از تأثیر تحریم‌ها بر «معدن» غافل نمانیم

اخیرا رئیس هیئت عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران گفته است: بدون شک اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران تاثیر کمتری بر حوزه معدن خواهد داشت.

سخنان اخیر جناب آقای کرباسیان، رئیس هیئت عامل ایمیدرو، درباره تأثیرپذیری کمتر بخش معدن از تحریم‌های اقتصادی در مقایسه با سایر بخش‌های اقتصاد، صحیح و البته قابل تأمل است.

در تحلیل این گزاره باید در وهله اول به این نکته توجه کنیم که خوشبختانه ایران به لحاظ منابع معدنی و نفت و گاز کشوری ثروتمند است و جای دلگرمی است که ذخایر معدنی کشورمان از چنان وسعت و تنوعی برخوردار است که در صورت بهره‌برداری به مهم‌ترین منبع درآمد کشور تبدیل خواهد شد. اما این تمام ماجرا نیست؛ ما برای داشتن صنایع معدنی شکوفا نیازمند آیتم‌های دیگری هستیم که با بازگشت تحریم‌ها با خطر مواجه می‌شود.

یکی از این موارد «سرمایه‌گذاری امن» است که تحت تأثیر جو روانی ناشی از تحریم‌های اقتصادی به خطر افتاده است. سرمایه‌گذارانی که با تصویب برجام شرایط سرمایه‌گذاری در ایران را مهیا می‌دیدند، حالا دیگر اطمینان خود را به فردای سرمایه‌گذاری از دست داده‌اند و به تدریج از ذخایر متنوع و وسیع معادنِ ایران چشم می‌پوشند.

تکیه بر توان دانشمندان داخلی ارزشمند است اما نباید به قیمت محروم ماندن از دانش و فناوری‌های روز تمام شود. در سال‌های اخیر کوتاهی دست‌اندرکاران بخش معدن در به‌روزرسانی دانش صاحبان و گردانندگان معدن در زمینه روش‌های نوین معدن‌کاری، استانداردهای ایمنی و بهداشتی معادن در جهان، چگونگی بهره‌گیری از ماشین‌آلات مناسب و مدرن، ضرورت توجه به مشخصات فنی ماشین‌آلات مورد استفاده و تناسب آنها با ژئومتری معدن، مهم‌ترین عامل در پرهزینه‌بودن فعالیت معدنی برای صاحبان معادن و پرخطر بودن محیط معدن برای کارگران بوده است.

اکتفا به داشته‌ها و دستاوردهای داخلی هر قدر هم که سودمند باشد روند رشد و توسعه بخش معدن را کندتر از زمانی خواهد کرد که بتوانیم با بهره‌گیری از تعاملات عاری از تحریم با کشورها و شرکت‌های بنام در حوزه معدن خود را با نیازهای روز بازار مواد معدنی هماهنگ کنیم.

نکته مهم‌تر این است که بخش معدن و صنایع معدنی به ماشین‌آلات، قطعات و ملزوماتی نیاز دارد که امکان تهیه آن در شرایط تحریم بسیار سخت و هزینه‌برتر از قبل خواهد بود. این مسئله که ما در ایران فقط 0.4 درصد از ذخایر معدنی‌مان را به طور سالانه برداشت می‌کنیم، نشان دهنده ضعف‌های سخت‌افزاری در بخش معدن است و این فرضیه را قوت می‌بخشد که با جاری‌شدن تحریم‌ها امکان توسعه سخت‌افزارها را نیز از دست خواهیم داد.

مواردی که ذکر شد، خلأهای ناگفته در صحبت‌های آقای کرباسیان است که توجه به آنها ضروری به نظر می‌رسد. هرچند که در بحران مدیریتی حال حاضر کشور ایشان از مدیران توانمند، ریسک‌پذیر و دلسوزی به شمار می‌آیند که تعدادشان انگشت شمار است. بنابراین امیدوارم به تدبیر ایشان و البته مشاوران متخصص در کنارشان گشایش بیشتری در حوزه معدن دیده شود که بتواند تا حدودی تأثیر تحریم در این حوزه را کمرنگ‌تر و بی‌اثرتر نماید.