نقش پررنگ خارجی‌ها در تعیین قیمت زعفران ایرانی

بازار زعفران در ایران سنتی است و با وجود آنکه صادرات زعفران ایرانی قدمت زیادی دارد، ولی در واقعیت تفکری سنتی بر آن حاکم است و توسعه چندانی نیافته است و از سوی دیگر دلالان و واسطه‌های بیشمار و غیر ضرور نیز در بازار داخلی بر این مشکلات بازار زعفران افزوده است، در این میان علی مرادی بهجو، کارشناس مسئول کشت، تولید و فراوری گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی درباره فرآیند کشف قیمت زعفران در بازارهای داخلی و صادراتی گفت: در این بازار سنتی، مکانیسم مشخصی برای کشف قیمت زعفران وجود ندارد و در واقع بازرگان‌ها و صادرکننده‌ها هستند که قیمت خرید از کشاورزان را تعیین می‌کنند و کشاورزان و خرده مالکان چندان دخالتی در این رابطه ندارند. قیمت جهانی زعفران نیز قاعده خاصی ندارد و شاید بتوان گفت واسطه‌های بین‌المللی در تعیین آن نقش اصلی را ایفا می‌کنند.

به گزارش تجارت‌نیوز ، مرادی‌بهجو افزود: زعفران از ایران به کشورهای حاشیه خلیج فارس، اسپانیا و بخشی به افغانستان صادر می‌شود و این کشورها هستند که هر کدام سهمی در تعیین قیمت‌ها دارند. در غیر این صورت صادرکنندگان ایرانی چندان در این امر دخالت ندارند؛ بلکه خریداران و تجار زعفران در دیگر کشورها قیمت خرید زعفران از تجار ایرانی را مشخص می‌کنند. البته نکته جالب توجه این است که زعفران در این کشورها به‌صورت ریالی مورد معامله قرار می‌گیرد.

به گفته وی، قیمت زعفران صادراتی حدود یک دلار به ازای هر گرم مطرح می‌شود و اخیرا مبنای قیمتی آن به ازای یک کیلو حدود هزار دلار بوده است.

باید مرجع قیمتی جهانی باشیم

این کارشناس مسئول وزارت جهاد کشاورزی تاکید کرد: با توجه به اینکه بیش از ۹۰ درصد از کل تولید زعفران در دنیا توسط کشاورزان ایرانی تولید می‌شود، باید مرجع قیمتی جهان را در اختیار داشته باشیم. ولی تحقق این امر ضرورت‌هایی دارد، چراکه بازار زعفران سنتی است و یک تاجری که سال‌ها در این حوزه کار کرده و موفق بوده، رموز موفقیت خود را بیان نخواهد کرد. اگر این فرض را درست در نظر بگیریم، اجتناب ناپذیر است که ما از صادرکنندگان و تاجرانی که در این حوزه فعال هستند، کمک بگیریم.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه بورس کالا محلی برای شفافیت و کشف قیمت واقعی است، اگر از تجربه صادرکنندگان زعفران هم استفاده کنیم، قطعا می‌توانیم به مرجعیت قیمتی ایران در بازارهای جهانی دست یابیم.

لزوم تداوم یک طرح موفق

وی در خصوص مزایای استفاده از مکانیسم بورس کالا برای عرضه محصول استراتژیکی مثل زعفران با توجه به تجربه موفقیت‌آمیز اجرای طرح خرید توافقی زعفران در این بازار و کسب رضایت کشاورزان گفت: از آنجا که تولید زعفران ما سنتی است و ۷۵ درصد سطح زیر کشت زعفران در زمین‌هایی به مساحت زیر یک هکتار است که به ازای هر هکتار چهار کیلو زعفران برداشت می شود. بنابراین، مقدار زعفرانی که توسط عمده زعفران کاران تولید می‌شود مقدار کمی از کل تولید را شامل می‌‌شود.

امکان حداکثرسازی سود کشاورزان

مرادی بهجو ادامه داد: اما در بورس حداقل زعفران تولیدی برای هر کشاورز، هزار گرم است و این امر موجب می‌شود شماری از کشاورزان امکان ورود به بورس را نداشته باشند. ضمن اینکه بسیاری از کشاورزان با نحوه استفاده از اینترنت و مراحل قانونی لازم برای ورود به بورس آشنا نیستند. در همین رابطه، بین بورس و کشاورز یک نهاد واسط لازم است که می‌تواند تعاونی‌هایی باشد که توسط گروهی از کشاورزان تشکیل شده است. از این رو، با وجود نهادهای واسط، فرآیند معاملات به آسانی انجام می شود که در این صورت مزایایی همچون شفافیت معاملات و کشف قیمت عادلانه با حداکثرسازی سود کشاورزان محقق خواهد شد.

وی به طرح خرید توافقی زعفران نیز اشاره کرد و اظهار داشت: اجرای طرح خرید توافقی زعفران گرچه در اولین تجربه خود نقاط ضعفی داشت، اما توانست رضایت کشاورزان را کسب کند و با توجه به لزوم رعایت برخی استانداردهای تعریف شده، به افزایش کیفیت محصول خریداری شده منتهی شد. ضمن اینکه در این طرح از بروز تقلب و سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری به عمل آمد. البته در سال های بعدی اجرای این طرح میتوان با درگیر کردن تمام ذی‌نفعان حوزه زعفران، ضعف‌ها را نیز مرتفع کرد. چراکه این گروه ها برای بهبود این طرح قطعا حرفی برای گفتن دارند.

راه‌اندازی معاملات آتی استفاده از تجربه چند ساله جهانی

وی درخصوص راه‌اندازی معاملات آتی زعفران در بورس کالا و مزایای آن برای پیش‌بینی‌پذیری قیمت‌ها و رفع نگرانی زعفران کاران برای قیمت آتی محصول در سررسیدهای دیگر و اطمینان از بابت فروش تولید خود، اظهار کرد: بازار معاملات آتی و فیوچرز ابزاری است که در دنیا تجربه‌های فراوانی برای استفاده از آن وجود دارد. برای اینکه درخصوص زعفران بتوان این ابزار را به کار برد، باید اطلاع‌رسانی‌های گسترده‌ای صورت گیرد.

وی درخصوص کمک بورس کالا به حذف واسطه‌های غیر ضرور و فعالیت‌های دلالی گفت: اینکه چرا باید یک کشاورز محصول خود را با قیمت کمتر به یک واسطه بفروشد، از آن جهت است که قطعا نیازی وجود دارد و تا این نیاز توسط محلی به نام بورس برطرف نشود، دلالان هم در بازارها حضور خواهند داشت. جغرافیای تولیدکنندگان زعفران بسیار وسیع است، باید مزیتی در مقابل دلالان باشد که کشاورزان بتوانند در بورس محصول خود را بفروشند. پس بهتر این است که با جهت گیری مناسب، از پتانسیل‌های آنها استفاده کنیم.

مرادی‌بهجو تاکید کرد: در مجموع عرضه زعفران در بورس کالا اقدام مثبتی است که ما در وزارت جهاد کشاورزی پیشنهاد می‌کنیم که رسانه‌ها به صورت وسیع درخصوص آن اطلاع‌رسانی کنند، چراکه با آشنایی کشاورزان و توسعه زیرساخت‌ها، می‌توان از مزیت‌های بورس کالا برای حمایت از تولید و کالای ایرانی بهره برد.

منبع: ایسنا