌ترین و پرفروش‌ترین محصولات ایران‌خودرو قرار دارد در شهریورماه 1400 با قیمت 355 ملیون تومان در بازار آزاد معامله می‌شد اما در ارذیبهشت 1402 این خودرو با افزایش قیمتی 215 میلیون تومانی با قیمت 570 میلیون تومان در بازار معامله می‌شد.
مافیا مقابل علی آبادی هم می‌ایستد؟
در جلسه استیضاح فاطمی امین 17 مرتبه از واژه مافیا استفاده شد و دائماً صحبت از ممانعت جریانی خاص برای جلوگیری از واردات و حل دیگر معضلات صنعت خودرو در میان بود، اما در چند هفته‌ی اخیر که روند بازار نزولی بود هیچ اسمی از مافیا تحت عنوان دشمن یا مانع صنعت خودرو برده نشد و دولت روند ریزشی بازار را به سیاست‌های خود ارتباط داد.
حال علی آبادی رئیس پیشین مپنا و وزیر کنونی صمت اگر می‌خواهد به سرنوشت فاطمی‌امین دچار نشود بهتر است که از همین ابتدا مواضع خود را درست انتخاب کند و در نهایت شفافیت و صداقت روی آنها استوار بماند.
چنانچه قرار است او هم پس از ماه‌ها وزارت مافیا را مانع اجرای سیاست‌های خود معرفی کند، از همین حالا انتظار می‌رود عرصه را برای افرادی خالی کند که به دنبال بهانه و مقصر نیستند و اگر مافیایی هم وجود داشته باشد، توان و اراده مبارزه با آنها را داشته باشد. اما اگر قرار است مسیر وزارت صمت پس از فاطمی‌امین تغییر کند، لازم است که بهانه‌ای به‌عنوان مافیا کنار گذاشته شود.
برای مطالعه بیشتر خبر علی‌آبادی وزیر صمت شد را در تجارت‌نیوز بخوانید.
نظرات