معرفی اولویت شماره یک دولت چهاردهم از نظر صاحب نظران بازار توریسم

به گزارش تجارت نیوز،

نظرسنجی انجام شده نشان می‌دهد مهم‌ترین مساله از نظر آنها «قدرت چانه‌‌‌زنی با سایر وزرا در کابینه» است. از نظر آنها این چانه‌زنی هم در بحث توریسم خارجی (با بهره‌‌‌گیری از دیپلماسی و دوستی با جهان) موثر است و هم گردشگری داخلی را با کاهش تورم‌‌‌، رونق اقتصادی و .. رونق می‌دهد. با توسعه توریسم داخلی و خارجی، ‌‌‌ بخش‌‌‌های مختلف صنعت توریسم فعال شده و در نهایت این امر به سرمایه‌‌‌گذاری بیشتر‌‌‌، کاهش هزینه و فرصت‌‌‌های بیشتر سفر منجر می‌شود. 

صنعت توریسم در عین اینکه می‌تواند درآمدزایی بالایی داشته باشد اما در عین حال بسیار آسیب‌پذیر است. به گفته ارشک مسائلی عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری، گردشگری یک صنعت چند‌‌‌بخشی و چندمعیاری با آسیب‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیری بالا در مقابل تمام شوک‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاست. این شوک‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها می‌تواند شامل جنگ (کشور لیبی در دوران بهار عربی)، عملیات‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تروریستی در کشورها یا بروز و همه‌گیری ناشی از بیماری‌‌‌هایی مانند کرونا، ابولا و... باشد که به صورت جهانی و بین‌المللی صنعت توریسم در کشورها را تحت‌‌‌تاثیر خود قرار می‌دهد.

به گفته این پژوهشگر همچنین شرایطی مانند تحریم‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اقتصادی از خارج از یک کشور (ایران از سال ۲۰۱۷)، بحران اقتصادی (بحران اقتصادی ۲۰۰۹)، ‌‌‌‌‌‌‌‌‌ وقوع سیل یا زلزله (زلزله جنوب ترکیه در سال گذشته) نیز گردشگری را متاثر می‌کند. به عبارت دیگر این شوک‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها می‌توانند در سه سطح «کشوری»، «منطقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای» یا «بین‌المللی» و در دسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی‌‌‌‌‌‌‌‌‌های قابل پیش‌بینی، غیرقابل پیش‌بینی یا ایجاد شده توسط انسان یا غیره باشند. از این روست که گفته می‌شود صنعت گردشگری یک صنعت مرتبط با تمام ابعاد انسانی و غیرانسانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ است و از انواع بحران‌های طبیعی، انسانی و بیولوژیکی آسیب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌بیند.

با توجه به این سطح از آسیب‌پذیری است که کارشناسان شرکت‌کننده در این نظرسنجی، مهم‌ترین اولویت متولی جدید گردشگری را «قدرت چانه‌‌‌زنی با سایر وزرا در کابینه» دانسته‌‌‌اند. براساس نتایج این نظرسنجی بیش از ۵۰‌درصد شرکت‌کنندگان معتقدند اولویت اول متولی گردشگری باید این گزینه باشد. ۳۳‌درصد هم آن را اولویت دوم دانسته‌‌‌اند. در مقابل تنها ۱۸‌درصد «قدرت چانه‌‌‌زنی با سایر وزرا در کابینه» را اولویت سوم ارزیابی کرده و ۳‌درصد آن را چهارمین اولویت دانسته‌اند.

گزارش منتشر شده در ۲۲ مرداد در صفحه گردشگری به پرسش دیگری از این نظرسنجی یعنی «توسعه گردشگری خارجی چطور امکان‌‌‌پذیر خواهد بود؟» پرداخت. شرکت‌کنندگان در پاسخ به این پرسش دو گزینه «دوستی با جهان»‌‌‌‌‌‌‌‌‌ و «رایزنی با سایر وزارتخانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و نهادها در راستای برطرف کردن ایران‌‌‌‌‌‌‌‌‌هراسی» را مهم دانسته بودند. دو گزینه‌ای که تایید می‌کند متولی گردشگری نمی‌تواند به تنهایی کار خود را پیش ببرد و ناچار است در تعامل گسترده با کابینه باشد. این امر به‌ویژه در حوزه توریسم ورودی و افزایش درآمدهای حاصله از این بخش تاثیر بالایی دارد. بر اساس سند چشم‌‌‌انداز باید تا سال ۱۴۰۴ تعداد توریست‌‌‌های خارجی که به کشورمان سفر می‌کنند به ۲۰ میلیون نفر برسد. این در حالی است که داده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که ۱۰ کشور مبدأ گردشگری ورودی در ایران در سال گذشته شامل عراق، افغانستان‌‌‌‌‌‌‌‌‌، ترکیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌، پاکستان، ارمنستان‌‌‌‌‌‌‌‌‌، آذربایجان، ترکمنستان، بحرین‌‌‌‌‌‌‌‌‌، ‌‌‌‌‌‌‌‌‌ کویت و چین می‌‌‌شوند و جمع توریست‌‌‌های آنها به ۶ میلیون نفر هم نمی‌‌‌رسد. این رقم حتی کمتر از یک سوم چشم‌‌‌انداز است در حالی که همسایگان ایران در این زمینه موفق عمل کرده‌‌‌اند و آمار توریست‌‌‌های ورودی آنها از پیش از شیوع کرونا هم سبقت گرفته است، ‌‌‌ مقوله‌‌‌ای که نشان می‌دهد نمی‌توان همه‌گیری ویروس کووید-۱۹ را عاملی برای رکود و حتی عقبگرد در این حوزه دانست.

اولویت دومی که شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی بر آن تاکید کرده‌‌‌اند به «آشنایی با رویکردهای جدید گردشگری و میراث فرهنگی» برمی‌‌‌گردد. ۳۵‌درصد از شرکت‌کنندگان این گزینه را اولویت اول دانسته‌‌‌اند و ۳۰‌درصد دیگر هم آن را در اولویت دوم قرار داده‌‌‌اند. دلیل این موضوع هم مشخص است. در ایران همچنان شیوه‌های سنتی جذب توریست غالب است. نمونه آن را در موزه‌‌‌داری، تبلیغات گردشگری و... شاهدیم. این در حالی است که کشورهای توسعه‌یافته رویکردهای تعاملی را در موزه‌‌‌داری در پیش گرفته‌‌‌اند و در موضوعات مرتبط با توریسم نیز در تلاشند از شیوه‌‌‌های نوین بهره بگیرند و گردشگران را جذب کنند. به عنوان مثال ژاپن که تبدیل به مقصد محبوبی برای توریست‌‌‌ها شده داده‌‌‌های آنلاین و لحظه به لحظه را در اختیار توریست‌ها قرار می‌دهد، ‌‌‌ تا آنها بدانند در همان زمانی که قصد دارند به یک مقصد سفر کنند شرایط آب و هوایی چطور است و با چه مناظری مواجه می‌شوند. در ایران در مقابل در صفحه اصلی سایت موزه‌ها و سایر اماکن گردشگری، اخبار مرتبط با مدیران در صدر قرار گرفته و برای دیدن اطلاعات آن‌هم نه داده‌‌‌های جدید بلکه مطالب قدیمی باید به بخش‌های دیگر مراجعه کرد.

سایر مواردی که شرکت‌کنندگان در نظرسنجی روی آن تاکید دارند شامل توجه به بخش خصوصی و کسانی که در این بازار فعالیت می‌کنند و بهره‌‌‌گیری از نظرات کارشناسان برای تصمیم‌‌‌گیری در این زمینه است. ۱۵‌درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی اولویت را به این دو مقوله اختصاص داده و اعلام کرده‌‌‌اند که این موضوع باید در اولویت قرار گیرد. ۳۷‌درصد هم این گزینه را در اولویت دوم قرار داده‌‌‌اند.

همچنان که این نظرسنجی نشان می‌دهد، بازار توریسم در ایران وابستگی زیادی به آنچه در سایر وزارتخانه‌‌‌ها می‌گذرد، دارد.‌‌‌ فراتر از توریسم خارجی، توسعه گردشگری داخلی به میزان زیادی تحت‌تاثیر تورم و شرایط اقتصادی است‌‌‌، ‌‌‌مقوله‌‌‌‌‌‌ای که با وزارت اقتصاد و تصمیماتی که در این بخش گرفته می‌شود ارتباط پیدا می‌کند. به علاوه وزارت فرهنگ و ارشاد می‌تواند در تولید محتوا کمک موثری داشته باشد یا وزارت بهداشت سرعت توسعه توریسم سلامت را بالا ببرد. وزارت نیرو گرچه بسیار دور از توریسم به نظر می‌‌‌رسد اما در گردشگری آبی تاثیر دارد، ‌‌‌ سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌تواند در توسعه طبیعت‌گردی نقش ایفا کند یا راه و شهرسازی با بهبود زیرساخت‌‌‌ها باعث شود که هم امنیت سفر بالا رفته و هم شرایط سفر برای بخش بزرگ‌تری از جامعه فراهم شود.

در کنار آنها وزارت خارجه در رفع تحریم‌‌‌ها موثر خواهد بود و می‌تواند باعث شود رونق توریسم در دو حوزه گردشگری داخلی و ورودی افزایش یافته و در نهایت با توسعه زیرساخت‌‌‌ها، ‌‌‌ شاهد قرار گرفتن سفر در بخش بزرگ‌تری از خانوارهای ایرانی باشیم. خانواده‌‌‌هایی که در سال‌های اخیر با افزایش هزینه‌‌‌ها ناچار به حذف این گزینه شده‌اند و درآمد خود از سفر را به دو گزینه مسکن و خوراک و در مواردی آموزش کودکان منتقل کرده‌اند.