پرسش روز: یکبار دیگر بارش سیل آسای باران مردم ایران را غافلگیر کرد، این غافلگیری به مدد آموش و فناروی‌های روز تا چه اندازه قابل پیشگیری است؟ پاسخ کارشناس: در مرداد امسال، متاسفانه با جاری شدن سیل در شهرستان‌های نیریز و استهبان در استان فارس تعدادی از هموطنان عزیزمان که در بستر و حریم رودخانه رودبار در حال استراحت و گذران اوقات فراغت بودند، دچار غافلگیری فاجعه سیل شدند و تعدادی از آنان جان عزیزیشان را از دست دادند و تعدادی خودرو نیز نابود شد . با حضور سریع اهالی محلی و فریادهای هشدار آنها و کمک‌های نیروهای هلال احمر و انتظامی، جان افراد زخمی و آسیب دیده با انتقال به بیمارستان‌ها نجات یافت. حضور وزیر کشور و مسئولان ذیربط استان جهت بررسی علل غافلگیری و قصور احتمالی اشخاص مسئول و اعلام جبران هزینه‌های خسارت از سوی دولت از جمله واکنش‌های مناسب مدیران در این حادثه غیر مترقبه، تلقی می‌شوند. بارها، نگارنده بعنوان یک مطالعه‌گر ریسک و کارشناس بیمه‌های بازرگانی در خصوص ضرورت آموزش آشنایی عمومی با انواع حوادث ناشی از بلایای طبیعی در فرآیند پیش‌بینی، پیش‌آگاهی، پیشگیری، امداد و نجات، سپس نوسازی و بازسازی خسارت‌ها در مقالات مختلف نوشته و پیشنهاد به برنامه‌ریزی و سازماندهی نیروهای مردمی برای آمادگی مقابله با اینگونه مخاطرات را مطرح کرده‌ام. انتظار از تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران این است که به این نوع پیشنهادات که توسط کارشناسان مختلف دارای دیدگاه‌های برگرفته از دانش رشته‌های علمی و تجربیات گوناگون است، توجه کنند و شرایط بهره‌برداری از این توصیه‌ها را فراهم سازند. در صحنه‌هایی که فیلم آن از لحظات رسیدن دهانه پیشرو سیل در این حادثه به منطقه‌ای از بستر رودخانه، جایی که جمعیت در آنجا اطراق کرده‌اند، از اخبار سراسری تلویزیون پخش شد و در فضای مجازی رویت می‌شود، نشان می‌دهد که تعدادی از اهالی منطقه و سایرین، فریاد می‌زنند که برخیزید، سیل به شما نزدیک می‌شود. این اقدام به موقع آنها ، موجب نجات جان بسیاری از جمعیت در داخل بستر شد ولی متاسفانه بعلت ناآشنایی عده‌ای با نوع و شدت خطر، تعلل آنها موجب از دست دادن جانشان شد! سیل، ریسک بومی ایران ایران در منطقه آب و هوایی خشک خاورمیانه قرار دارد. به همین علت در تابستان‌ها که ریزش باران بصورت رگبارهای شدید اتفاق می‌افتد در بالا دست حوزه آبگیر، مردم متوجه ماجرا و رخداد خطر در حال وقوع می‌شوند، اما در پایین دست حوزه آبگیر و هر رودخانه، به علت آفتابی بودن آسمان، مردم متوجه فاجعه در حال وقوع نمی‌شوند و اکثر کشته‌شدگان، مفقودین و مجروحین را جمعیتی که در این بخش حوزه آبگیر و خشک رودها و حتی در حریم رودهای جاری دچار عفلت‌زدگی می‌شوند، تشکیل می‌دهند. مسئولین و هلال احمر استان فارس در مصاحبه با شبکه خبر کانال یک صدا و سیما نیزبه همین نکته اشاره نمودند. آنها می‌گویند: در حدود ۱۵ دقیقه رگبار شدید باران در شهرستان نیریز با فاصله یکساعت از شهرستان استهبان می‌بارد و سیل در پایین دست که آسمان آفتابی بوده، جمعیت را ناگهان غافلگیر می‌کند و … امروزه به علت وجود دانشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها، متخصصین و کارشناسان با دانش و لایق کشورمان در حوزه آب و هواشناسی، نیرو، اقلیم‌شناسی، جغرافیا، آبخیز داری و …، وزارت محترم کشور می‌تواند تاسیس شرکت‌های استارتاپ را در حوزه مدیریت مطالعات ریسک توسط جوانان تحصیل کرده هر استان و شهرستان تشویق کند. این استارتاپ‌ها می‌توانند ترکیبی از دانش‌های لازم و مرتبط را داشته باشند؛ شامل آبخیزداری، رصد، کنترل، هشداردهی ریسک‌های آب و هوایی هر منطقه قبل از حوادث، حتی مشاوره مهندسی اصلاح مناطق مستعد سیل‌خیزی، اجرای پروژه‌هایی که مانع خاک‌شویی و کمک به کشاورزان در احداث موانع تخریب و سیل گرفتی و نیز آموزش‌های عمومی هموطنان و مردم ساکن کنار روستاها و شهرهای اطراف رودهای مستعد خسارت‌زدگی. حضور آنها می‌تواند در اجرای برنامه‌هایی برای جلوگیری از زیان‌های بدنی و مالی به انسان‌ها در جمیع رخدادها موثر باشد. نکته جالبی که یکی از متخصصین در مورد سیستم‌های هشدار سیل و ممانعت از غفلت‌زدگی انسان‌ها در اینگونه حوادث تعریف می‌کرد، این بود: در دنیا سیستم‌هایی وجود دارد که در کنار رودها نصب می‌شوند و بطور اتوماتیک با بالارفتن آب یا جاری شدن سیل، زنگ هشدار روان شدن سیل را در طول رودخانه مذبور برای گریز به هنگام، انسان‌ها پخش می‌کند و …انجام این کارها را می‌توان به شرکت‌های خصوصی استارتاپ و جوانان با لیاقت متخصص ایران زمین واگذار کرد … گزارش ابولفضل بیهقی در باره ماجرای سیل غزنین که هزار سال پیش نوشته، یکی از جذاب‌ترین، دقیق‌ترین و زیباترین متون فارسی درباره وضعیت شهر قبل از جاری شدن سیل، حین و پس از سیل است! در آنجا نیز بیهقی علت آمار بالای تلفات و خسارت را ناشی از غفلت جمعیت از نزدیک شدن سیل می‌داند! منبع: تجارت‌نیوز
